Tuần trước, New Zealand ban hành lệnh cấm máy ATM tiền điện tử (ATM Bitcoin) trên toàn quốc. Đây là một phần trong cuộc cải cách về tài chính, nhằm thực hiện các quy định về Chống rửa tiền và Chống tài trợ khủng bố (AML/CFT) của đất nước.
Hai mặt của ATM Bitcoin
ATM tiền điện tử là các ki-ốt tương tự ATM truyền thống, cho phép người dùng chuyển đổi tiền mặt thành tài sản kỹ thuật số như Bitcoin. ATM tiền điện tử không mới, nó xuất hiện ở khắp nơi trên thế giới và hoạt động trong 'vùng xám' về pháp lý.
New Zealand ước tính đến tháng 4.2025, quốc gia này có hơn 220 ATM dạng này được lắp đặt ở các cửa hàng tiện lợi, trạm xăng, tiệm giặt ủi. Các máy ATM cho phép người dùng tiếp cận tiền điện tử dễ dàng với vài bước xác minh danh tính đơn giản. Tuy nhiên, tiện lợi cũng đi kèm rủi ro.
Đồng xu biểu tượng Bitcoin trước hình ảnh các máy ATM tiền điện tử
ẢNH: KHƯƠNG NHA
Bộ trưởng Tư pháp Nicole McKee của New Zealand cho biết, những chiếc máy này đã trở thành công cụ cho hoạt động tội phạm có tổ chức. Tội phạm có thể lợi dụng ATM Bitcoin để rửa tiền. "Chúng tôi bắt được một người đàn ông ngoại quốc sử dụng tiền điện tử để mua hơn 100 kg ma túy đá", McKee nói với 1News. Một trường hợp khác đã tẩu tán thành công 64 triệu USD tiền có dấu hiệu phạm pháp. Khả năng chuyển đổi từ tiền mặt thành tiền kỹ thuật số và gửi ra nước ngoài chỉ trong vài phút mà không bị giám sát chặt chẽ đã biến các ki-ốt này trở thành công cụ yêu thích của giới tội phạm, buôn ma túy, vũ khí và lừa đảo.
Các quốc gia lần lượt cấm ATM Bitcoin
New Zealand không phải quốc gia đầu tiên cấm ATM Bitcoin, trước đó Cơ quan Quản lý Tài chính (FCA) của Anh cũng cấm mô hình này. Quy định về rửa tiền của Anh hiện tại không cấp phép bất kỳ dịch vụ nào liên quan. Một số ít máy ATM tiền điện tử đã hoạt động trước đó bị coi là bất hợp pháp, phải chịu các biện pháp cưỡng chế.
Gần với Việt Nam hơn là Singapore, đã có thời gian đảo quốc này cởi mở với tiền điện tử, cho phép hoạt động có thử nghiệm một số mô hình mới. Tuy nhiên, sau đó Cơ quan Tiền tệ Singapore đã ban hành lệnh tạm dừng hoạt động các máy ATM tiền điện tử. Đây là một trong nhiều hoạt động nhằm kiểm soát chặt chẽ tài sản kỹ thuật số do những rủi ro công cộng và tính toàn vẹn của thị trường.
Trung Quốc đang cấm hầu hết các giao dịch tiền điện tử, trong đó có cả hoạt động của ATM. Việc thực thi lệnh cấm nhằm bảo vệ an ninh tài chính quốc gia. Tuy nhiên tại Trung Quốc, mô hình CBDC (tiền kỹ thuật số quốc gia) vẫn được phát triển. Một số đặc khu kinh tế của Trung Quốc vẫn cho hoạt động thí điểm các loại hình tài sản số.
Nga dùng Bitcoin thanh toán quốc tế để đối phó cấm vận của phương Tây
Tuy nhiên, vẫn có một số ngoại lệ. Úc, quốc gia có quy định pháp lý gần New Zealand lại có cách tiếp cận cởi mở hơn với ATM Bitcoin nhằm mở rộng hoạt động và kiểm soát tốt hơn mô hình này.
Hồi tháng 6, Trung tâm Báo cáo và Phân tích Giao dịch Úc (AUSTRAC) đưa ra loạt hướng dẫn, buộc các nhà điều hành ATM tiền điện tử phải tuân thủ. Trong đó có các quy định về giới hạn gửi và rút tiền mặt dưới 5.000 AUD (khoảng 3.260 USD), tăng cường các biện pháp KYC (xác minh danh tính người dùng) và bắt buộc cảnh báo lừa đảo. Thay vì cấm các máy ATM tiền số, Úc tập trung vào việc giúp mô hình này trở nên an toàn và minh bạch hơn.
