Bong bóng xe điện Trung Quốc sắp nổ tung: Thêm 1 hãng nợ tiền nhiều nhà cung cấp, giảm giá 50% vẫn không có người mua, CEO từ chức

Nhà sản xuất xe điện Trung Quốc Neta đang phải đối mặt với phản ứng dữ dội tại Thái Lan, sau khi hoạt động tái cấu trúc công ty mẹ gây khó khăn cho việc cung cấp phụ tùng. Giá một số mẫu xe đã giảm một nửa, trong khi các nhà cung cấp chưa nhận được tiền thanh toán. Những rắc rối có thể buộc chính phủ Thái Lan thay đổi chính sách xe điện.

Đầu tháng 7, khi ghé thăm đường Srinakarin ở Bangkok, nơi tập trung nhiều đại lý ô tô, cửa hàng của Neta vắng tanh. Hầu hết đèn và điều hòa đều tắt.

Hiện chiếc xe hatchback cỡ nhỏ Neta V-II được bán với giá 280.000 baht (8.700 đô la), mặc dù giá niêm yết là 569.000 baht. Nhân viên bán hàng cho biết trụ sở chính tại Trung Quốc đã yêu cầu họ giảm giá vào tuần trước. Ông nói thêm rằng ông có thể giảm giá hơn nữa nếu khách mua nhiều xe cùng lúc, dẫn chứng là lượng xe tồn kho của đại lý lên đến hơn 600 chiếc.

Hozon New Energy Automobile, công ty mẹ của Neta, đã tuyên bố trên mạng xã hội vào đầu tháng 6 rằng quá trình tái cấu trúc của công ty sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của Neta ở các quốc gia khác, bao gồm cả Thái Lan. Hozon đang trong quá trình tái cơ cấu pháp lý nhằm mục đích tái cấu trúc tại Trung Quốc đại lục. Công ty cho biết Neta sẽ tiếp tục đầu tư vào thị trường Thái Lan, tiến hành cung cấp linh kiện cũng như cập nhật phần mềm như thường lệ.

“Những thông báo của Neta toàn là dối trá trắng trợn”, một người đàn ông 30 tuổi trả lời phỏng vấn Nikkei hôm 14 tháng 7 cho biết. Anh đã mua một chiếc Neta VI vào năm 2021 với giá 549.000 baht để tránh giá nhiên liệu tăng cao. Hiện tại, xe vẫn sử dụng được, nhưng anh phải đối mặt với nguy cơ phụ tùng thay thế không được chuyển từ Trung Quốc.

Ở Thái Lan, đã có nhiều trường hợp công ty không thể duy trì chế độ bảo hành xe. Khách hàng chính là bên chịu thiệt nhất khi xe xảy ra bất kỳ hỏng hóc nào. Họ đã nộp đơn kiến nghị lên một số nhà lập pháp Thái Lan và chuẩn bị đệ đơn kiện tập thể. Ủy ban Thương mại và Công nghiệp Thượng viện Thái Lan coi đây là một vấn đề lớn và sẽ hợp tác với chính phủ và khu vực tư nhân để giải quyết.

Neta đã chậm thanh toán cho các nhà sản xuất phụ tùng kể từ đầu năm nay. Một nhà cung cấp địa phương cho biết với Nikkei rằng việc một nhà sản xuất ô tô không thể thanh toán là điều chưa từng có tiền lệ.

Tình hình này có thể tạo ra hiệu ứng lan tỏa trong toàn ngành công nghiệp ô tô Thái Lan. Thái Lan đã áp dụng trợ cấp mua xe điện vào năm 2022, lần đầu tiên tại Đông Nam Á. Với mục tiêu sản xuất 30% xe điện sản xuất hàng năm trong nước vào năm 2030, khoản trợ cấp mua xe điện là 150.000 baht/xe đã được chi trả đến năm 2023 trước khi giảm xuống còn 100.000 baht vào năm 2024.

Các khoản trợ cấp này không được trả trực tiếp cho người tiêu dùng mà sẽ trao cho các nhà sản xuất ô tô sau một khoảng thời gian nhất định. Neta đã bán được khoảng 12.800 xe tại Thái Lan vào năm 2023 và 7.900 xe vào năm 2024, nghĩa là công ty có thể đã nhận được tổng cộng khoảng 2,7 tỷ baht.

Tuy nhiên, Neta dường như không đáp ứng được yêu cầu trợ cấp để sản xuất xe điện tại Thái Lan từ năm 2024. Công ty cần sản xuất 13.000 xe tại Thái Lan vào năm 2024 và 19.000 xe vào năm 2025 để đáp ứng các yêu cầu, nhưng theo các báo cáo địa phương, Neta chỉ sản xuất được vài nghìn xe.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc khác cũng gặp khó khăn tại Thái Lan. Kể từ nửa cuối năm 2024, họ đã yêu cầu chính phủ Thái Lan nới lỏng hạn ngạch sản xuất trong nước để được trợ cấp.

