Tại cuộc họp chiều 21/4, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết việc thành lập quỹ phát triển nhà ở quốc gia có cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn. Ông thống nhất tên gọi là Quỹ phát triển nhà ở quốc gia.
Chức năng của quỹ để phát triển nhà xã hội, nhà ở cho công nhân, người dưới 35 tuổi. Cơ cấu quỹ gồm cấp trung ương do Bộ Xây dựng quản lý và cấp địa phương do UBND cấp tỉnh quản lý.
Phó thủ tướng nêu rõ đây là quỹ ngoài ngân sách do Nhà nước thành lập, không trùng với nhiệm vụ chi ngân sách. Nguồn vốn dự kiến huy động từ nhiều nơi như ngân sách nhà nước; đóng góp tự nguyện của nhà đầu tư trong và ngoài nước, của tổ chức, cá nhân; nguồn thu từ quỹ đất 20% xây nhà xã hội trong các dự án nhà thương mại và các nguồn hợp pháp khác.
Bộ Xây dựng được giao hoàn thiện đề án Quỹ phát triển nhà ở quốc gia và dự thảo nghị định để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc họp với các bộ, ngành về việc nghiên cứu thành lập Quỹ phát triển nhà ở quốc gia. (Ảnh: VGP)
Trước đó, trong cuộc họp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương vào cuối tháng 2, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhắc tới việc thành lập "Quỹ nhà ở quốc gia" nhằm phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn. Đầu tháng 3, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng yêu cầu Bộ Tài chính hoàn thành lập quỹ này để huy động nguồn lực phát triển nhà ở xã hội.
Tại dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà xã hội, Quỹ phát triển nhà ở quốc gia dự kiến thực hiện ba nhiệm vụ gồm hỗ trợ kinh phí bồi thường, tái định cư; đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật - xã hội và hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư nhà xã hội. Chính phủ được giao quy định chi tiết mô hình hoạt động, địa vị pháp lý, nguồn ngân sách cấp hằng năm.
Góp ý đề án thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng cần phát triển nguồn thu bền vững và tính toán cấu trúc nguồn vốn.
TS Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, cho rằng quỹ cần có cơ chế phát triển vốn lâu dài theo nguyên tắc "lấy mỡ nó rán nó", chứ không chỉ dừng ở việc chi. Nguồn thu này có thể lấy từ chính phí bảo lãnh chủ đầu tư, người mua nhà hoặc từ cho vay với lãi suất ưu đãi bằng 50-70% mức lãi thị trường, tương đương 5-7%.
Thời gian qua, thị trường bất động sản liên tục thiếu nguồn cung nhà ở vừa túi tiền. Với phân khúc nhà thương mại, giá bán ngày càng leo thang, cơ cấu lệch pha sang cao cấp, hạng sang. Hãng dịch vụ bất động sản Savills cho biết một nửa lượng giao dịch căn hộ sơ cấp trong quý I có giá 2-4 tỷ đồng một căn, còn lại trên 4 tỷ đồng. Thị trường không có căn hộ sơ cấp dưới 2 tỷ trong quý I.
Ngoài ra, đề án phát triển nhà ở xã hội thực tế cũng triển khai trì trệ trong gần hai năm qua. Báo cáo của Bộ Xây dựng cho biết cả nước chỉ đạt 16% kế hoạch trong năm 2024. TP HCM và Hà Nội đi đầu về chỉ tiêu xây dựng đến 2030 nhưng hiện nay tiến độ mới đạt 4% và 20%. Cả năm, hai thành phố lớn nhất cả nước chỉ có một dự án nhà ở xã hội cho thuê được cấp phép xây dựng.
Việc thực hiện gói vay ưu đãi cho loại hình nhà ở này cũng hạn chế. Cụ thể, đến nay có 90 dự án đăng ký vay gói tín dụng 145.000 tỷ đồng, tuy nhiên số tiền đã giải ngân được chưa đến 2%, đạt 2.845 tỷ đồng.
Mới đây, Thủ tướng đã giao chỉ tiêu cả nước cần xây xong hơn 100.000 căn nhà xã hội trong năm nay. Bắc Ninh và Hải Phòng có chỉ tiêu cao nhất, vượt 10.000 căn mỗi địa phương. Với Hà Nội và TP HCM, chỉ tiêu hoàn thành nhà xã hội năm nay lần lượt 4.670 căn và gần 2.900 căn.
