Việc bầu ban cán sự lớp ở bậc tiểu học thường chỉ là một hoạt động nhỏ, với vài chục phiếu bầu từ các bạn cùng lớp, đơn giản và gần gũi như một trò chơi trẻ con. Vậy mà, cách đây không lâu, cuộc bầu lớp trưởng lớp Ba ở một trường tiểu học tại Trung Quốc bất ngờ trở thành "cơn sốt" toàn cõi mạng khi thu hút hàng triệu người tham gia.
Theo đó, chiều ngày 23/09, một mini-program với nội dung bầu chọn vị trí lớp trưởng của một lớp tiểu học trên WeChat - ứng dụng chat phổ biến nhất Trung Quốc được lập ra. Người khởi tạo đã thiết lập các thông số bình bầu như: thời gian kéo dài 12 giờ, 24 giờ hoặc 7 ngày tùy chọn. Ban đầu, đây chỉ là hoạt động nội bộ lớp học, nhưng do liên kết của cuộc bình bầu bị chia sẻ ra ngoài các nền tảng mạng xã hội khiến nó bỗng chốc biến thành "hoạt động tập thể" của netizen.
Giống như một viên đá ném xuống mặt hồ yên ả, liên kết này nhanh chóng lan rộng qua các nhóm chat, các bài đăng, các hội nhóm trên mạng xã hội, tạo ra hiệu ứng lan truyền chóng mặt. Số lượng người tham gia tăng theo cấp số nhân, vượt xa dự đoán của ban tổ chức.
Đến 19h16 cùng ngày, khi cuộc bầu chọn kết thúc, tổng cộng hơn 1,32 triệu người đã tham gia bỏ phiếu. Kết quả cho thấy một nam sinh tên Lý Hạo đã dẫn đầu với 1.294.746 phiếu, chiếm 97,6% tổng số phiếu, bỏ xa hai ứng viên còn lại.
Đã có hơn 1,32 triệu người tham gia vào cuộc bình chọn lớp trưởng này
Dù chưa có bất kỳ trường tiểu học nào lên tiếng xác nhận, cuộc bầu chọn lớp trưởng này vẫn thu hút sự chú ý và được cộng đồng mạng coi là "hoạt động bầu ban cán sự lớp mang tính thế kỷ".
Một nhân viên của Công ty TNHH Công nghệ Kuaiyuntonghe Bắc Kinh, đơn vị phát triển mini-app bình chọn nhóm kể trên, cho biết: "Chúng tôi đã nhận được thông tin về sự việc này. Người khởi tạo poll đã chọn chế độ bỏ phiếu công khai, cho phép chia sẻ lên WeChat hoặc các nền tảng khác, nên bất kỳ ai cũng có thể tham gia".
Khi được hỏi về khả năng có hành vi thao túng hay gian lận phiếu bầu, nhân viên này khẳng định: "Hiện chưa phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào". Điều này cho thấy 1,32 triệu phiếu bầu phần lớn đến từ sự tham gia tự nguyện của cư dân mạng.
Tại sao một cuộc bầu chọn lớp học lại thu hút được lượng tham gia khổng lồ như vậy?
Câu trả lời nằm ở cơ chế hoạt động của mini-app bình chọn và tâm lý xã hội.
Mini app bình chọn thường có ngưỡng tham gia thấp: giao diện tải trong 1,5 giây, thao tác tối đa 3 lần chạm (trang chủ => bình chọn => kết quả), tương thích với WeChat, Weibo và các nền tảng khác. Theo dữ liệu từ Tencent, các hoạt động có yếu tố khuyến khích chia sẻ tăng tỷ lệ lan truyền lên 220%. Khi thấy bạn bè tham gia, người dùng dễ bị cuốn theo để không bỏ lỡ xu hướng.
Mini app còn tích hợp cơ chế lan truyền thông minh, như phần thưởng "bỏ phiếu để rút thăm may mắn", chế độ "đối kháng nhóm", hoặc bảng xếp hạng thời gian thực, kích thích người dùng chia sẻ. Hệ thống dữ liệu khép kín theo dõi hành vi người dùng, kết hợp các biện pháp chống gian lận như giới hạn IP, mã xác minh, đảm bảo tính công bằng.
