Khoa học

Bộ não của bạn đạt đỉnh cao ở độ tuổi nào?

Bộ não của bạn đạt đỉnh cao ở độ tuổi nào? - 1
(ảnh: damircudic/Getty Images).

Kết quả nghiên cứu này giải thích vì sao những người ở độ tuổi trung niên có thể đạt hiệu quả tốt nhất trong việc giải quyết các vấn đề phức tạp và đảm nhận tốt vị trí lãnh đạo trong lực lượng lao động.

Các loại đỉnh cao phát triển của não

Có rất nhiều nghiên cứu cho thấy con người đạt đến đỉnh cao thể chất ở độ tuổi từ giữa hai mươi đến đầu ba mươi.

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng năng lực trí tuệ thô sơ của con người, tức là khả năng lý luận, ghi nhớ và xử lý thông tin nhanh chóng - thường bắt đầu suy giảm từ giữa độ tuổi hai mươi trở đi.

Điều này được phản ánh trong thế giới thực. Các vận động viên có xu hướng đạt đến đỉnh cao sự nghiệp trước tuổi ba mươi. Các nhà toán học thường có những đóng góp quan trọng nhất vào khoảng giữa độ tuổi ba mươi. Các nhà vô địch cờ vua hiếm khi đạt đến đỉnh cao sau bốn mươi tuổi.

Tuy nhiên, khi chúng ta nhìn xa hơn khả năng xử lý thô sơ, một bức tranh khác lại hiện ra.

Từ lý luận đến sự ổn định cảm xúc

Nghiên cứu này tập trung vào các đặc điểm tâm lý ngoài khả năng lý luận, có thể đo lường chính xác, đại diện cho các đặc điểm lâu dài thay vì trạng thái tạm thời, có quỹ đạo tuổi tác được ghi chép rõ ràng và được biết là có thể dự đoán hiệu suất trong thế giới thực.

Nhóm nghiên cứu đã xác định được 16 đặc điểm tâm lý đáp ứng các tiêu chí này.

Những đặc điểm này bao gồm các khả năng nhận thức cốt lõi như lý luận, trí nhớ, tốc độ xử lý, kiến ​​thức và trí tuệ cảm xúc. Ngoài ra, còn phải kể đến "năm đặc điểm tính cách lớn" là hướng ngoại, ổn định cảm xúc, tận tâm, cởi mở với trải nghiệm và dễ chịu.

Thông qua tổng hợp các nghiên cứu quy mô lớn hiện có, nghiên cứu mới này xem xét 16 đặc điểm nói trên. Bằng cách chuẩn hóa các nghiên cứu này theo một thang đo chung, các nhà nghiên cứu đã tiến hành so sánh trực tiếp và lập bản đồ về sự phát triển của từng đặc điểm đó trong suốt cuộc đời.

Bộ não của bạn đạt đỉnh cao ở độ tuổi nào? - 2
Quỹ đạo liên quan đến tuổi tác của khả năng nhận thức (Bảng A) và các đặc điểm tính cách (Bảng B) trong suốt tuổi trưởng thành (ảnh: Gignac&Zajenkowski, Intelligence, 2025).

Một số đặc điểm đạt đỉnh cao muộn hơn nhiều trong cuộc đời. Ví dụ, tính tận tâm đạt đỉnh cao ở độ tuổi 65, sự ổn định cảm xúc đạt đỉnh cao ở độ tuổi 75.

Những đặc điểm ít được thảo luận hơn, chẳng hạn như lý luận đạo đức, dường như cũng đạt đỉnh cao ở tuổi trưởng thành. Và khả năng chống lại những thành kiến ​​nhận thức - những quy tắc kinh nghiệm có thể dẫn chúng ta đến những quyết định phi lý hoặc kém chính xác - có thể tiếp tục cải thiện cho đến tận những năm 70, thậm chí 80 tuổi.

Khi kết hợp các quỹ đạo liên quan đến tuổi tác của tất cả 16 đặc điểm thành một chỉ số có trọng số dựa trên lý thuyết và thực nghiệm, nhóm nghiên cứu đã phát triển được một mô hình đáng chú ý.

Chức năng tinh thần nói chung đạt đỉnh ở độ tuổi từ 55 đến 60, trước khi bắt đầu suy giảm từ khoảng 65 tuổi. Sự suy giảm này trở nên rõ rệt hơn sau 75 tuổi, cho thấy sự suy giảm chức năng ở giai đoạn sau của cuộc đời có thể tăng tốc ngay khi chúng bắt đầu.

