Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) vừa khởi động một dự án trị giá 14,2 triệu USD, kéo dài 5 năm, nhằm khám phá bí ẩn về “giác quan thứ sáu”, khả năng mà não bộ cảm nhận và điều chỉnh những gì diễn ra bên trong cơ thể.
Giải mã giác quan ẩn giấu trong cơ thể
Dự án do nhóm nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Scripps và Viện Allen phối hợp thực hiện, hướng tới việc xây dựng bản đồ toàn diện đầu tiên về cách hệ thần kinh theo dõi, giao tiếp và điều hòa hoạt động của các cơ quan nội tạng.
Dự án được đánh giá là bước đi táo bạo, có thể thay đổi cách y học hiện đại nhìn nhận mối liên hệ giữa não và cơ thể (Ảnh: Popular Mechanics).
Đây là quá trình hệ thần kinh liên tục thu nhận, giải mã và phản ứng với các tín hiệu từ tim, phổi, dạ dày hay hệ miễn dịch, giúp cơ thể duy trì trạng thái cân bằng nội môi.
Khác với 5 giác quan quen thuộc, vốn cảm nhận thế giới bên ngoài, nội cảm là một “giác quan thầm lặng”, hoạt động không ngừng bên trong cơ thể mà con người gần như không hề nhận biết.
Các tín hiệu nội cảm di chuyển từ nhiều cơ quan khác nhau, truyền qua mạng lưới thần kinh phức tạp, gửi dữ liệu về trung tâm điều khiển ở não, giúp cơ thể phản ứng kịp thời với mọi biến động sinh học.
Chính vì tính chất ẩn sâu và lan tỏa khắp cơ thể, việc nghiên cứu nó từ trước đến nay vô cùng khó khăn.
Xây dựng “bản đồ nội cảm” đầu tiên
“Giải mã được mạng lưới cảm giác nội tại sẽ mở ra cánh cửa mới cho y học hiện đại", Ardem Patapoutian, người dẫn dắt dự án và từng nhận Giải Nobel Sinh lý học và Y học năm 2021 nhờ phát hiện các cảm biến xúc giác của tế bào chia sẻ
Mục tiêu của nhóm là xây dựng “atlas nội cảm”, một bản đồ 3D chi tiết mô tả cách các tế bào thần kinh cảm giác kết nối với từng cơ quan nội tạng.
Phần nghiên cứu giải phẫu sẽ tập trung vào việc đánh dấu và theo dõi đường đi của các dây thần kinh cảm giác từ tủy sống đến tim, phổi, ruột hay bàng quang.
Các dữ liệu này sẽ được tái tạo bằng công nghệ hình ảnh tiên tiến, tạo nên bản đồ trực quan về mạng lưới thần kinh bên trong cơ thể.
Song song, nhóm sẽ giải mã di truyền của các tế bào thần kinh cảm giác để phân loại theo chức năng.
Khi hai hướng nghiên cứu này được kết hợp, nhóm kỳ vọng sẽ xây dựng một khung dữ liệu chuẩn hóa, tạo nền tảng cho các nghiên cứu thần kinh học trong tương lai.
Theo các nhà khoa học, việc hiểu rõ cấu trúc và hoạt động của hệ thống nội cảm không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn có giá trị lớn trong y học.
Nhiều bệnh lý phổ biến như rối loạn tự miễn, đau mãn tính, rối loạn lo âu, trầm cảm, thoái hóa thần kinh hay cao huyết áp đều được cho là bắt nguồn từ sự “lệch pha” trong tín hiệu giữa não và cơ thể.
“Nội cảm hiện diện trong hầu hết mọi khía cạnh của sức khỏe con người, nhưng cho đến nay vẫn là vùng trắng trong khoa học thần kinh.
Việc tạo ra bản đồ đầu tiên của hệ thống này sẽ giúp chúng tôi hiểu cách não duy trì sự ổn định bên trong, điều gì khiến nó rối loạn và làm thế nào để khôi phục lại trạng thái đó", PGS Xin Jin người đảm nhiệm phần nghiên cứu hệ gen và đặc điểm tế bào thần kinh cảm giác, cho biết.
