Jack Norton - một giáo sư ngành lịch sử ở Minneapolis, tìm mua xe điện vào đầu năm ngoái. Tiêu chí của ông rất đơn giản: dẫn động 4 bánh và giá dưới 55.000 USD.
Ban đầu, Norton nhận thấy rằng có ít xe điện được vận chuyển đến Minnesota. Do đó, ông đã tìm kiếm cả ở các tiểu bang khác nhưng lại gặp “cú sốc giá”. Ở các đại lý, Norton chỉ có thể tham khảo những mẫu xe hàng đầu với số lượng ít ỏi, trong khi giá tiền lại cao hơn nhiều so với giá khởi điểm mà ông thấy ở nội dung quảng cáo hay bài thuyết trình ra mắt sản phẩm.
Thông thường, các đại lý xe thường khéo léo quảng cáo sản phẩm với nội dung sẽ tính thêm phí “điều chỉnh theo thị trường” để lợi dụng tình trạng mất cân bằng cung - cầu hiện nay. Ngoài ra, hầu hết các loại xe điện lại đang được nâng lên “cấp độ” ô tô hạng sang trước khi rời khỏi nhà máy.
Vào tháng 7, giá khởi điểm của một chiếc xe chạy bằng pin ở Mỹ là 47.636 USD. Đây là con số được thông báo ở các nội dung quảng cáo xe. Tuy nhiên, giá thực tế trung bình của các loại xe điện sau khi sản xuất và được vận chuyển đến các đại lý lại là 61.251 USD, tức là cao hơn gần 1/3.
Bloomberg nhận định, không phải các nhà sản xuất không có sản phẩm giá phải chăng, chỉ là họ không sản xuất và lựa chọn các phiên bản cao cấp hơn với mức giá sinh lời tốt hơn.
Sự chênh lệch giữa giá khởi điểm và hàng tồn kho thường xuất hiện ở các mẫu xe phổ biến nhất. Ví dụ, Kia EV6 - mẫu xe bán chạy gần đây ở Mỹ, có giá bán trung bình là gần 54.200 USD vào tháng 7, cao hơn 32% so với giá ở thời điểm Kia cho ra mắt. Còn Chevrolet Bolt - được cho là chiếc xe điện có giá thấp nhất ở Mỹ là 26.565 USD, lại được bán với giá cao hơn 1/3 vào mùa hè này là 34.874 USD.
John Fitzgerald Weaver - sống ở Boston và xây dựng các trang trại năng lượng mặt trời, đã phải đến tận Long Island để tìm mua một chiếc Hyundai Ioniq 5 - không có dẫn động 4 bánh, loại xe duy nhất có giá dưới 47.500 USD.
Weaver chia sẻ: “Khi thấy cửa hàng có chiếc xe đó, tôi đã quyết định sẽ mua ngay trong ngày hôm đó.” Tuy nhiên, một vấn đề khác xảy đến. Ông phải trả một khoản phí đi kèm là 1.000 USD và phải hơn 1 tháng sau mới nhận được xe.
Nhà phân tích Ivan Drury của Edmunds cho rằng có những lý do đằng sau đó. Theo ông, đây là lần đầu tiên các công ty sản xuất và bán ô tô chứng kiến cầu cao hơn cung. Việc tăng nguồn cung cần có thời gian, đặc biệt là đối với một công nghệ mới như hệ thống truyền động điện. Các nhà sản xuất cũng đang phải gấp rút bổ sung dây chuyền lắp ráp và nguồn pin. Trong thời gian đó, họ đang đẩy giá lên cao.
Một yếu tố khác đó là thời điểm hiện tại đang xuất hiện nhiều mẫu xe điện mới. Khi 1 chiếc xe mới ra mắt sau nhiều tháng - dù chạy bằng khí đốt hay điện, các công ty có xu hướng ưu tiên những phiên bản bắt mắt hơn, có tính năng hiện đại, một phần vì khách hàng mong đợi những sản phẩm này.
Ví dụ điển hình là ở khu phức hợp Rouge của Ford Motor, nơi công ty sản xuất cả xe bán tải F-150 chạy bằng xăng và chạy bằng điện với cái tên Lightning. Ford kỳ vọng họ sẽ sản xuất 150.000 chiếc xe Lightning/năm vào cuối năm 2023. Song hiện tại, số lượng F-150 lại lớn hơn 4-5 lần. Dù giá mẫu Lightning chỉ ở mức 40.000 USD ở thời điểm công bố, nhưng hiện được bán cao hơn gấp đôi.
Trong khi đó, General Motors đã tiết lộ mẫu Chevrolet Equinox phiên bản chạy điện với giá ban đầu chỉ 30.000 USD vào tháng này. Song, Durry nhận định, phải mất ít nhất 2 năm nữa thì một số lượng lớn ô tô chạy pin mới có giá đó. Ông nói: “Xe dưới 30.000 USD vẫn chỉ là một giấc mơ.”
Hiện tại, khách hàng vẫn chưa có phản ứng gì. Tình trạng chênh lệch giữa giá khởi điểm và giá bán cao cũng xảy ra ở các xe chạy bằng xăng, từ 30-40%. Trong khi đó, người mua xe điện có xu hướng giàu có hơn và các khoản vay mua xe điện ở Mỹ cũng kéo dài đến 8 năm. Do đó, nhiều người có thể thoải mái mua các dòng xe hiện đại, đắt tiền.
Tuy nhiên, mức giá phải chăng được coi là trở ngại lớn nhất đối với việc xe điện trở nên phổ biến hơn. Dù đã có nhiều mẫu xe điện gia nhập thị trường vài năm qua, nhưng phần lớn người Mỹ vẫn không đủ khả năng để đổi sang loại xe hạn chế khí thải. Giá xe điện trung bình trong tháng 7 cũng cao hơn nhiều so với ngưỡng 55.000 USD cho những chiếc đủ điều kiện nhận ưu đãi thuế liên bang.
Trở lại câu chuyện của Norton. Ông đã từ bỏ ý định mua một chiếc xe điện với đầy đủ tính năng cách đây vài tháng và quyết định mua chiếc Honda CRV động cơ hybrid. Mẫu xe này có nhiều tính năng mà ông không quá quan tâm, dù vẫn có giá khoảng 46.000 USD. Ngoài ra, mẫu xe này cũng có sẵn ở các đại lý.
Tham khảo Bloomberg
