Nghị định 279/2025 của Chính phủ có hiệu lực thi hành từ 15.12, quy định về việc thành lập và quản lý quỹ giảm thiểu thiệt hại tai nạn giao thông đường bộ.
Theo đó, tổ chức, cá nhân trực tiếp tham gia giúp đỡ, cứu chữa, đưa người bị tai nạn giao thông đi cấp cứu sẽ được hỗ trợ tối đa 10 triệu đồng/1 vụ việc (với tổ chức), tối đa 5 triệu đồng/1 vụ việc (với cá nhân).
Quy định này đang nhận được sự ủng hộ từ dư luận, không chỉ khuyến khích hành vi đúng đắn mà còn góp phần thay đổi văn hóa tham gia giao thông của người Việt.
Hiện trường một vụ tai nạn giao thông
ẢNH: T.N
Xóa bỏ tâm lý "làm ơn mắc oán"
Từng trao đổi với Thanh Niên khi dự thảo nghị định được công bố, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) nói, mức tiền hỗ trợ không chỉ là những con số, mà sâu xa hơn là sự ghi nhận, bảo vệ của Nhà nước đối với cá nhân, tổ chức có hành vi vì lợi ích của người khác.
Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp gặp rắc rối từ việc giúp đỡ người gặp nạn (bị người nhà nạn nhân hiểu lầm rồi hành hung, hoặc vướng vào kiện tụng…) nên nảy sinh tâm lý sợ "làm ơn mắc oán".
Việc nghị định quy định hỗ trợ tiền như một sự "bảo chứng" cho các hành vi nghĩa hiệp, sẵn sàng cứu giúp người gặp nạn; góp phần xóa bỏ tâm lý e ngại, lâu dần trở thành thờ ơ, vô cảm.
Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật sư Kết nối, Đoàn luật sư TP.Hà Nội, cho rằng việc chi tiền hỗ trợ có ý nghĩa rất lớn, từng bước tháo gỡ rào cản "sợ liên lụy" vốn tồn tại khá phổ biến trong xã hội.
Bằng sự ghi nhận, bảo vệ và hỗ trợ cụ thể từ pháp luật, người dân sẽ yên tâm hơn khi đưa ra quyết định cứu giúp kịp thời, thay vì phải đắn đo, cân nhắc.
Ngoài ra, quy định còn góp phần thay đổi văn hóa giao thông, nhất là trong thời đại số ngày nay.
"Không ít trường hợp chứng kiến tai nạn nhưng chỉ đứng ngoài quan sát, quay phim, chụp ảnh rồi đăng tải lên mạng xã hội", ông Hùng nói.
Nhân văn nhưng tránh lạm dụng
Bên cạnh ủng hộ, một số ý kiến cũng bày tỏ băn khoăn về cơ chế thực thi quy định hỗ trợ tiền cho hành vi cứu giúp người gặp tai nạn. Liệu có nảy sinh tâm lý thực dụng, hoặc dàn dựng tai nạn hoặc khai khống chi phí nhằm trục lợi từ chính sách hỗ trợ?
Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng cho rằng những lo ngại trên là có cơ sở. Tuy nhiên, nếu có xảy ra thì sẽ chỉ là số ít, không thể phủ nhận mục đích tốt đẹp của chính sách.
Để đảm bảo sự chặt chẽ khi triển khai, không có những "con sâu làm rầu nồi canh", ông Hùng kiến nghị cần có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan công an, cơ sở y tế và cơ quan chi trả hỗ trợ trong việc xác minh vụ việc, đối tượng và chi phí thực tế phát sinh.
Hồ sơ đề nghị hỗ trợ cần gắn liền với biên bản tai nạn, xác nhận của cơ sở y tế và thông tin định danh rõ ràng của người đưa nạn nhân đi cấp cứu.
Việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý như kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa bệnh viện và cơ quan chức năng, lưu vết thời gian, địa điểm tiếp nhận cấp cứu cũng là giải pháp hữu hiệu để hạn chế gian lận.
Đồng thời, cần quy định rõ chế tài xử lý đối với các hành vi trục lợi, gian dối nhằm răn đe và bảo đảm chính sách được thực thi đúng mục tiêu.
Luật sư cũng kiến nghị ưu tiên các hình thức vinh danh phi vật chất như tặng giấy khen, ghi nhận cộng đồng, truyền thông tích cực… Điều này giúp giữ gìn "động cơ đạo đức" là trung tâm của hành vi cứu giúp, tiền hỗ trợ không phải là mục đích duy nhất, cao nhất.
Lực lượng công an và bảo vệ dân phố sơ cứu, đưa người bị tai nạn đi cấp cứu
ẢNH: V.P
Làm gì để an toàn khi cứu giúp người bị tai nạn?
Một vấn đề khác được rất nhiều người quan tâm, là làm sao để bảo vệ bản thân an toàn khi cứu giúp người bị tai nạn. Bởi không ít trường hợp làm việc tốt rồi bị hiểu lầm, bị đánh, thậm chí rắc rối về pháp lý.
TS Đào Trung Hiếu, chuyên gia nghiên cứu về tội phạm học, khuyến cáo khi gặp vụ tai nạn hoặc ai đó đang trong tình thế bất lợi, người dân cần thông báo ngay cho lực lượng chức năng như công an, y tế hoặc UBND nơi gần nhất.
Khi cứu giúp, nếu có điều kiện, người dân có thể huy động thêm người tham gia, vừa để thêm nhân lực, vừa có người chứng kiến, giảm rủi ro nếu xảy ra diễn biến ngoài ý muốn.
Trường hợp tình huống quá phức tạp, người dân có thể hỗ trợ gián tiếp bằng cách gọi xe cấp cứu, bảo vệ hiện trường, hoặc tham gia hỗ trợ khi được yêu cầu.
Trước và trong quá trình cứu giúp, người dân nên trực tiếp hoặc nhờ người khác quay clip ghi lại sự việc. Tư liệu từ camera sẽ là bằng chứng quan trọng hỗ trợ cho công tác xác minh, giải quyết vụ tai nạn, đồng thời tránh bị hiểu lầm.
Về phía cơ quan quản lý, cần sớm mở rộng hệ thống camera giám sát dọc các tuyến đường trọng điểm, phục vụ việc xác minh sự thật liên quan đến các tình huống giao thông.
Đồng thời, xử lý nghiêm, kịp thời các hành vi vu khống, hành hung, xúc phạm… người tham gia cứu giúp tai nạn; nhằm bảo vệ điều đúng đắn, không để người dân phải "sợ làm việc tốt".
