Người dân TP.HCM khi có dịp đi ngang đường Trần Hưng Đạo (quận 1 cũ), cách chợ Bến Thành khoảng 300 mét, hẳn từng một lần dừng ánh mắt trước căn biệt thự NG.V.HAO phủ đầy rêu phong, với logo đắp nổi trên mỗi tầng lầu khó thể nhầm lẫn giữa phố xá tấp nập.
Là người sinh sống tại TP.HCM 5 năm, tôi mang trong mình sự tò mò về nguồn gốc ngôi nhà cổ này và quyết định tìm hiểu. Theo quan sát ban đầu, tòa biệt thự có diện tích khoảng 800 m2, với vẻ cổ kính đậm dấu thời gian.
Biệt thự cổ 4 mặt tiền của thương gia Nguyễn Văn Hảo ngay phường Bến Thành, TP.HCM
ẢNH: CAO NHƯ VỊNH
Đại gia Nguyễn Văn Hảo giàu có ở Sài Gòn xưa
Theo những bài phóng sự cũ đăng trên Báo Thanh Niên, chủ nhân công trình là ông Nguyễn Văn Hảo (1890 - 1971), một trong những thương gia giàu có bậc nhất Sài Gòn giữa thế kỷ 20.
Ông từng là đại diện của hãng vỏ ruột xe hơi Michelin tại Việt Nam, đồng thời sở hữu rạp Nguyễn Văn Hảo - rạp hát lớn nhất Sài Gòn trước năm 1975 và mệnh danh là "thánh đường cải lương" với sức chứa hơn 1.200 người.
Con cháu đại gia Nguyễn Văn Hảo vẫn sinh sống ở tầng trên của biệt thự cổ
ẢNH: CAO NHƯ VỊNH
Tòa biệt thự hoàn thành năm 1937, mang phong cách kiến trúc Art Deco (là phong cách thịnh hành vào những năm 1920 - 1940, nổi bật với các mảng khối mạnh mẽ, đường nét hình học và bố cục đối xứng. Phong cách này tôn vinh sự hiện đại và sang trọng nhờ sử dụng vật liệu như kính, thép, bê tông kết hợp họa tiết trang trí tinh gọn - PV).
Hệ cửa rộng chạy ngang mặt đứng, các chi tiết đắp nổi cùng logo NG.V.HAO khiến công trình trở thành một điểm nhấn kiến trúc độc đáo.
Logo NG.V.HAO đắp nổi trên mặt tiền, chi tiết kiến trúc gây tò mò với người đi đường
ẢNH: CAO NHƯ VỊNH
Vị trí 4 mặt tiền và thời kỳ phồn thịnh của biệt thự NG.V.HAO
Nhờ lợi thế "đắc địa" với 4 mặt tiền Trần Hưng Đạo, Ký Con, Lê Thị Hồng Gấm và Yersin, ông Nguyễn Văn Hảo từng cho hãng Caltex đặt cây xăng ngay phía Trần Hưng Đạo. Các mặt còn lại là phòng bán phụ tùng, bảo trì và sửa chữa xe hơi.
Trên sân thượng rộng, ông Hảo dành không gian nuôi chim, cá, trồng cây cảnh và thậm chí có cả hồ bơi nhỏ.
Cầu thang duy nhất vẫn còn mở cửa cho du khách tham quan một phần của tòa nhà
ẢNH: CAO NHƯ VỊNH
Qua thời gian, tòa biệt thự cổ phủ đầy rêu phong. Tầng trệt được chia nhỏ cho nhiều hộ kinh doanh. Hai tầng lầu vẫn là nơi sinh sống của con cháu gia tộc Nguyễn Văn Hảo.
Khi tìm cách lên tham quan tầng trên, chúng tôi bị gia đình từ chối vì lý do riêng tư và gìn giữ di sản của tổ tiên.
Tòa nhà mang dáng dấp của một con tàu với mũi hướng thẳng ra đường Trần Hưng Đạo
ẢNH: U.N
Biệt thự cổ năm xưa và câu chuyện còn lại
Chị Nguyễn Thị Phượng (45 tuổi), người hàng xóm đã sống hơn 20 năm cạnh cầu thang lên xuống của tòa biệt thự, chia sẻ với PV Báo Thanh Niên rằng, theo lời kể của con cháu ông Hảo, toàn bộ khu đất quanh đường Trần Hưng Đạo cùng các mặt tiền Ký Con, Lê Thị Hồng Gấm và Yersin trước đây đều thuộc sở hữu của ông.
Ngay cả cây xăng ở ngã năm hiện nay cũng từng là tài sản của gia đình trước khi được một công ty tiếp quản và khai thác.
Con cháu ông Nguyễn Văn Hảo sống ở lầu 2 trong căn biệt thự cổ, ảnh chụp cách đây 10 năm
ẢNH: ĐỘC LẬP
Ngôi nhà chị Phượng đang ở vốn là khu vực đặt thang máy năm xưa. Thang máy này, theo lời con cháu ông Hảo, được lắp riêng cho chủ nhà dễ dàng lên sân thượng thưởng ngoạn.
Sau năm 1966 khi ông Hảo về quê dưỡng già, con cháu đã tháo thang máy bán đi. Khoảng trống hơn 20 m2 sau khi dỡ bỏ được tận dụng làm nơi ở của gia đình chị Phượng cho đến nay.
Những mảng tường rêu phong của biệt thự NG.V.HAO - chứng nhân còn lại của một thời vàng son Sài Gòn xưa
ẢNH: CAO NHƯ VỊNH
Dù đã xuống cấp ở phần ngoại thất, theo chị Phượng, nội thất bên trong biệt thự vẫn rất chắc chắn. Vào những dịp đặc biệt như ngày giỗ hay tết, một số người dân xung quanh vẫn ghé thăm, thắp hương tưởng nhớ.
"Thỉnh thoảng tôi vẫn gặp con cháu ông Hảo xuống dạo chơi. Dù vẻ ngoài có cũ kỹ nhưng bên trong ngôi nhà giữ lại nhiều giá trị mà người ngoài không thấy được", chị Phượng chia sẻ.
Du khách thích thú check-in biệt thự cổ của gia đình ông Nguyễn Văn Hảo
ẢNH: CAO NHƯ VỊNH
Giữa TP.HCM, biệt thự NG.V.HAO vẫn tồn tại như chứng nhân của một thời vàng son. Những mảng tường rêu phong và ký ức người dân xung quanh tiếp tục kể câu chuyện về thương gia Nguyễn Văn Hảo và một Sài Gòn thuở xưa.
