Từ ngày 12 đến 29/8, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã thành lập 12 đoàn công tác để khảo sát tại 34 tỉnh, thành phố, nhằm đánh giá hiệu quả vận hành mô hình chính quyền hai cấp. Các đoàn công tác đã trực tiếp làm việc tại các trung tâm hành chính công và một số xã, phường.
Theo ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ KH&CN, kết quả khảo sát cho thấy việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang đối mặt với nhiều bất cập, đặc biệt về hạ tầng công nghệ, nhân lực và dữ liệu. Những hạn chế này đã làm chậm tiến độ xử lý công việc và ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả giải quyết thủ tục.
Tỷ lệ người dân và doanh nghiệp nộp hồ sơ trực tuyến còn thấp, dù một số trung tâm hành chính công của địa phương đã nỗ lực hỗ trợ bằng cách bố trí bàn hướng dẫn, trang bị máy tính và máy scan để số hóa đầu vào, thậm chí dùng đến robot AI hỗ trợ.
Theo ông Lê Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia, Bộ KH&CN, nguyên nhân là do các tờ khai điện tử chưa đồng bộ và còn sơ sài, nhiều nơi vẫn yêu cầu khai giấy.
“Một số địa phương đã có cơ sở dữ liệu dân cư, nguyên tắc là thông tin cá nhân có thể cắt bỏ trong tờ khai nhưng nhiều địa phương không làm được, bắt khai giấy”, ông cho biết.
Ngoài ra, tiến độ số hóa hồ sơ còn chậm do số lượng hồ sơ lớn. Kho dữ liệu dùng chung đang được triển khai để kết quả giải quyết thủ tục hành chính trả về bằng bản điện tử được lưu trữ, tránh tình trạng người dân đến làm vẫn phải nộp lại.
Gánh nặng trên vai cán bộ cấp xã
Ông Hồ Hồng Hải cho biết, phần lớn máy tính, máy scan và máy in ở cấp xã, phường đã cũ, được tái sử dụng sau sáp nhập, gây ảnh hưởng đến tốc độ và chất lượng xử lý hồ sơ.
Kết nối giữa hệ thống phục vụ hành chính công địa phương và Cổng Dịch vụ công Quốc gia thiếu ổn định, khiến dữ liệu chưa đồng bộ, gây chậm trễ trong việc tra cứu và giải quyết thủ tục.
Dữ liệu chuyên ngành từ các bộ, ngành chưa được chia sẻ đầy đủ. Các cơ sở dữ liệu về sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ và công nghệ cao chưa thể kết nối liên thông, khiến nhiều hồ sơ bị ách tắc.
Theo ông Lê Anh Tuấn, hiện còn ít nhất 18 hệ thống chưa kết nối hoặc kết nối không ổn định, bao gồm cả việc dữ liệu đăng ký kinh doanh chưa kết nối với Bộ Tài chính.
Về nhân lực, theo ông Hồ Hồng Hải, cấp xã thiếu cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin và chuyển đổi số, dẫn đến nhiều nơi bố trí kiêm nhiệm không đúng chuyên môn.
Các lĩnh vực kỹ thuật cao như viễn thông, tần số hay sở hữu trí tuệ thường được giao cho cán bộ ít kinh nghiệm, chưa được tập huấn đầy đủ, gây lúng túng trong xử lý hồ sơ điện tử và gây ra tình trạng hồ sơ tồn đọng.
Việc thay đổi địa giới hành chính cũng gây khó khăn trong xác định phạm vi/vùng bảo hộ sau khi chuyển nhượng quyền sở hữu.
Ngoài ra, mặc dù được giao 4 nhóm nhiệm vụ quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ, nhiều xã vẫn chưa thể triển khai do tính chất chuyên sâu và thiếu nhân lực, như kiểm tra đo lường và quản lý chất lượng.
Báo cáo khảo sát của Bộ KH&CN cũng ghi nhận những nỗ lực ban đầu đã mang lại một số kết quả tích cực. Gần 400 hồ sơ đã được giải quyết theo cơ chế phân cấp, phân quyền tại 7 lĩnh vực.
Hệ thống số hóa được triển khai rộng rãi, nhiều tỉnh đã đồng bộ dữ liệu với cổng dịch vụ công quốc gia, và 100% cán bộ bộ phận một cửa được trang bị thiết bị hỗ trợ công việc.
Để giải quyết các bất cập, Bộ KH&CN đã kiến nghị Chính phủ có cơ chế ngân sách mục tiêu, ban hành chính sách ưu tiên đào tạo, phân bổ biên chế và đầu tư hạ tầng CNTT.
Ông Lê Anh Tuấn cho biết Chính phủ đã tập trung đầu tư 11 cơ sở dữ liệu trọng điểm, kỳ vọng hoàn thành vào cuối năm 2025, nhằm mục tiêu cắt giảm nhiều thủ tục hành chính và nâng cao tỷ lệ hồ sơ trực tuyến.