Loại bỏ những định kiến ​​về tuổi tác

Những phát hiện này có thể giúp giải thích vì sao nhiều vị trí lãnh đạo đòi hỏi khắt khe nhất trong kinh doanh, chính trị và đời sống cộng đồng thường do những người ở độ tuổi năm mươi và đầu sáu mươi đảm nhiệm.

Vì vậy, mặc dù một số khả năng suy giảm theo tuổi tác, chúng được cân bằng bởi sự phát triển của các đặc điểm quan trọng khác. Kết hợp lại, những điểm mạnh này hỗ trợ khả năng phán đoán tốt hơn và ra quyết định sáng suốt hơn. Đây là những phẩm chất rất quan trọng ở cấp lãnh đạo.

Mặc dù kết quả nghiên cứu là như vậy nhưng người lao động lớn tuổi vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức hơn khi tái gia nhập lực lượng lao động sau khi mất việc.

Ở một mức độ nào đó, các yếu tố cơ cấu có thể ảnh hưởng đến quyết định tuyển dụng. Ví dụ, người sử dụng lao động có thể coi việc tuyển dụng một người ở độ tuổi giữa năm mươi là một khoản đầu tư ngắn hạn nếu khả năng nghỉ hưu ở tuổi 60 là khá cao.

Trong những trường hợp khác, một số vị trí công việc có độ tuổi nghỉ hưu bắt buộc. Ví dụ, Tổ chức Hàng không Dân dụng quốc tế quy định độ tuổi nghỉ hưu chung là 65 đối với phi công các hãng hàng không quốc tế. Nhiều quốc gia cũng yêu cầu kiểm soát viên không lưu nghỉ hưu ở độ tuổi từ 56 đến 60. Vì những công việc này đòi hỏi trí nhớ và sự tập trung cao độ, nên giới hạn độ tuổi như vậy thường được coi là hợp lý.

Tuy nhiên, mỗi đặc điểm phát triển não bộ của mỗi người lại khác nhau.

Nghiên cứu này đã phát hiện ra rằng cho dù một số người trưởng thành có sự suy giảm về tốc độ suy luận và trí nhớ, những người khác vẫn duy trì những khả năng này lâu hơn nhiều.

Như vậy, chỉ riêng tuổi tác không quyết định chức năng nhận thức tổng thể. Vì thế, các đánh giá và thẩm định nên tập trung vào khả năng và đặc điểm thực tế của cá nhân thay vì các giả định dựa trên độ tuổi.

Đỉnh cao không phải là sự đếm ngược

Nhìn chung, những phát hiện này nhấn mạnh nhu cầu tuyển dụng và giữ chân nhân tài theo độ tuổi, và củng cố nhận định rằng nhiều người mang lại những điểm mạnh quý giá cho công việc của họ ở tuổi trung niên.

Charles Darwin xuất bản cuốn “Nguồn gốc các loài” khi ông ở tuổi 50. Ludwig van Beethoven đã công diễn bản Giao hưởng số 9 ở tuổi 53 và bị điếc nặng. Gần đây hơn, Lisa Su, hiện 55 tuổi, đã dẫn dắt công ty máy tính Advanced Micro Devices vượt qua một trong những bước ngoặt kỹ thuật ấn tượng nhất trong ngành.

Lịch sử đầy rẫy những người đạt được những đột phá lớn nhất của họ sau khi xã hội thường gọi là "đỉnh cao tuổi tác". Có lẽ đã đến lúc chúng ta ngừng coi tuổi trung niên là một sự đếm ngược và bắt đầu nhìn nhận nó như một đỉnh cao.

Các tin khác

Tay "buôn tiền" mang tên Thế Giới Di Động

Tiếp cận được dòng vốn giá rẻ, Thế Giới Di Động nhiều năm nay bắt đầu cho vay lại và kiếm hàng trăm tỷ đồng chênh lệch lãi suất. Dù thế, vay ngắn hạn cũng tăng với chi phí trả lãi hàng nghìn tỷ đồng.

Tổng giám đốc Nagakawa đăng ký mua 1,5 triệu cổ phiếu NAG

Ngày 3/11, Công ty Cổ phần Tập đoàn Nagakawa (mã cổ phiếu: NAG, sàn HNX) vừa công bố thông tin: Bà Nguyễn Thị Huyền Thương - Tổng giám đốc Tập đoàn Nagakawa - đăng ký mua vào 1,5 triệu cổ phiếu NAG trong thời gian từ ngày 06 tháng 11 đến ngày 28 tháng 11 năm 2025, theo phương thức khớp lệnh và thỏa thuận.