Khi di tích “lên mạng”
Lần đầu ghé Đình Long Thành (Tây Ninh), anh Trần Quang Long (27 tuổi, ngụ TP.HCM) bất ngờ khi chỉ cần cầm điện thoại lên quét mã QR, mọi thông tin về di tích từ lịch sử, kiến trúc, đến những câu chuyện gắn liền với nơi này đều hiện ra sinh động.
“Tôi không cần phải chờ hướng dẫn viên. Cách tiếp cận này tiện lợi và giúp hiểu rõ hơn giá trị văn hóa của địa phương. Đây là điều mà tôi chưa thấy ở nơi khác”, Long chia sẻ.
Trải nghiệm của chàng trai trẻ là minh chứng sống động cho nỗ lực chuyển đổi số trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản ở Tây Ninh.
Chỉ cần giơ điện thoại lên quét mã QR, mọi thông tin về di tích từ lịch sử, kiến trúc, đến những câu chuyện gắn liền với Đình Long Thành hiện ra ngay ngắn, sinh động.
Nếu trước đây, để hiểu về một di tích, khách tham quan phải nghe thuyết minh hoặc đọc tấm bảng giới thiệu khô khan, thì nay, công nghệ đã biến lịch sử trở nên gần gũi, dễ tiếp cận hơn bao giờ hết. Và đó cũng là cách mà Tây Ninh đang tiên phong trong xu hướng số hóa văn hóa, một bước đi quan trọng để gìn giữ ký ức quá khứ trong đời sống hiện đại.
Thời gian qua, nhiều di tích lịch sử, văn hóa ở Tây Ninh được quản lý và khai thác bằng các công cụ, nền tảng số. Giữa tháng 6/2025, thị xã Hòa Thành (cũ) phối hợp với Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh ra mắt mô hình “Số hóa di tích lịch sử - văn hóa”, đánh dấu bước khởi đầu đầy hứa hẹn.
Mô hình thí điểm được triển khai tại 5 địa điểm tiêu biểu: Đình Long Thành (di tích quốc gia), Căn cứ Huyện ủy Tòa Thánh, Mộ cụ Trần Văn Thiện, Đình Trường Đông và Đình Trường Tây (đều là di tích cấp tỉnh). Tại đây, bảng mã QR được lắp đặt cố định, cho phép du khách dễ dàng tra cứu thông tin chỉ bằng một thao tác quét điện thoại.
Đình Long Thành, Tây Ninh.
Không chỉ dừng lại ở mã QR, ngành chức năng còn phát triển nền tảng trực tuyến với kho dữ liệu đầy đủ về lịch sử hình thành, kiến trúc, hình ảnh tư liệu, bản đồ di chuyển, thông tin liên hệ… Những chi tiết tưởng chừng khô khan đã được số hóa trực quan, gần gũi, mang đến trải nghiệm sinh động hơn cho người tham quan, đặc biệt là thế hệ trẻ vốn quen thuộc với công nghệ.
Khi công nghệ “thổi hồn” vào di tích
Trước đây, hình ảnh một số di tích, đình làng thường gắn với tấm bảng sắt cũ kỹ, đôi khi chữ đã mờ nhòe theo thời gian. Điều đó khiến người tham quan khó cảm nhận hết giá trị. Nhưng với công nghệ số, lịch sử đã có “sức sống mới”.
Mỗi thao tác quét mã không chỉ mở ra thông tin, mà còn giúp kết nối người trẻ với truyền thống, đưa câu chuyện của tiền nhân trở lại trong đời sống hiện đại. Đặc biệt, hình thức này không chỉ dành cho du khách trong nước, mà còn tích hợp đa ngôn ngữ, giúp bạn bè quốc tế dễ dàng tiếp cận, qua đó nâng tầm giá trị văn hóa Tây Ninh trên bản đồ du lịch thế giới.
Không dừng ở 5 điểm thí điểm, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Tây Ninh tiếp tục phối hợp với các đơn vị để chuẩn hóa và tích hợp thông tin số cho 17 điểm di tích, danh thắng trên toàn tỉnh.
Cách làm này giúp Tây Ninh đưa lịch sử vào đời sống thế hệ công dân số - những người vừa gắn bó với cội nguồn, vừa làm chủ công nghệ của tương lai.
Trong đó, có những địa danh trọng điểm đã trở thành biểu tượng của vùng đất này như: Núi Bà Đen - “nóc nhà Nam Bộ”, vừa là điểm du lịch tâm linh, vừa là thiên đường du lịch sinh thái;
Căn cứ Trung ương Cục miền Nam - di tích quốc gia đặc biệt, nơi lưu giữ ký ức hào hùng của cuộc kháng chiến; Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh - công trình kiến trúc tôn giáo độc đáo, thu hút hàng triệu tín đồ và du khách; Hồ Dầu Tiếng - hồ nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam, kết hợp giữa giá trị thủy lợi, sinh thái và du lịch.
