Trong bối cảnh Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong thời hạn 5 năm, các chuyên gia cho rằng hệ sinh thái liên quan không chỉ cần đáp ứng yêu cầu về tốc độ mà còn phải bảo đảm an toàn ở mức cao nhất.
Vị thế "Top 5" thế giới
Ngày 18/12, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đã tổ chức hội thảo chuyên sâu “Vận hành và giám sát thị trường giao dịch tài sản mã hóa”.
Ông Vũ Duy Hiền, Phó Tổng Thư ký kiêm Chánh Văn phòng Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (Ảnh: NCA).
Theo ông Vũ Duy Hiền - Phó Tổng Thư ký kiêm Chánh Văn phòng Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, việc thí điểm này là một "xu thế tất yếu".
Chuyên gia cho biết tài sản số hiện nay đã vượt xa khái niệm một loại tài sản tài chính mới, trở thành hạ tầng thiết yếu cho kinh tế số toàn cầu thông qua công nghệ Blockchain.
Sức nóng của thị trường Việt Nam được minh chứng bằng những con số đầy triển vọng. Theo bà Lê Vũ Hương Quỳnh, Giám đốc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Tether, Việt Nam hiện có khoảng 17-18 triệu người dùng tài sản mã hóa, chiếm gần 20% dân số và liên tục đứng trong top 5 thị trường lớn nhất thế giới.
"Dư địa lớn nhất không chỉ nằm ở giao dịch đầu cơ, mà còn ở khả năng ứng dụng Blockchain vào kinh tế thực, đặc biệt là tối ưu hóa dòng kiều hối 16-17 tỷ USD mỗi năm và công nghệ Token hóa tài sản thực (RWA)", bà Quỳnh nhấn mạnh.
Tuy nhiên, tiềm năng khổng lồ luôn song hành với rủi ro lớn. Khác với thị trường chứng khoán truyền thống, tài sản mã hóa hoạt động xuyên suốt 24/7, không ngày nghỉ.
Các chuyên gia chia sẻ tại phiên toạ đàm (Ảnh: NCA).
Điều này đòi hỏi một tư duy an ninh hoàn toàn mới: Security by Design (An toàn từ khâu thiết kế).
Ông Vũ Duy Hiền chỉ ra rằng thách thức lớn nhất là tội phạm mạng và lừa đảo xuyên biên giới, đồng thời kiến nghị 3 yếu tố then chốt cho giai đoạn thí điểm:
Bảo đảm an ninh toàn chuỗi: Từ nền tảng giao dịch đến quản lý khóa và bảo vệ dữ liệu.
Giám sát minh bạch: Theo dõi dòng tiền và phát hiện các hành vi bất thường theo thời gian thực.
Hợp tác quốc tế: Chia sẻ kinh nghiệm và áp dụng các mô hình thành công vào thực tế Việt Nam.
Bài học từ các "ông lớn"
Để giải bài toán quản trị rủi ro, đại diện một sàn giao dịch đã chia sẻ về quy trình thanh khoản đa tầng (Multi-stage Liquidation) - hệ thống giúp ngăn chặn việc người dùng bị "cháy" tài khoản đột ngột.
Thay vì đóng toàn bộ vị thế, hệ thống sẽ thực hiện theo 4 bước:
Cảnh báo sớm: Gửi thông báo khi vốn chủ sở hữu chạm ngưỡng rủi ro.
Hủy lệnh chờ: Giải phóng ký quỹ bị phong tỏa để tăng sức chịu đựng cho tài khoản.
Thanh khoản một phần: Chỉ đóng một phần nhỏ vị thế để đưa tài khoản về mức an toàn.
Thanh khoản toàn bộ: Chỉ áp dụng khi thị trường biến động quá cực đoan.
Đặc biệt, cơ chế bằng chứng dự trữ (Proof of Reserves) được nhấn mạnh như một tiêu chuẩn bắt buộc để đảm bảo tài sản của nhà đầu tư luôn được tách biệt và bảo vệ.
Các sàn cũng nên vận hành quỹ bảo hiểm để bù đắp các khoản lỗ vượt quá ký quỹ, ngăn chặn tình trạng số dư âm cho người dùng.
Một thực trạng đáng lo ngại được hội thảo nêu ra là sự khan hiếm nguồn nhân lực vừa giỏi kỹ thuật an ninh mạng, vừa am hiểu tài chính số. Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia thống nhất cần triển khai mô hình đào tạo đồng bộ qua ba cấp độ.
Đầu tiên là chia sẻ kinh nghiệm từ các khung pháp lý quốc tế như MiCA (Châu Âu) để xây dựng chính sách sát thực tế.
Cùng với đó là việc chuẩn hóa quy trình vận hành và kết nối dòng vốn giữa tài chính truyền thống và tài chính số. Và cuối cùng là phổ cập kiến thức để người dân tự bảo vệ trước các mô hình lừa đảo lãi suất cao.
Các chuyên gia tại hội thảo tin tưởng rằng với sự phối hợp chặt chẽ giữa NCA, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các đối tác công nghệ, Việt Nam sẽ sớm biến cơ chế sandbox (khung quản lý thử nghiệm) thành hiện thực.
Thị trường tài sản mã hóa nếu được vận hành đúng chuẩn không chỉ giúp thu hút đầu tư công nghệ mà còn mở rộng không gian tăng trưởng cho nền kinh tế số: "Việt Nam không thể đứng ngoài dòng chảy này, nhưng chúng ta sẽ bước vào đó với một nền tảng an ninh vững chắc nhất", ông Vũ Duy Hiền bày tỏ.