“Chúng tôi đến đây vì được chính phủ Thái Lan mời, nhưng doanh số bán hàng ở đây khá chậm chạp do tỷ lệ nợ hộ gia đình cao. Thị trường không như chúng tôi mong đợi”, một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất ô tô chia sẻ với Nikkei.

Vào tháng 12, Bangkok đã đồng ý nới lỏng hạn ngạch sản xuất trong nước, nhưng cho biết sẽ ngừng trợ cấp cho đến khi đạt được hạn ngạch - một động thái được cho là nhắm vào một số công ty, bao gồm cả Neta.

Great Wall Motors của Trung Quốc và MG Motor của SAIC vẫn chưa tăng công suất sử dụng tại các nhà máy ở Thái Lan. BYD là nhà sản xuất ô tô Trung Quốc duy nhất có thể sản xuất xe điện tại Thái Lan, một nhà cung cấp địa phương cho biết.

“Một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, ngoại trừ Neta, được chính phủ hậu thuẫn, nên nguy cơ phá sản của họ khá thấp”, Hajime Yamamoto thuộc Viện Nghiên cứu Nomura Thái Lan cho biết. “Một ủy ban sẽ được thành lập vào cuối tháng 7, tập trung vào nghĩa vụ báo cáo kế hoạch sản xuất, tiến độ sản xuất linh kiện trong nước, từ đó quyết định các biện pháp trừng phạt”.

Chính phủ Thái Lan, vốn cho đến nay vẫn hoàn toàn ủng hộ xe điện, đã bắt đầu xem xét lại lập trường của mình. Bangkok và Tokyo đã tổ chức các cuộc đàm phán về năng lượng và công nghiệp tại thủ đô Thái Lan, nơi hai chính phủ thảo luận về ngành công nghiệp ô tô thế hệ tiếp theo.

Phía Thái Lan nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược đa hướng theo đuổi nhiều lựa chọn khác nhau để khử cacbon, bao gồm xe hybrid và các loại xe điện khác -- chiến lược tương tự được các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản ủng hộ. Một nguồn tin từ chính phủ Nhật Bản tại Thái Lan cho biết: “Các vấn đề tài chính của Neta sẽ khiến người tiêu dùng khó chịu, từ đó dần rời xa ô tô Trung Quốc”.

Trước đây, Neta từng được xem là startup đầy hứa hẹn: trong năm 2022, hãng bán ra hơn 152.000 xe, vượt qua các đối thủ như NIO, Xpeng, và Li Auto. Đến cuối 2024, hãng còn nhận khoản hỗ trợ 5 tỷ nhân dân tệ từ Trung Quốc, đồng thời tiến hành IPO tại Hồng Kông với mục tiêu huy động 1 tỷ USD – dù hồ sơ sau đó bị thu hồi. Đó là giai đoạn các nhà đầu tư coi Neta là “hiện tượng mới nổi”, nhưng thực tế nhanh chóng bộc lộ nhiều vấn đề đi kèm.

Bước sang 2025, tình hình trở nên hỗn loạn hơn. Tháng 3, Neta đề xuất phương án “đổi nợ lấy cổ phần” với hơn 2 tỷ NDT nợ, nhận được sự ủng hộ không nhỏ từ các nhà cung cấp quan trọng như CATL và Gotion. Thỏa thuận vay 10 tỷ baht từ ngân hàng Thái Lan nhằm phục hồi sản xuất ô tô tại địa phương đã được thực hiện, song biện pháp này sau đó không đi đến đâu.

Điểm mấu chốt là tình trạng thừa cung và cuộc chiến giảm giá trên thị trường Trung Quốc – quốc gia với hơn 100 hãng ô tô điện. Các hãng lớn như BYD cắt giá đến 20% và tiếp tục tạo áp lực lên các startup nhỏ, buộc họ phải hạ giá hoặc bán tháo hàng tồn để thu hồi vốn.

Gần đây, hàng loạt showroom của Neta ở Thượng Hải cũng đã đóng cửa, nhân viên bị cắt giảm hoặc chưa được trả lương trong nửa cuối năm 2024. CEO Zhang Yong từ chức vào tháng 12/2024 sau khi công ty công bố khoản lỗ 4,84 tỷ NDT vào năm 2023 và miễn cưỡng đưa ra mục tiêu có lãi vào 2026.

Theo: Nikkei Asia, Reuters