Suốt 5 năm qua, Ridhwan Danial, 29 tuổi (Singapore) sống trên những cung đường. Anh làm việc 16 tiếng mỗi ngày, 6 ngày một tuần với nghề nhân viên giao hàng.
Mức thu nhập 6.000-7.000 SGD mỗi tháng là con số mơ ước với nhiều người. Tuy nhiên, nó lại trở thành "chiếc còng tay vàng" với Ridhwan. Anh từng cố gắng xin việc văn phòng nhưng bị từ chối vì bằng cấp cũ không còn phù hợp, hoặc chỉ nhận được lời mời với mức lương thấp hơn nhiều so với thu nhập hiện tại.
"Nếu không chạy xe, tôi không đủ tiền đóng học phí đại học ngành quản trị kinh doanh vào năm tới", Ridhwan nói và cho biết anh buộc phải coi đây là bước đệm tạm thời, dù biết nó đang bào mòn tương lai của mình.
Anh Ridhwan Danial, 29 tuổi, nhân viên giao hàng, đứng bên ngoài cửa hàng Beauty World, ngày 9/12. Ảnh: CNA/Ooi Boon Keong
Cái bẫy của sự tự do
Báo cáo mới nhất của Bộ Nhân lực Singapore (MOM) cho thấy số lao động nền tảng (shipper, tài xế công nghệ...) đã tăng lên 71.600 người vào năm 2025. Nhóm này ngày càng trẻ hóa nhờ rào cản gia nhập thấp và "tiền tươi thóc thật" nhận theo tuần.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu từ Đại học Quốc gia Singapore (NUS) cảnh báo, sự tự do này thực chất là cái bẫy "kiếm ăn từng bữa". Khác với lao động truyền thống có lộ trình thăng tiến, shipper chỉ có thể "đi ngang" - tức là đổi từ ứng dụng này sang ứng dụng khác mà không thể nâng cao vị thế hay kỹ năng.
Tiến sĩ Li Ding của Đại học Công nghệ Nanyang - người từng gây xôn xao khi là thạc sĩ đi làm shipper - nhận định Gen Z ngày nay thích đa dạng hóa nguồn thu hơn là gắn bó với một công ty. Cộng thêm bối cảnh kinh tế khó khăn, dự báo gần 60% doanh nghiệp Singapore tạm ngừng tuyển dụng đến năm 2026, càng đẩy người trẻ ra đường mưu sinh.
Hổng kỹ năng, khó quay đầu
Cái giá lớn nhất của việc làm shipper toàn thời gian quá lâu là sự thui chột kỹ năng công sở. Chuyên gia xã hội học Mathew Mathews cho rằng, lao động nền tảng thiếu môi trường để rèn luyện làm việc nhóm, kỹ năng báo cáo hay chịu áp lực KPI từ cấp trên.
"Nhiều nhà tuyển dụng coi việc ứng viên dành nhiều năm làm shipper là điểm trừ, cho thấy sự kém cạnh tranh hoặc khó hòa nhập văn hóa công ty", ông Mathew nói.
Với những người ít bằng cấp như Azlyiana Mad Azmi, 29 tuổi, cánh cửa càng hẹp hơn. Là mẹ của ba con nhỏ, cô chọn giao đồ ăn để tiện chăm sóc con tự kỷ. Nhưng sự kiệt quệ về thể chất sau những cuốc xe khiến cô không còn chút năng lượng nào để đi học thêm hay chuyển đổi nghề nghiệp.
Tính linh hoạt và tự chủ của công việc trên nền tảng kỹ thuật số vẫn là những yếu tố thu hút chính đối với nhiều người lao động trẻ. Ảnh: CNA/Ooi Boon Keong
Lối thoát nào?
Singapore đã nhận diện rủi ro này và thông qua Luật Lao động Nền tảng 2024, bắt buộc đóng bảo hiểm xã hội cho lao động trẻ. Các chương trình đào tạo kỹ năng cũng được mở ra, dù chưa nhiều người mặn mà vì "ngại" giảm thu nhập khi phải nghỉ chạy xe để đi học.
Dù vậy, các chuyên gia khẳng định không bao giờ là quá muộn. Huang Yiyao, 45 tuổi, là minh chứng cho việc thoát bẫy thành công. Ông đã tận dụng những khoảng nghỉ giữa các cuốc xe để tự học phân tích dữ liệu và hiện đã trở thành quản lý nhân sự.
"Vấn đề không phải nghề shipper tốt hay xấu. Quan trọng là người trẻ phải biết mình đang đánh đổi điều gì, thay vì coi đó là lối thoát dễ dàng để rồi mắc kẹt mãi mãi", một chuyên gia từ NUS nhấn mạnh.
(Theo CNA)