Với việc ứng dụng công nghệ, những di sản này không chỉ được bảo tồn mà còn “sống” trong không gian số, trở thành điểm nhấn trong hành trình xây dựng du lịch thông minh của Tây Ninh giai đoạn 2025 - 2030.
Một trong những lợi ích rõ rệt của mô hình số hóa là khả năng giáo dục truyền thống bằng phương pháp hiện đại. Người trẻ ngày nay vốn quen với thiết bị di động, mạng xã hội, nên việc truyền tải kiến thức lịch sử qua nền tảng số vừa phù hợp xu thế, vừa khơi dậy sự hứng thú tìm hiểu.
Thay vì phải đọc những trang sách dài dòng, học sinh có thể tiếp cận lịch sử bằng những video ngắn, hình ảnh tư liệu, bản đồ 3D được tích hợp trong hệ thống. Nhờ vậy, việc học không còn nặng nề, mà trở thành trải nghiệm trực quan, dễ nhớ, dễ cảm.
Đây cũng là cách để Tây Ninh đưa lịch sử vào đời sống thế hệ công dân số - những người vừa gắn bó với cội nguồn, vừa làm chủ công nghệ của tương lai.
Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Tây Ninh phối hợp với các đơn vị để chuẩn hóa và tích hợp thông tin số cho 17 điểm di tích, danh thắng trên toàn tỉnh.
Không chỉ phục vụ giáo dục, số hóa di tích còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế du lịch. Việc tích hợp thông tin di tích với bản đồ di chuyển, gợi ý hành trình, đặt dịch vụ trực tuyến… giúp du khách dễ dàng lập kế hoạch, tiết kiệm thời gian, chi phí.
Trong bối cảnh Tây Ninh đang hướng tới xây dựng du lịch thông minh, việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý và khai thác di tích chính là mảnh ghép quan trọng. Nó không chỉ nâng cao trải nghiệm khách tham quan, mà còn thúc đẩy hình thành hệ sinh thái du lịch hiện đại, gắn với thương hiệu “Tây Ninh - điểm đến an toàn, thân thiện, thông minh”.
Điều đáng nói, quá trình số hóa di tích không chỉ đơn thuần là câu chuyện bảo tồn văn hóa, mà còn gắn với mục tiêu hình thành công dân số. Khi người dân, nhất là thế hệ trẻ, quen với việc tra cứu, tìm hiểu, tương tác trên nền tảng số, họ dần hình thành thói quen sống, học tập, làm việc trong môi trường số.
Qua đó, chuyển đổi số trong văn hóa trở thành “cửa ngõ” để xây dựng xã hội số, nơi công dân vừa giữ gìn bản sắc truyền thống, vừa thích ứng linh hoạt với xu thế phát triển toàn cầu.
Số hóa di tích là bước đi ban đầu, nhưng để duy trì và phát huy hiệu quả, Tây Ninh cần tiếp tục đầu tư cả về công nghệ lẫn nhân lực. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu số đồng bộ, cập nhật thường xuyên, kèm theo hạ tầng mạng ổn định là điều kiện tiên quyết.
Song song, công tác truyền thông, quảng bá cũng rất quan trọng. Để mô hình này lan tỏa mạnh mẽ, người dân và du khách cần được hướng dẫn, trải nghiệm, từ đó hình thành thói quen tiếp cận di tích qua nền tảng số.
Trong tương lai, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) vào giới thiệu di tích hoàn toàn khả thi, hứa hẹn mang đến trải nghiệm nhập vai sống động cho người tham quan. Khi đó, lịch sử không chỉ nằm trong sách vở, mà trở thành hành trình khám phá hấp dẫn ngay trên thiết bị cá nhân.
Điều quan trọng nhất, dù công nghệ phát triển đến đâu, giá trị cốt lõi vẫn là giữ hồn di sản. Số hóa không thay thế mà chỉ là công cụ hỗ trợ, làm cho di tích sống động hơn, dễ tiếp cận hơn. Chính sự trân trọng, gìn giữ và truyền lửa từ thế hệ này sang thế hệ khác mới là nền tảng bền vững để văn hóa Tây Ninh trường tồn.
Nhìn từ mô hình số hóa di tích, có thể thấy Tây Ninh đang đi đúng hướng: vừa khai thác công nghệ hiện đại, vừa gắn bó chặt chẽ với truyền thống, vừa tạo động lực cho phát triển du lịch, kinh tế.
Và quan trọng hơn cả, đó là cách để mỗi người dân, mỗi du khách khi đến Tây Ninh đều cảm nhận rõ ràng: lịch sử và văn hóa nơi đây chưa bao giờ xa rời, mà luôn hiện diện, sống động trong từng nhịp sống hôm nay.
Nhiều 'đại bàng' chọn Tây Ninh làm tổ 0
Tây Ninh bứt phá công nghiệp hóa chăn nuôi: Hình mẫu nông nghiệp công nghệ cao 0
Nông dân Tây Ninh mở rộng canh tác theo hướng xanh bền vững 0
