Clip, hình ảnh giả mạo từ AI trong đợt lũ gây lo lắng người dân
Chiều 24.11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về luật Báo chí sửa đổi. Bày tỏ băn khoăn trước vấn nạn deepfake (giả mạo danh tính), đại biểu Phạm Trọng Nhân phản ánh, những gì diễn ra trên thế giới từ deepfake lãnh đạo, thao túng bầu cử cho đến các clip, hình ảnh giả mạo từ AI lan truyền trên mạng xã hội trong đợt lũ vừa qua đã gây lo lắng trong cộng đồng.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (đoàn TP.HCM)
ẢNH: PHẠM THẮNG
Góp ý thêm về quản lý nền tảng xuyên biên giới, đại biểu chỉ ra chưa có quy định nào ràng buộc các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, Youtube hay Tiktok…
"Trong khi đó, lực lượng chống phá sử dụng chính các nền tảng này để triển khai deepfake, điều khiển thuật toán, tạo xu hướng giả nhằm dẫn dắt tâm lý đám đông", ông nói.
Do đó, đại biểu kiến nghị Quốc hội bổ sung một chế định độc lập về nền tảng xuyên biên giới. Bởi "không phải báo chí, mà chính các nền tảng này mới đang nắm quyền lực thao túng nhận thức xã hội".
Ông cũng đề xuất luật Báo chí phải yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới có đại diện pháp lý tại Việt Nam; công khai thuật toán đề xuất; gỡ bỏ tin giả trong 24 giờ; kết nối API cảnh báo sớm với Bộ KH-CN.
"Không có API cảnh báo sớm, chúng ta luôn đi sau sự thật có thể đến 48 giờ. Và trong thời đại AI, chậm 24 phút cũng đủ để gây khủng hoảng nhận thức cho một cá nhân, một tập thể, thậm chí cả xã hội", đại biểu Nhân nêu.
Dù các quy định này đã nằm rải rác trong dự thảo luật An ninh mạng sửa đổi, song theo đại biểu TP.HCM, cần quy định trong luật Báo chí với phạm vi quản lý về môi trường, trách nhiệm thông tin, nhất là với TikTok, Facebook, YouTube - các kênh phân phối thông tin có sức lan tỏa cực lớn.
Cạnh đó, dự thảo cũng chưa có quy định nhằm bảo vệ nạn nhân của tin giả, trong khi đây là dạng tấn công phổ biến nhất hiện nay. Do đó, ông Nhân đề xuất dự thảo luật bổ sung khung pháp lý để bảo vệ người dân và bảo vệ Nhà nước trước các đối tượng chống phá dùng deepfake để công kích chính trị.
Báo chí ở thế "bất bình đẳng" với mạng xã hội
Còn theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng), trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo và các nền tảng mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, có tình trạng tổ chức, cá nhân không phải báo chí liên tục trích dẫn, đăng lại nội dung từ các bài báo chính thống nhưng đặt tiêu đề sai lệch, cắt xén, xuyên tạc nghiêm trọng nội dung gốc nhằm thu hút tương tác và doanh thu quảng cáo.
Bộ trưởng VH-TT-DL Nguyễn Văn Hùng
ẢNH: PHẠM THẮNG
"Điều này đã và đang đe dọa trực tiếp mô hình kinh tế báo chí chuyên nghiệp. Độc giả không còn động lực chi tiền cho nội dung gốc, làm doanh thu quảng cáo tự động bị chuyển hướng từ các cơ quan báo chí có trách nhiệm sang các kênh "câu view" có tương tác cao, gây xói mòn nguồn tài chính để duy trì nền báo chí chuyên nghiệp", đại biểu Tú Anh nhấn mạnh.
Bà đề nghị giao Chính phủ nghiên cứu những cơ chế thương lượng, chia sẻ doanh thu giữa các cơ quan báo chí với những nền tảng số lớn.
Cùng quan điểm, đại biểu Lê Thu Hà (đoàn Lào Cai) cho rằng, hiện nay, các nền tảng xuyên biên giới đang sử dụng nội dung báo chí để thu lợi, chi phối thuật toán phân phối thông tin, tự động tổng hợp, lập chỉ mục, trích đoạn tin tức.
Các nền tảng này không cần xin phép, không chia sẻ doanh thu, không chịu trách nhiệm pháp lý và không thực hiện gỡ bỏ thông tin sai theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền. Nếu luật Báo chí không quy định các nghĩa vụ pháp lý tối thiểu, báo chí Việt Nam sẽ mãi ở thế bất bình đẳng ngay trên chính "sân nhà".
Do đó, nữ đại biểu đề nghị đưa vào dự thảo luật quy định bắt buộc các nền tảng xuyên biên giới chia sẻ doanh thu. Bất kỳ tổ chức, cá nhân nào sử dụng lại nội dung báo chí trên không gian mạng đều phải có sự đồng ý của cơ quan báo chí và tuân thủ cơ chế chia sẻ lợi ích theo thỏa thuận.
Tiếp thu, giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng VH-TT-DL Nguyễn Văn Hùng cho biết, "cá nhân, tổ chức gây tác động xấu, cạnh tranh với thị phần của báo chí và vi phạm bản quyền" không được điều chỉnh trong luật Báo chí sửa đổi. Luật chỉ tập trung vào điều chỉnh tổ chức hoạt động báo chí, quyền và nghĩa vụ của cơ quan, của tổ chức cá nhân có liên quan đến báo chí.
"Những nội dung có liên quan đến hoạt động của cá nhân trên không gian mạng đã được điều chỉnh ở luật An ninh mạng, nghị định và có các chế tài để xử lý những vi phạm", Bộ trưởng Hùng nêu.
