Sáng 30.9, góp ý tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 8 về dự án luật Thương mại điện tử, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cảnh báo có nhiều rủi ro như hàng giả, hàng nhái, quảng cáo sai sự thật khi mua sắm trên các sàn thương mại điện tử, livestream.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) đề nghị quy định các sàn, nền tảng livestream phải bồi thường khi quảng bá hàng giả, gây hại cho người tiêu dùng
ẢNH: GIA HÂN
Các nền tảng không thể viện cớ "chỉ là nơi trung gian"
Bà Tú Anh đề nghị, dự án luật phải bổ sung quy định các sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải chịu trách nhiệm chủ động bồi thường thiệt hại trong trường hợp sản phẩm được quảng bá thông qua thuật toán ưu tiên hiển thị của nền tảng bị xác định là giả mạo hoặc gây hại cho người tiêu dùng.
"Quy định như vậy sẽ tạo động lực tài chính mạnh mẽ, buộc các nền tảng phải tự sàng lọc nội dung kỹ càng hơn, thay vì để hàng giả, hàng kém chất lượng được bày bán công khai trên các sàn", nữ đại biểu Lâm Đồng nhấn mạnh.
Ngoài ra, bà Tú Anh đề nghị dự án luật cần có quy định yêu cầu các nền tảng công khai thông tin về sản phẩm như: nguồn gốc, chất lượng và các thông số liên quan trước khi giao dịch hoàn tất, giúp người mua đưa ra các quyết định mua sắm sáng suốt và giảm thiểu rủi ro bị lừa đảo.
Về trách nhiệm pháp lý liên đới, bà Tú Anh cho rằng, tại dự thảo luật, trách nhiệm này đang bị phân tán, khiến các nền tảng có thể né tránh nghĩa vụ. Theo bà, các nền tảng không thể viện cớ "chỉ là nơi trung gian" để thoái thác trách nhiệm, bởi thuật toán ưu tiên hiển thị các nền tảng thiết kế ảnh hưởng trực tiếp tới nội dung mà người tiêu dùng tiếp cận.
"Cần quy định rõ ràng các nền tảng phải minh bạch hóa các tham số chính, đặc biệt là những yếu tố liên quan đến phân phối quảng cáo và hiển thị nội dung bán hàng", đại biểu nói.
Vẫn theo đại biểu Tú Anh, việc kiểm soát hàng trăm ngàn phiên livestream cho mỗi ngày là một thách thức lớn. Do đó, bà kiến nghị chuyển giao một phần nghĩa vụ giám sát sơ cấp cho các nền tảng, yêu cầu các nền tảng chủ động, tự động phát hiện và ngăn chặn vi phạm như nội dung quảng cáo lừa đảo, giả mạo.
Các cơ quan quản lý sẽ chuyển sang vai trò giám sát việc tuân thủ và trình tự kiểm soát của các nền tảng, đảm bảo các nền tảng thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ. Việc này có thể kết hợp với hệ thống VNeID đang triển khai.
Về cơ chế giải quyết tranh chấp, bà Tú Anh cho rằng các quy định hiện tại đang quá phức tạp khiến người tiêu dùng rơi vào thế bất lợi, nhất là khi phải đối mặt với các doanh nghiệp lớn.
Nữ đại biểu đề nghị cần có một cơ quan giải quyết tranh chấp thương mại điện tử độc lập hoặc xây dựng hệ thống trọng tài điện tử với thủ tục đơn giản, chi phí thấp và có khả năng thực thi. Đồng thời, cần bổ sung các quy định về tố tụng tập thể, cho phép thành lập 1 nhóm lớn người tiêu dùng đứng ra khởi kiện để yêu cầu bồi thường thiệt hại.
"Điều này sẽ tăng cường sức mạnh pháp lý, tạo sự cân bằng giữa người tiêu dùng và các tập đoàn công nghệ lớn", bà Tú Anh nhận định.
Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân - đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo, báo cáo giải trình tại phiên họp
ẢNH: GIA HÂN
Làm rõ trách nhiệm pháp lý liên đới của các sàn, nền tảng livestream
Đại biểu Nguyễn Hải Nam (đoàn TP.Huế) cho rằng, do đặc thù diễn ra trên không gian mạng nên sẽ xảy ra việc người tiêu dùng hiểu không chính xác về sản phẩm như không gian thật. Vì vậy, ông cho rằng cần cơ quan đặc thù hơn để giải quyết khiếu nại cho người mua hàng qua thương mại điện tử, nền tảng livestream.
Giải trình tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, việc xử lý hàng nhái, hàng giả, gian lận thương mại… đã được quy định tại luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Dù vậy, với đề xuất các sàn thương mại điện tử và nền tảng livestream phải chịu trách nhiệm chủ động bồi thường thiệt hại, ông Tân nói sẽ tiếp thu để bổ sung cho đầy đủ hơn.
Về trách nhiệm pháp lý liên đới, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định Bộ Công thương đã đặt ra và thấy rằng cần phải làm rõ vấn đề này. Theo ông Tân, đây chính là tính đặc thù trong mối quan hệ của thương mại điện tử, giữa các sàn, chủ thể livestream và người tiêu dùng.
Ông Tân khẳng định sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu để gia cố quy định này rõ ràng hơn. Đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo cũng khẳng định sẽ tiếp thu các góp ý về chuyển giao một phần nghĩa vụ kiểm soát, giám sát một phần các phiên livestream cho cơ quan chủ sàn, nền tảng.
Với đề xuất cơ quan độc lập trong giải quyết tranh chấp, ông Tân cho biết, theo tinh thần sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiện nay thì phải rất cân nhắc việc thành lập cơ quan mới. Do đó, quá trình thực thi sẽ giao nhiệm vụ này cho Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công thương.
