Tiếp tục kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, góp ý tại tổ về luật Viên chức sửa đổi sáng 22.10, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh, mục tiêu sửa đổi lần này là để đáp ứng yêu cầu sắp xếp bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và mô hình chính quyền đô thị.
Một trong những vấn đề cốt lõi, theo Chủ tịch nước, là nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức và tạo sự liên thông giữa khu vực công - tư, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, giáo dục… "Luật pháp phải quy định rõ cái gì Nhà nước phải bao cấp hoàn toàn, cái gì Nhà nước hỗ trợ một phần, và cái gì có thể để cho các đơn vị tự chủ", ông nói.
Chủ tịch nước Lương Cường phát biểu tại tổ sáng 22.10
ẢNH: GIA HÂN
Dẫn chứng từ kinh nghiệm khi còn công tác trong quân đội, Chủ tịch nước cho rằng không thể áp dụng cơ chế tự chủ hoàn toàn theo thị trường cho các đơn vị mang nhiệm vụ chính trị.
"Khi tôi còn công tác trong quân đội, lúc triển khai Nghị quyết 18, 19 của T.Ư về sắp xếp bộ máy và đơn vị sự nghiệp công lập, cũng có yêu cầu các bệnh viện, đoàn an dưỡng, đài truyền hình quân đội phải tự chủ. Nhưng tôi cho rằng, chúng ta phải xác định mục đích tồn tại của các đơn vị này", Chủ tịch nước phân tích.
Chủ tịch nước cho hay bệnh viện quân đội thành lập ra để phục vụ các nhiệm vụ quốc phòng. Khi có tình huống, họ có thể lập tức cơ động thành các trạm quân y dã chiến. Còn trong thời bình, họ tận dụng công năng để khám chữa bệnh, giữ tay nghề, đảm bảo đời sống và phục vụ xã hội. Nếu tự chủ hoàn toàn theo cơ chế thị trường thì sẽ không thực hiện được nhiệm vụ chính trị.
"Tương tự, các đoàn an dưỡng là để phục vụ đối tượng chính sách, những người không đủ điều kiện vào khách sạn sang trọng. Báo chí là để phục vụ nhiệm vụ chính trị, là tiếng nói của Đảng và Nhà nước. Nếu tất cả đều tự chủ, dùng tiền của dân đầu tư rồi để tư nhân hóa thì không đúng", Chủ tịch nước phân tích.
Theo Chủ tịch nước, giải pháp được lựa chọn là giữ nguyên mô hình, chỉ tận dụng công năng để vừa hoàn thành nhiệm vụ chính trị, vừa phục vụ xã hội và đảm bảo đời sống cho cán bộ, viên chức. Bộ Chính trị đã thống nhất việc sử dụng đất quốc phòng cho các công trình trọng điểm quốc gia.
Chủ tịch nước cũng lưu ý cần xem lại tiêu chuẩn và cách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý không nhất thiết phải là người giỏi nhất về chuyên môn, nhưng phải là người biết sử dụng, quản lý được những người giỏi hơn mình. "Còn các nhà giáo, nhà khoa học thì phải thật sự chuyên sâu. Dạy nghề phải gắn với nhu cầu của thị trường lao động, đào tạo cái mà xã hội cần, chứ không phải cái chúng ta có", Chủ tịch nước nói.
Góp ý về quy định đánh giá viên chức, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đánh giá cao quy định tại dự thảo theo hướng đơn giản hóa thủ tục. Dẫn quy định cũ thì "phải họp nhiều cuộc, nhiều thành phần, nhưng vẫn hình thức, "dĩ hòa vi quý", có qua có lại, kiểu "anh đánh giá tôi tốt thì tôi cũng đánh giá anh tốt", theo ông nên giao thẩm quyền cho người đứng đầu cơ quan, tổ chức đánh giá viên chức thuộc quyền quản lý là đúng, nhưng gắn với vị trí việc làm và KPI".
Đề cập dự thảo luật giao Chính phủ quy định chi tiết về đánh giá viên chức, theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, nguyên Phó chủ tịch tỉnh Quảng Trị, dự luật nên nêu rõ các tiêu chí tối thiểu mang tính bắt buộc, như: kết quả đầu ra, mức độ hoàn thành nhiệm vụ, chỉ số hài lòng của người dân, mức độ chuyển đổi số, và hiệu quả quản lý tài chính - nhân lực.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị)
ẢNH: GIA HÂN
Ông đề nghị Chính phủ sớm ban hành khung lương mới; quy định biên độ, nguồn lực và lộ trình thực hiện. Dự thảo luật cũng cần quy định cụ thể điều khoản chuyển tiếp đến 1.7.2027 theo hướng "nếu cơ quan, đơn vị chưa hoàn thành việc sắp xếp vị trí việc làm, xây dựng thang bảng lương mới thì phải báo cáo cấp có thẩm quyền và có lộ trình khắc phục rõ ràng".
Với các viên chức trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ hành chính công thì chỉ số hài lòng của người dân, mức độ chuyển đổi số và hiệu quả quản lý tài chính - nhân lực là những tiêu chí hết sức quan trọng, ông Đồng nêu.
Băn khoăn quy định viên chức góp vốn, điều hành doanh nghiệp
Một điểm đáng chú ý của dự thảo luật là mở rộng quyền của viên chức cho phép ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp, tham gia góp vốn, điều hành các doanh nghiệp nếu pháp luật về phòng chống tham nhũng không cấm hoặc pháp luật chuyên ngành không có quy định khác.
Nhận định đây là quy định mới cần thiết, song ông Đồng cũng cảnh báo "dễ phát sinh xung đột lợi ích". Ông đề nghị quy định rõ cơ chế khai báo, phê duyệt và danh mục vị trí cắm, đồng thời quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong việc kiểm soát và xử lý vi phạm.
"Cần quy định rõ tiêu chí, quy trình và thẩm quyền phê duyệt đối với các hoạt động nghề nghiệp ngoài giờ của viên chức; có danh mục vị trí cấm tuyệt đối nhằm phòng ngừa xung đột lợi ích", ông Đồng góp ý.
Ngoài ra, ông Đồng đề nghị rà soát lại các quy định về hành vi bị cấm, nhất là liên quan đến quyền tham gia các hoạt động xã hội, nghề nghiệp, để bảo đảm thống nhất với pháp luật hiện hành.