Cảm giác tham gia tập thể cũng là một trong số những lý do quan trọng nhất khiến một cuộc bình bầu lớp trưởng lại biến thành "cơn sốt". Tại sao mọi người lại hào hứng với một sự kiện không liên quan trực tiếp đến họ?
Trong thời đại mạng xã hội, mọi người dễ hòa mình vào làn sóng đám đông, tận hưởng cảm giác là một phần của xu hướng. Một cư dân mạng đùa: "Lớp trưởng này không làm cũng phải làm, cả triệu người trông chờ vào em đấy!".
Tâm lý công nhận xã hội và tính giải trí khi một cuộc bình chọn nhỏ bé thu hút triệu phiếu tạo hiệu ứng hài hước cũng góp phần thúc đẩy sự lan truyền. Với nhiều người, bỏ phiếu chỉ là một hoạt động thư giãn nhẹ nhàng, như một cư dân mạng bình luận: "Cư dân mạng giờ quá… rảnh rỗi".
Khi cuộc bình bầu lớp trưởng trở thành trò chơi số
Bầu lớp trưởng là một hoạt động giáo dục quan trọng, nơi học sinh đánh giá trách nhiệm, năng lực lãnh đạo, và tinh thần phục vụ của bạn bè qua sự quan sát hàng ngày. Giáo viên cũng dựa vào biểu hiện thực tế để đưa ra nhận xét. Nhưng khi 1,32 triệu người, hầu hết không biết Lý Hạo là ai hay "Lớp Ba" trong cuộc bình chọn này thuộc ngôi trường nào, tham gia bỏ phiếu, ý nghĩa ban đầu của cuộc bầu chọn bị bóp méo. Kết quả không còn phản ánh năng lực hay phẩm chất mà chỉ là sản phẩm của "sức mạnh mạng xã hội".
Đã có nhiều ý kiến trái chiều xung quanh cuộc bình chọn gây bão này (Ảnh minh họa)
Sự kiện này đặt ra câu hỏi: Liệu một cuộc bầu ban cán sự trong quy mô lớp học, lại còn là lớp tiểu học, có nên bị hàng triệu người xa lạ theo dõi? Khi quyền bình bầu chuyển từ bạn bè, thầy cô sang đám đông vô danh trên mạng, nó trở thành một "trò chơi số" phản ánh độ dài của chuỗi chia sẻ, không phải giá trị thực sự của ứng viên. Điều này có thể gửi tín hiệu sai lệch đến học sinh rằng thành công không đến từ nỗ lực cá nhân mà từ khả năng huy động "ngoại viện".
Sự kiện này cũng là lời nhắc nhở rằng giáo dục cần giữ vững bản chất của mình, không để bị cuốn vào những "cơn bão số" làm lệch lạc giá trị. Từ vụ việc này, nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng thầy cô, nhà trường cũng như phụ huynh cần rút kinh nghiệm và thực hiện một số hành động như sau:
- Bảo vệ ý nghĩa của các hoạt động giáo dục: Giáo viên và nhà trường cần thiết lập ranh giới rõ ràng cho các hoạt động nội bộ, như sử dụng nền tảng bình chọn kín thay vì công khai, để tránh bị lan truyền ngoài ý muốn.
- Dạy trẻ về kỹ năng số: Học sinh cần được giáo dục về cách sử dụng công nghệ an toàn, nhận diện rủi ro từ việc chia sẻ thông tin cá nhân hoặc tham gia các hoạt động trực tuyến không rõ nguồn gốc.
- Khuyến khích giá trị công bằng: Giáo dục cần nhấn mạnh rằng thành công đến từ nỗ lực và phẩm chất cá nhân, không phải từ sự hỗ trợ bên ngoài hay các chiêu trò mạng xã hội.
- Quản lý tâm lý đám đông: Phụ huynh và giáo viên cần dạy trẻ hiểu về tác động của tâm lý đám đông trên mạng xã hội, giúp các em không bị cuốn vào những trào lưu vô nghĩa.
- Hạn chế "giải trí hóa" giáo dục: Các hoạt động giáo dục không nên bị biến thành công cụ để thu hút chú ý. Nhà trường cần kiểm soát chặt chẽ các nền tảng số được sử dụng trong học tập.
