Chủ tịch VACC: Đề nghị thực hiện cơ chế đặt hàng hoặc chỉ định thầu có điều kiện với các dự án lớn

Ông Nguyễn Quốc Hiệp – Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC), chia sẻ trong Tọa đàm với doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68 ngày 31/5: “Nghị quyết 66 và 68 của Bộ Chính trị thực sự là chìa khoá vàng mở cửa cho các doanh nghiệp vượt qua những rào cản lâu nay trong môi trường kinh doanh vốn dĩ đã rất khắc nghiệt.

Đó là một cuộc cách mạng nhận thức đối với vai trò của các doanh nghiệp tư nhân trong sự nghiệp xây dựng, phát triển kinh tế đất nước. Tuy nhiên, từ nhận thức đến hành động cụ thể là một quá trình đòi hỏi tất cả hệ thống chính quyền các cấp cùng vào cuộc."

Thanh tra một lần mỗi năm nhưng chồng chéo nhiều cơ quan quản lý

Theo ông, về cơ chế thanh kiểm tra, Nghị quyết 68 đã nêu rõ mỗi năm chỉ thanh tra mỗi doanh nghiệp một lần nếu cần, tuy nhiên nếu không cụ thể hoá và chỉ rõ đâu là cơ quan điều phối công tác thanh tra, kiểm tra thì vẫn xảy ra tình trạng kiểm tra chồng chéo doanh nghiệp.

Ví dụ cơ quan thuế, cơ quan quản lý đất đai, cơ quan quản lý xây dựng - quy hoạch, cơ quan quản lý phòng cháy chữa cháy… đều có thể vào kiểm tra các doanh nghiệp bất động sản. 

Vậy thì cơ quan nào sẽ điều phối công tác thanh kiểm tra để mỗi năm doanh nghiệp chỉ phải kiểm tra, thanh tra một lần? Ở đây các bộ, ngành đều độc lập với nhau, chưa kể các cơ quan chính quyền địa phương cũng có thể yêu cầu kiểm tra doanh nghiệp, ông đặt vấn đề.

Thứ hai, về vấn đề thể chế và hệ thống pháp luật, Hiệp hội cho đây là vấn đề các doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp bất động sản nói riêng thấy còn rất nhiều vướng mắc, ách tắc. Mặc dù, gần đây Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023 và nhiều luật khác để tháo gỡ khó khăn cho thị trường.

Trong quá trình áp dụng các luật mới, Chính phủ đều ra các nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể, nhưng có một số văn bản có những quy định chưa thực sự hợp lý, chính xác khi áp dụng vào các trường hợp cụ thể.

Ví dụ Nghị định 103 về hướng dẫn thu nộp tiền sử dụng đất với doanh nghiệp còn rất bất cập và bất hợp lý. Lý do: khi định giá đất, doanh nghiệp không được tham gia nhưng khi định giá đất chậm, doanh nghiệp phải nộp bổ sung. Đây là khoản tiền mà Hiệp hội cho rằng nó hết sức bất cập và rất mong Thủ tướng Chính phủ tháo gỡ vấn đề này.

Ngoài ra còn các nghị định khác, ví dụ như việc đấu thầu, dự án có quyền sử dụng đất còn một số điểm chúng tôi cho rằng chưa hợp lý, nên các doanh nghiệp khi áp dụng hết sức khó khăn.

Thế nên, Hiệp hội xin kiến nghị: các văn bản pháp quy trước khi ban hành cần có sự đóng góp ý kiến của các chuyên gia, đối tượng trực tiếp bị chi phối một cách cụ thể; chất lượng các văn bản cần được kiểm tra chặt chẽ, vì việc sửa một văn bản gây ra rất nhiều lãng phí cho các doanh nghiệp cả về thời gian và tiền bạc.

Kiến nghị Chính phủ để địa phương và doanh nghiệp gặp nhau 6 tháng một lần

Thứ ba, về quan điểm, Nghị quyết 68 yêu cầu doanh nghiệp là ‘đối tượng phục vụ’ thay vì ‘đối tượng quản lý’. Tuy nhiên, thay đổi 4 chữ đó trong văn bản thực hiện như thế nào là một cuộc cách mạng về tư duy, nhận thức đối với công chức của chúng ta hiện nay.

Ông nêu ví dụ thực tế ở một địa phương, khi đấu thầu dự án có quyền sử dụng đất, do các nghị định hướng dẫn không rõ ràng nên Sở Kế hoạch và Đầu tư tại địa phương đó yêu cầu doanh nghiệp phải hỏi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trực tiếp là Cục Đấu thầu và Vụ Pháp chế.

Doanh nghiệp đã mất 5 tháng để nhận được trả lời nhưng cũng không trả lời được rõ ràng vì văn bản không đi thẳng vào vấn đề, chỉ viện dẫn điều luật và yêu cầu địa phương áp dụng. Sau 5 tháng đó, chúng tôi có đi hỏi Bộ Nông nghiệp và Môi trường thì mới xử lý xong. Như vậy là phải mất 7 tháng và doanh nghiệp phải chờ đợi thủ tục, giấy tờ không rõ ràng. Nếu là quan điểm phục vụ, chắc là chúng tôi sẽ được trả lời sớm hơn.

