Cụ thể, theo Quyết định số 18/2019 của Thủ tướng Chính phủ, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng chỉ được phép nhập khẩu để phục vụ trực tiếp hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Để thực thi quy định này, cơ quan hải quan đã ban hành nhiều hướng dẫn về hồ sơ, quy trình kiểm tra, kiểm soát, từ tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra chi tiết, kiểm tra thực tế hàng hóa đến kiểm tra sau thông quan.
Qua công tác điều tra, Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan) phát hiện nhiều doanh nghiệp có dấu hiệu lợi dụng chính sách để nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng rồi bán trong nước nhằm thu lợi bất chính. Một số doanh nghiệp không có nhà xưởng, không hoạt động sản xuất, nhưng vẫn khai báo gian dối về mục đích nhập khẩu, lập khống hồ sơ ủy thác hoặc cam kết sai sự thật với cơ quan hải quan để được thông quan.
Cụ thể, một doanh nghiệp trong giai đoạn 2021 - 2025 đã mở 19 tờ khai nhập khẩu 325 máy móc đã qua sử dụng (máy cắt kim loại/máy cắt dây kim loại bằng tia lửa điện, máy đục lỗ bằng phương pháp phóng điện, máy xung điện cắt kim loại, máy khoan CNC và máy gia công trung tâm CNC), tổng trị giá khai báo hơn 18 tỉ đồng. Sau đó, doanh nghiệp bán 235 máy cho 140 doanh nghiệp trong nước, thu lợi bất chính hơn 8 tỉ đồng.
Tang vật máy móc đã qua sử dụng nhập khẩu về Việt Nam vi phạm pháp luật, đã bị cơ quan hải quan phát hiện, khởi tố
ẢNH: CỤC HẢI QUAN
Tiếp tục điều tra, Chi cục Điều tra chống buôn lậu phát hiện một doanh nghiệp khác trong năm 2025 nhập khẩu 48 máy móc đã qua sử dụng (máy cắt kim loại/máy cắt dây kim loại bằng tia lửa điện, máy đục lỗ bằng phương pháp phóng điện và máy gia công trung tâm CNC) với tổng trị giá khai báo 4,4 tỉ đồng, bán lại 13 máy cho 13 doanh nghiệp, thu lợi gần 600 triệu đồng.
Xác định có dấu hiệu tội phạm, Chi cục Điều tra chống buôn lậu đã phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao xem xét xử lý theo pháp luật và đã ban hành 2 quyết định khởi tố vụ án.
Theo Cục Hải quan, việc doanh nghiệp đã có hành vi lợi dụng chính sách của nhà nước trong việc nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng về để bán thương mại không những vi phạm chính sách quản lý hàng hóa nhập khẩu, mà còn tạo môi trường kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp kinh doanh máy móc đã qua sử dụng trong nước.
Bên cạnh đó, máy móc, thiết bị đã qua sử dụng nhập khẩu vào Việt Nam còn có thể là những công nghệ đã lạc hậu, không đảm bảo các yêu cầu về công suất/hiệu suất, mức tiêu hao nguyên, vật liệu, năng lượng và không đáp ứng các quy chuẩn an toàn, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật hiện hành. Điều này làm tăng nguy cơ Việt Nam trở thành bãi rác công nghiệp, gây ô nhiễm môi trường.
Thời gian tới, để đảm bảo thực hiện tốt các quy định của pháp luật, tránh việc lợi dụng chính sách quản lý nhà nước trong hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị và dây chuyền đã qua sử dụng để thực hiện các hành vi buôn lậu, Cục Hải quan sẽ tiếp tục chỉ đạo các chi cục hải quan khu vực, hải quan nơi đăng ký tờ khai, Đội Kiểm soát, Đội kiểm tra sau thông quan, Bộ phận Quản lý rủi ro tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, thu thập thông tin, đánh giá rủi ro từ các khâu: Kiểm tra chi tiết hồ sơ hải quan; kiểm tra thực tế hàng hóa; đưa hàng về bảo quản; thông quan và sau thông quan hàng hóa; đánh giá rủi ro và xem xét kiểm tra sau thông quan đối với doanh nghiệp đã nhập khẩu máy móc, thiết bị dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng.
