Để nâng cao tính minh bạch, hạn chế đầu cơ vàng, Chính phủ giao Bộ Tài chính phối hợp Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung, quy định rõ trong dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế.
Nhiều chuyên gia cho rằng, cách tính thuế thu nhập cá nhân khả thi với mua bán vàng là trên tổng giá trị giao dịch
ẢNH: ĐAN THANH
Khía cạnh nhận được nhiều sự quan tâm hiện nay là cách thức tính thuế như thế nào, trên tổng giá trị giao dịch hay trên phần lãi; mức thuế phù hợp ra sao?
Trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Văn Được, ủy viên Ban Chấp hành Hội Tư vấn thuế Việt Nam, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, đánh giá hiện rất khó đánh thuế trên chênh lệch giá mua bán vàng.
"Nhiều người đã mua vàng tích trữ từ nhiều năm trước. Khi đó, việc quản lý hóa đơn, chứng từ chưa được thực hiện đồng bộ nên không có cơ sở để xác định chính xác giá mua vàng. Ngay cả hiện tại, áp dụng hóa đơn điện tử trong mua bán vàng còn không ít khó khăn. Ngoài ra, nhiều người có vàng thông qua thừa kế, cho, biếu dẫn tới việc xác định nguồn gốc của vàng cũng không dễ dàng", ông Được lý giải.
Theo khoản 22 và khoản 25 luật Thuế giá trị gia tăng, vàng dạng thỏi hoặc miếng chưa qua chế tác thành sản phẩm mỹ nghệ, trang sức hay sản phẩm khác, nếu được nhập khẩu hoặc thuộc tài sản của cá nhân không kinh doanh thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.
Vị chuyên gia đề xuất 3 phương án thu thuế với giao dịch mua bán vàng, trong đó bao trùm cả thuế giá trị gia tăng chứ không chỉ dừng ở thuế thu nhập cá nhân.
Thứ nhất, nếu thực hiện theo luật thuế Giá trị gia tăng hiện hành, vàng miếng không chịu thuế giá trị gia tăng thì cá nhân bán vàng cũng không chịu thuế giá trị gia tăng, chỉ phải nộp thuế thu nhập cá nhân 0,5%.
Thứ hai, sửa luật Thuế giá trị gia tăng và thu thuế giá trị gia tăng 10% với doanh nghiệp nhập khẩu hoặc bán vàng miếng. Cá nhân bán vàng miếng không được coi là đầu tư, kinh doanh mà là tài sản cá nhân bán ra sẽ không phải nộp thuế giá trị gia tăng, nhưng phải chịu thuế thu nhập cá nhân 0,5%.
Phương án thứ 3 ông Được đề cập là sửa luật Thuế giá trị gia tăng và thu thuế giá trị gia tăng 10% với doanh nghiệp nhập khẩu hoặc bán vàng miếng. Cá nhân bán vàng miếng ở ngưỡng nhất định theo quy định của Chính phủ là kinh doanh phải nộp 1% thuế giá trị gia tăng và 0,5% thuế thu nhập cá nhân.
Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước 'sẵn sàng can thiệp' bình ổn thị trường vàng
Nghiêng về phương án 2, vị chuyên gia nhấn mạnh: "Việc thu thuế như vậy sẽ đồng bộ với các quy định hiện hành, tránh tình trạng thuế chồng thuế, khiến kênh đầu tư vào vàng giảm hấp dẫn".
Đồng tình đánh thuế thu nhập cá nhân trên tổng giá trị giao dịch mua bán vàng, chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho rằng thuế suất phù hợp khoảng 1 - 1,5%. Tuy nhiên nên có ngưỡng miễn thuế là 1 lượng vàng. "Người dân bán một vài chỉ vàng để trang trải cuộc sống thì không nên đánh thuế", ông Tú nói.
Đánh thuế phải điều tiết đúng đối tượng đầu cơ vàng
Nhiều chuyên gia lại cho rằng, để đúng với bản chất thuế thu nhập cá nhân, việc tính thuế cần dựa trên lợi nhuận thực tế.
Thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng nên được thiết kế nhằm điều tiết đúng đối tượng đầu cơ
ẢNH: NGỌC THẮNG
Chuyên gia thuế Nguyễn Văn Phụng phân tích, hiện hầu hết giao dịch mua bán vàng đều có hóa đơn, được thanh toán qua chuyển khoản nên đã dần hội đủ điều kiện áp thuế thu nhập cá nhân với vàng. Với sự hỗ trợ của công nghệ và hệ thống ngân hàng, việc truy xuất dòng tiền, xác định lợi nhuận từ vàng hoàn toàn khả thi.
Tuy nhiên, cần phân biệt rõ nguồn gốc vàng. Các loại vàng là tài sản được thừa kế, tặng cho, tích lũy lâu năm không thể bị đánh thuế như vàng đầu tư mua bán ngắn hạn. "Cách phân biệt này là yếu tố mấu chốt để chính sách không gây ra sự bất công, nhầm lẫn và phản ứng tiêu cực từ người dân", ông Phụng nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Quang Huy (Khoa Tài chính - Ngân hàng, Trường đại học Nguyễn Trãi), nhấn mạnh, thuế thu nhập cá nhân với giao dịch mua bán vàng nên được thiết kế trên tinh thần hài hòa, điều tiết đúng đối tượng đầu cơ, song vẫn giữ được sự an toàn cho người tích trữ nhỏ lẻ.
Ông Huy đề cập việc miễn hoặc giảm thuế cho các giao dịch vàng được giữ dài hạn sẽ khuyến khích xu hướng tích trữ ổn định. Ở chiều ngược lại là đánh thuế cao với các hoạt động giao dịch lặp lại, khối lượng lớn.
"Để hạn chế đầu cơ vàng bền vững, điều quan trọng là tạo ra các lựa chọn đầu tư thay thế an toàn, hấp dẫn hơn, điển hình như chứng chỉ vàng, tài khoản vàng điện tử, quỹ hoán đổi danh mục (ETF) vàng; nâng cao sức hút của kênh tiết kiệm, trái phiếu...", ông Huy nói.
