Ở tuổi ngoài 70, một cụ ông sống tại ngôi làng nhỏ ở tỉnh Hà Bắc (phía Bắc Trung Quốc) không còn đủ sức lao động nặng nhọc. Những năm trước, thu nhập của cụ chỉ trông chờ vào vài sào đất, nhiều khi cả năm chỉ dư được chút ít.
Thế nhưng 2 năm nay, cuộc sống đã khác. Cụ có thêm hơn 10.000 NDT (khoảng 37 triệu đồng) mỗi năm mà chẳng phải đổ giọt mồ hôi nào. Bí quyết của cụ nằm ngay trên mái nhà, nơi những tấm pin lấp lánh biến nắng thành tiền.
Mỗi ngày, các tấm pin âm thầm biến ánh nắng thành điện. Phần dùng trong gia đình, phần dư bán cho lưới điện quốc gia. Mỗi quý, tiền lại đều đặn chảy về tài khoản.
Không chỉ cụ ông này, hàng chục nghìn hộ gia đình nông thôn Trung Quốc, đặc biệt là người cao tuổi, đang hưởng lợi từ chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo. Với họ, pin mặt trời không còn là thứ công nghệ xa vời mà thực sự trở thành “cây ATM trên mái nhà”.
Khi ánh nắng biến thành ‘lộc trời’
Trước đây, ở nông thôn, thu nhập của nhiều hộ dân phụ thuộc gần như hoàn toàn vào mùa vụ. Năm nào mất mùa, coi như trắng tay. Người già càng khó khăn hơn vì không đủ sức cày cấy.
Nhưng từ khi các dự án quang điện phân tán được triển khai, mái nhà vốn chỉ che mưa nắng nay lại trở thành “mỏ vàng”.
Một dãy pin mặt trời có tuổi thọ trung bình 20-25 năm, gần như không tốn công chăm sóc. Lượng điện sản xuất ra được nhà nước bao tiêu với giá cố định, đảm bảo hộ dân có khoản thu nhập đều đặn. Với một mái nhà rộng, mỗi năm người dân có thể thu về từ 10.000 đến 15.000 NDT (tương đương 35-50 triệu đồng).
So với công việc đồng áng vốn vất vả, lại bấp bênh, nguồn thu nhập này vừa ổn định, vừa giúp người già an tâm tuổi xế chiều. Nhiều hộ gọi vui đây là “lộc trời”, vì chỉ cần trời nắng là có tiền.
Tuy vậy, ít ai ngờ rằng, đằng sau những mái nhà nông thôn ấy là cả một câu chuyện dài về ngành công nghiệp quang điện Trung Quốc.
Năm 2008, khi khủng hoảng tài chính toàn cầu bùng nổ, ngành pin mặt trời Trung Quốc suýt sụp đổ. Doanh nghiệp phụ thuộc xuất khẩu, đơn hàng từ châu Âu và Mỹ biến mất, kho hàng chất đống. Lúc ấy, nhiều nhà máy đối mặt nguy cơ phá sản.
Bước ngoặt đến vào năm 2009 khi Chính phủ Trung Quốc tung ra chương trình “Kim Thái Dương”, hỗ trợ mạnh tay để mở rộng thị trường trong nước. Đây là khởi đầu cho sự bùng nổ sau này. Từ chỗ chỉ làm gia công, các doanh nghiệp Trung Quốc vươn lên làm chủ công nghệ, giảm giá thành sản xuất xuống còn 1/10 so với mười năm trước.
Theo báo cáo Wood Mackenzie - 2025 Solar Ranking, trong top 10 nhà sản xuất module quang điện toàn cầu có sự hiện diện áp đảo của các doanh nghiệp Trung Quốc như JinkoSolar, JA Solar, LONGi Green Energy, Trina Solar, Astronergy hay Risen. Nhờ vậy, điện mặt trời không chỉ ngày càng rẻ hơn điện than mà còn trở thành “cơ hội chia đều” cho cả nông dân nghèo.
Mái nhà - nơi thay đổi cuộc đời
Nếu trước đây làm giàu nông thôn gắn với cây trồng, vật nuôi thì nay, nhiều người già lại được gọi vui là “ông bà chủ điện mặt trời”.
Nguồn thu nhập này không chỉ giúp nhiều người cao tuổi cải thiện đời sống, mà còn mang lại cảm giác tự chủ, giảm bớt gánh nặng cho gia đình.
Sự thay đổi ấy không chỉ dừng ở vài mái nhà mà còn tạo ra bức tranh mới cho nông thôn Trung Quốc. Hàng nghìn làng quê từng nghèo khó, nay có thêm động lực phát triển nhờ nguồn thu từ điện mặt trời. Các công trình điện sạch giúp cải thiện môi trường, giảm bớt tình trạng ô nhiễm từ than đá.
Đặc biệt, việc khuyến khích lắp đặt điện mặt trời trên mái nhà đã góp phần chống lại “lời nguyền nông thôn già hóa” tại Trung Quốc. Khi cha mẹ già có nguồn thu nhập ổn định, con cái làm việc ở thành phố cũng yên tâm hơn, giảm áp lực gửi tiền về.
Tuy nhiên, lợi ích từ điện mặt trời không phải ai cũng có thể nắm bắt. Những hộ sống ở chung cư, hoặc nhà ở nơi ít nắng, không có diện tích mái phù hợp, khó tham gia. Bên cạnh đó, việc đầu tư ban đầu để lắp đặt pin mặt trời cũng không hề nhỏ, dù có hỗ trợ từ nhà nước.
Một số nhà khoa học còn lo ngại việc phủ pin diện rộng có thể ảnh hưởng đến nhiệt độ đất và hệ sinh thái. Tuy nhiên, về tổng thể, lợi ích vẫn được đánh giá vượt trội hơn rủi ro.
Ngày nay, ngoài mái nhà nông dân, pin mặt trời còn phủ kín nhiều vùng sa mạc phía Tây Trung Quốc. Từ trên cao nhìn xuống, cả một “biển xanh” nhân tạo đang sản xuất điện, giữ cát, trồng cây, thay đổi cả hệ sinh thái.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, đây còn là bước tiến quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Khi Trung Quốc - quốc gia đông dân nhất thế giới - đẩy mạnh năng lượng sạch, tác động lan tỏa ra toàn cầu.
Theo Baidu
