Thủ tướng Phạm Minh Chính lắng nghe các ý kiến thảo luận
ẢNH: GIA HÂN
Ở góc độ đó, việc xây dựng luật Đô thị đặc biệt cho một địa phương là một giải pháp thể chế mang tính tài khóa bền vững nhằm mở rộng nguồn thu, tăng sức đầu tư công và giảm gánh nặng cho ngân sách T.Ư.
Nhắc đến mốc lịch sử 1.7, khi 3 cực tăng trưởng chủ lực phía nam là TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu chính thức hội tụ, theo ông Nhân, điều này không chỉ tái cấu trúc phát triển vùng, hình thành siêu đô thị chiến lược, dẫn dắt đổi mới mô hình tăng trưởng quốc gia.
Theo Tổng cục Thống kê, GDP hợp nhất của TP.HCM năm 2025 đạt 121 tỉ USD, gấp 3 lần Campuchia, gấp 8 lần Lào, đóng góp gần 1/4 GDP cả nước và 1/3 tổng thu ngân sách quốc gia.
"Một nền kinh tế quy mô như quốc gia thu nhỏ từ công nghiệp logistics, công nghệ cao, tài chính, du lịch, giáo dục, y tế đến trung tâm tài chính quốc tế đang hình thành, nhưng vẫn khoác chiếc áo thể chế cấp tỉnh, vốn không còn tương thích với tầm vóc siêu đô thị", đại biểu Nhân băn khoăn.
Vẫn còn cơ chế xin - cho
Ông Phạm Trọng Nhân cho rằng, với không gian đa cực, đa trung tâm đã hình thành, câu hỏi đặt ra là hệ thống pháp luật, từ luật Tổ chức chính quyền địa phương, quy hoạch ngân sách đến đầu tư, liệu còn phù hợp để điều chỉnh một siêu đô thị như TP.HCM - vốn có quy mô vượt qua nhiều quốc gia trong khu vực?
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM)
ẢNH: GIA HÂN
Đại biểu Phạm Trọng Nhân cũng chia sẻ, dù nhiều lần được Quốc hội "cơi nới" thẩm quyền bằng các nghị quyết, "nhưng vẫn còn cơ chế xin - cho, chưa trao quyền tự chủ đi đôi với trách nhiệm giải trình".
Điểm nghẽn căn cơ này nếu không hóa giải, cải cách sẽ mãi dừng ở ngưỡng thử nghiệm. Để đạt mục tiêu tăng trưởng 10 - 11%/năm cho giai đoạn 2025 - 2030, TP.HCM cần huy động 8 triệu tỉ đồng vốn đầu tư xã hội, trong khi các nguồn vốn điều chỉnh lại, còn ngân sách mồi bị bó hẹp bởi trần tỷ lệ điều tiết. Vậy tiền ở đầu để đầu tư?
"TP.HCM không xin thêm tiền, cũng không xin ưu đãi, điều thành phố cần là quyền tự chủ thể chế, quyền tạo nguồn, tạo động lực và chịu trách nhiệm với sự phát triển. Nếu không có thể chế đủ mới, đủ mạnh, mục tiêu tăng trưởng 2 con số sẽ chỉ là ước vọng", đại biểu Nhân nhấn mạnh và khẩn thiết đề nghị Quốc hội khởi động ngay một đạo luật ở tầm quốc gia.
Đây sẽ là đạo luật đô thị đặc biệt cho TP.HCM với 3 trụ cột cốt lõi, gồm mô hình chính quyền đô thị hay cấp linh hoạt, phù hợp cấu trúc đa trung tâm quản trị theo vùng chức năng.
Cơ chế tài chính, ngân sách tự chủ cho phép thành phố tự huy động, phát hành, đầu tư và phân bổ nguồn lực. TP.HCM cũng được quyền quy hoạch tích hợp không gian hạ tầng dân cư, kinh tế vùng, áp dụng sandbox thể chế cho các mô hình tiên phong như đô thị số, kinh tế xanh, trí tuệ nhân tạo...
Ông đề nghị Quốc hội ban hành ngay nghị quyết tại kỳ họp này và giao Chính phủ xây dựng luật Đô thị đặc biệt cho TP.HCM. Bởi Hà Nội đã có luật Thủ đô, một tiền lệ quý giá, khẳng định tính đặc thù về quy hoạch đầu tư và trách nhiệm quốc gia. Cùng tinh thần đó, một đạo luật "đo ni đóng giày" cho TP.HCM sau sáp nhập là mệnh lệnh lịch sử.
"Đây không phải là đặc quyền mà là bước đi thể chế tất yếu của quốc gia, kiến tạo mô hình tăng trưởng, nơi mà Tokyo, Seoul hay Thượng Hải đều đã có những đạo luật riêng để dẫn dắt đô thị của mình", đại biểu Phạm Trọng Nhân chia sẻ.