Nên để thực hiện được quan điểm này, chúng tôi kiến nghị Chính phủ cho phép cứ 6 tháng một lần, các địa phương cần có các cuộc gặp mặt với doanh nghiệp đầu tư, sản xuất, kinh doanh trên địa bàn theo từng lĩnh vực, để góp ý cho bộ máy công quyền các thủ tục hành chính cần rút kinh nghiệm và cần thay đổi trong công tác quản lý điều hành”, ông Nguyễn Quốc Hiệp nêu cụ thể. 

Về đơn giản thủ tục hành chính, hiện nay chúng ta đều đang phấn đấu để tiết giảm 30% thủ tục hành chính. Hiệp hội cho rằng, để đơn giản thủ tục hành chính có mấy điểm sau.

Cần giảm bớt các thủ tục pháp lý trong các bước đầu tư kinh doanh, ví dụ cắt giảm trong các khâu cấp phép đầu tư, điều chỉnh quy hoạch cấp phép xây dựng mà vừa rồi, ngày 29/5, Thủ tướng có ký Công điện 78 gửi các bộ ngành. Đối với các thủ tục không bỏ được, cần cụ thể cách điều hành, số hoá cách thực hiện và cần có thời gian cụ thể và địa chỉ chịu trách nhiệm.

Riêng với lĩnh vực đầu tư bất động sản, cần có cơ quan thống nhất quy định thủ tục bắt buộc, tối giản với quy trình đầu tư để hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện.

Đề xuất bỏ đơn giá định mức chi tiết thay bằng đơn giá tổng hợp

Bên cạnh đó, với tư cách là đại diện của Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam, trong bối cảnh đất nước đang từng ngày đổi mới, chuẩn bị triển khai những dự án, công trình trọng điểm quốc gia như Dự án đường sắt tốc độ cao, ông cũng xin kiến nghị với Thủ tướng các nội dung dưới đây.

Đề nghị Nhà nước thay đổi, bỏ hệ thống đơn giá định mức chi tiết, xây dựng đơn giá tổng hợp cho một đơn vị sản phẩm như thế giới hiện nay đang làm. Đây là việc cần thiết và phù hợp, đặc biệt tạo cho nhà thầu có thể phát huy đầy đủ năng lực trong thi công xây dựng. Đặc biệt thay đổi đơn giá tiền lương để khuyến khích lực lượng lao động trong ngành xây dựng.

Hiện nay chỉ có một mình nước ta còn sử dụng đơn giá định mức chi tiết, còn các nước người ta dùng đơn giá tổng hợp. Thêm nữa đơn giá tiền lương quá bất cập, hiện chỉ bằng 40% tiền lương thực tế phải trả.

Thứ hai là cơ chế đặc thù. Trong bối cảnh các dự án lớn đang đòi hỏi nguồn lực vô cùng to lớn của toàn ngành xây dựng, Hiệp hội kính đề nghị Thủ tướng cho thực hiện cơ chế đặt hàng hoặc chỉ định thầu có điều kiện; nhằm có đủ thời gian chuẩn bị lực lượng, xe máy, thiết bị, cũng như công nghệ. Trên cơ sở đó phát huy được sức mạnh tổng thể của các nhà thầu. 

Hiện nay Hiệp hội đang tiến hành chuẩn bị chương trình sắp xếp năng lực các nhà thầu, xếp hạng các nhà thầu và trong bối cảnh này, chúng ta chưa có năng lực xếp hạng cụ thể. Hiệp hội sẽ giới thiệu các nhà thầu tiêu biểu, đủ khả năng để Thủ tướng xét.

Điểm cuối cùng, về công tác đào tạo, phát triển để đáp ứng nhu cầu chuyển đổi, tiếp nhận khoa học công nghệ, kỹ thuật mới. Hiện các nhà thầu Việt Nam, đại đa số là các nhà thầu quy mô nhỏ và vừa, nên gặp khó khăn trong công tác đào tạo. Do đó, cần có cơ chế công tư phối hợp trong công tác đào tạo để đáp ứng nhu cầu lực lượng xây dựng của ngành xây dựng .

Mặt khác, Hiệp hội cũng đã có văn bản kiến nghị chính thức với Bộ Xây dựng, xin được gặp mặt trình bày tất cả những vướng mắt của ngành xây dựng.

Diễn đàn Đầu Tư Việt Nam 2025 - Mid-Year Update do trang thông tin điện tử tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào

Sự kiện quy tụ các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia tài chính, các định chế tài chính, đại diện từ các doanh nghiệp, ngân hàng, các cơ quan thông tấn báo chí và đông đảo nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường.

Trong giai đoạn thị trường có nhiều thay đổi với những tác động chính sách, Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

BTC dành số lượng vé hạn chế cho độc giả VietnamBiz. Vui lòng đăng ký và hoàn thành khảo sát tại đây để xác nhận tham dự.