Trao đổi với báo chí tại một sự kiện vừa diễn ra, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho hay tính đến ngày 15-10, Việt Nam xuất khẩu được khoảng 7 triệu tấn gạo, cả năm dự kiến đạt khoảng 8 triệu tấn - vượt Thái Lan, trở thành nước xuất khẩu số 2 thế giới, chỉ sau Ấn Độ.
Việt Nam xuất khẩu gạo thứ 2 thế giới
Tính đến tháng 9-2025, Thái Lan chỉ mới xuất khẩu 5,9 triệu tấn gạo, cả năm ước đạt 7,5 triệu tấn.
Dù xuất khẩu gạo năm nay dự kiến vượt Thái Lan nhưng so với năm 2024, sản lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm 1 triệu tấn.
Hiện tại, các doanh nghiệp gạo bị áp lực lớn do thiếu vốn vì chưa được hoàn thuế GTGT, trong khi giá lúa đang ở mức thấp nhất nhiều năm qua - gần 5.000 đồng/kg, nông dân gặp nhiều khó khăn.
Vài năm gần đây, giá lúa thường xuyên ở mức trên 8.000 đồng/kg.
Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng phản ánh từ khi tạm nộp thuế GTGT 5% từ 1-7 đến nay, chưa có doanh nghiệp nào được hoàn thuế. Số tiền ngành gạo tạm nộp lên đến hàng trăm tỉ đồng.
Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA)
Trong khi đó, Philippines - thị trường số 1 của gạo Việt, chiếm đến 40% - vẫn tạm thời đóng cửa và chưa biết khi nào mở lại. Nếu tình hình này kéo dài đến vụ Đông Xuân, vụ chính của Việt Nam, thì sẽ vô cùng khó khăn.
Các doanh nghiệp đang kỳ vọng từ ngày 1-12, Philippines sẽ mở cửa nhập khẩu gạo nhưng vẫn chưa có tín hiệu rõ ràng.
Ngành gạo Việt Nam đang trải qua giai đoạn khó khăn
Mở cửa thị trường mới
Dù vậy, từ khi Philippines dừng nhập khẩu, sản lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn đạt gần 500.000 tấn/tháng, cho thấy các doanh nghiệp đã chủ động mở cửa thị trường mới, nổi bật là châu Phi và Trung Quốc.
Với thị trường Trung Quốc, từ đầu năm đến nay, nước này đã nhập khoảng 600.000 tấn gạo Việt Nam, giá gần 500 USD/tấn, trong khi trước đây chỉ xoay quanh 400 USD/tấn.
Trong khó khăn, các doanh nghiệp cũng khai phá được thị trường mới, như Nhật Bản, dù áp thuế đến 400%, gạo Việt vẫn có khả năng cạnh tranh. Đáng chú ý, gạo ST 25 được Việt kiều khắp nơi trên thế giới ưa chuộng.
Trước tình hình trên, ông Đỗ Hà Nam kiến nghị cần sớm tháo gỡ vấn đề thuế GTGT bằng cách quay lại chính sách không phải kê khai, tính thuế GTGT đối với sản phẩm nông nghiệp sơ chế như trước đây.
"Về việc mở cửa thị trường, các hợp đồng Chính phủ rất quan trọng với ngành gạo của Việt Nam" - Chủ tịch VFA nhấn mạnh.
Philippines, Indonesia hướng tới tự chủ lương thực
Báo chí quốc tế đưa tin Bộ Nông nghiệp Philippines đặt mục tiêu tự chủ 90% lương thực vào năm 2028 bằng các chương trình chiến lược, bao gồm thúc đẩy sản xuất, hỗ trợ nông dân và cải thiện hệ thống hậu cần.
Trong khi đó, Indonesia vừa tuyên bố đạt được tự chủ về lúa gạo trong năm 2025, với sản lượng được dự báo sẽ thặng dư 4 - 5 triệu tấn vào cuối năm 2025.
Đây là 2 thị trường nhập khẩu gạo số 1 và số 2 trên thế giới, cũng là 2 thị trường nhập khẩu dẫn đầu của gạo Việt Nam.
