Bệnh uốn ván tăng, từ những vết thương thông thường

Trong các ca bệnh uốn ván ghi nhận ở Hà Nội có trường hợp cụ bà 90 tuổi, bị cành cây tươi đâm vào vùng cổ tay phải. Bệnh nhân sau đó tự dán cao, mua kháng sinh (không rõ loại) tự điều trị vết thương bị sưng tấy, chảy mủ. 

Hơn 1 tuần sau, bệnh nhân tự làm sạch vết thương, lấy dị vật ra khỏi vết thương và vết thương cũng khô dần. Nhưng được vài ngày, bệnh nhân xuất hiện đau vùng hàm phải, tay phải cử động kém, được gia đình đưa đến điều trị tại Viện Y học nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai. Tại bệnh viện, bệnh nhân được chẩn đoán mắc uốn ván.

Một nam bệnh nhân (27 tuổi) khác ở Phú Xuyên, trước khi mắc uốn ván, cũng bị một vết thương nhỏ ở gót chân trái.

Chẩn đoán nhầm đột quỵ

Với thực tế tiếp nhận các ca bệnh uốn ván là bệnh nhân ở Hà Nội và một số tỉnh lân cận, Viện Y học nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, lưu ý về tình trạng, uốn ván bị chẩn đoán nhầm là đột quỵ, như trường hợp nam bệnh nhân 65 tuổi. 

ẢNH: THANH ĐẶNG

Cách ngày nhập viện 20 ngày, bệnh nhân bị ngã đập tay vào miếng gỗ xây nhà, có vết xước rách da ở cẳng tay dài khoảng 15 cm, chảy máu nhiều. Bệnh nhân tự xử trí rửa vết thương, sát khuẩn bằng betadine nhưng không khâu vết thương, không tiêm dự phòng uốn ván. 

Sau đó khoảng 10 ngày, bệnh nhân bị đau cứng hàm, khó nói, yếu chân tay nên vào bệnh viện tại địa phương và được chẩn đoán theo dõi đột quỵ não. Tuy nhiên, chụp cắt lớp vi tính sọ não không phát hiện bất thường nên được cho ra viện theo dõi. Thế nhưng, tình trạng cứng hàm tăng lên, co cứng tay chân nhiều, bệnh nhân vào viện khám lại và được chẩn đoán uốn ván, được xử trí tiêm phòng rồi chuyển điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai.

Theo Viện Y học nhiệt đới, uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, do độc tố thần kinh của vi khuẩn clostridium tetani, loại vi khuẩn tồn tại phổ biến trong môi trường đất, phân động vật, kim loại rỉ sét, gỗ mục... 

Khi xâm nhập qua các vết thương hở, đặc biệt là vết đâm sâu hoặc không được làm sạch đúng cách, vi khuẩn có thể sinh độc tố. Độc tố này rất mạnh, xâm nhập vào máu và đi đến thần kinh - cơ, làm tăng mức độ kích thích dẫn truyền, gây co cứng cơ và co giật.

ẢNH: THANH ĐẶNG

Về triệu chứng lâm sàng, sau khoảng 1 - 2 tuần khi có vết thương, bệnh nhân bị uốn ván xuất hiện cứng hàm, khó nhai nuốt. Bệnh diễn tiến cứng cơ, tăng trương lực cơ toàn thân; co giật, toàn thân uốn cong, kèm theo khó thở, suy hô hấp. 

Nếu không xử trí kịp thời bằng các biện pháp hồi sức tích cực sẽ nhanh chóng dẫn tới tử vong hoặc các biến chứng trên hệ tim mạch, hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, xương khớp.

Các đối tượng có nguy cơ cao bị mắc bệnh uốn ván là những người chưa được tiêm phòng uốn ván và tiếp xúc nhiều với đất, bùn, nước thải, môi trường chăn nuôi gia súc gia cầm, công trường.

Ngoài ra, uốn ván sơ sinh có thể bị lây truyền qua dụng cụ y tế không tiệt trùng khi cắt dây rốn cho trẻ, đây là một thể rất nặng của bệnh uốn ván, tỷ lệ tử vong cao. Do đó, bà mẹ mang thai cần tiêm vắc xin uốn ván để phòng bệnh cho em bé.

PGS-TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo, uốn ván là bệnh không lây truyền từ người sang người, nhưng diễn tiến rất nhanh và nguy hiểm. Chỉ cần một vết trầy xước, vết đâm nhỏ, nếu người bệnh không xử trí đúng cách, không tiêm phòng đầy đủ cũng có thể nhiễm bệnh. Đặc biệt, tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

"Mỗi năm Viện Y học nhiệt đới tiếp nhận hàng chục ca uốn ván, phần lớn đến viện muộn do chủ quan. Đáng tiếc là đa số đều có thể phòng ngừa được bằng vắc xin và xử trí đúng cách ngay từ đầu", PGS Cường phản ánh.

Lưu ý tiêm phòng

Tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, thời gian gần đây, các bác sĩ đã tiếp nhận các ca bệnh nguy kịch do uốn ván. Trong số này có trường hợp bé gái 7 tuổi ở Hà Giang nhập viện trong tình trạng gồng cứng toàn thân, co giật, môi tím tái và suy hô hấp.

Một tuần trước khi nhập viện, bé gái bị thanh gỗ mục đâm vào mu bàn chân trái. Gia đình chỉ sơ cứu tại chỗ, không đưa cháu đi tiêm huyết thanh phòng uốn ván (SAT), cũng không phát hiện dị vật còn sót lại trong vết thương. 

6 ngày sau đó, bé gái đau mỏi cơ toàn thân, xuất hiện cứng hàm, gồng cứng tay chân, co giật toàn thân, được chuyển cấp cứu đến Khoa Nhi (Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư) trong tình trạng nặng với suy hô hấp cấp, co giật toàn thân. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán mắc uốn ván toàn thể, với đường xâm nhập từ vết thương ở mu bàn chân trái. Bệnh nhân phải thở máy; được làm sạch vết thương và lấy ra một mảnh gỗ kích thước 1 x 0,3 cm găm sâu trong bàn chân.

Thạc sĩ - bác sĩ Hà Việt Huy, Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư, cho biết bệnh nhân trên diễn biến rất nhanh và nặng, triệu chứng khởi phát ồ ạt, co cứng cơ toàn thân, suy thận cấp, nước tiểu đỏ như máu, nguy cơ tử vong rất cao. Bác sĩ Huy lưu ý, bệnh uốn ván hiện hiếm gặp ở trẻ em do phần lớn đã được tiêm phòng đầy đủ từ 2 tháng tuổi đến 7 tuổi. Tuy nhiên, nếu không được tiêm nhắc đúng lịch hoặc xử trí vết thương đúng cách, vi khuẩn uốn ván vẫn có thể xâm nhập và gây bệnh.