Mòn mỏi chờ máu
Ngồi cạnh người chồng đang lên cơn mệt, bà B.T.S (59 tuổi, ngụ Vĩnh Long) nóng lòng chờ bác sĩ truyền máu cho người thân. Chồng bà S. bị ung thư máu hơn 2 năm nay, lại thiếu máu trầm trọng nên phải thường xuyên nằm điều trị tại Bệnh viện (BV) Huyết học - Truyền máu Cần Thơ, ngân hàng máu của khu vực ĐBSCL.
Bà S. bùi ngùi: "Bệnh ung thư đã khổ, việc thiếu máu càng khiến chồng tôi ăn uống khó khăn, tay chân bủn rủn như cây khô không có nước. Tôi quá sốt ruột vì 3 - 4 ngày mới có được 1 bịch máu, vào xong lại nằm đợi. Nhưng lâm vào cảnh này thì chỉ biết chờ thôi".
Bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Huyết học - Truyền máu Cần Thơ, nơi được xem là ngân hàng máu của miền Tây
ẢNH: THANH DUY
Ở một phòng bệnh khác, chị B.T.T.H (26 tuổi, TP.Cần Thơ) làn da xanh xao, nhợt nhạt vì bị bệnh tan máu bẩm sinh (thalassemia). Để có duy trì sự sống, từ nhỏ đến lớn chị H. phải truyền máu định kỳ mỗi tháng. Khi BV đủ máu, chị mất 1 - 2 ngày nằm viện, nhưng gần đây thì buộc phải ở lại lâu hơn, có khi đợi cả tuần. "Căn bệnh của tôi chữa trị đường dài. Càng chờ máu lâu tôi càng áp lực vì ở lại thì sinh ra nhiều chi phí. Trong khi tôi chỉ có một mình, phải tự lo cho bản thân", chị H. rầu rĩ.
Không riêng gì chồng bà S. hay chị H., rất nhiều bệnh nhân của BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ cũng đang khổ sở, cầm cự từng ngày chờ máu. Nhiều hoàn cảnh "tiến thoái lưỡng nan", không đủ điều kiện chuyển viện đi nơi khác, cũng không thể yên tâm về nhà khi cơ thể thiếu máu trầm trọng. Dẫu thế nào họ cũng chỉ biết chờ ở BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ bởi vì quả thực, ngay cả ngân hàng máu còn cạn máu thì họ không còn biết phải bám víu vào đâu.
BS.CK1 Cao Hùng Minh, Trưởng Khoa điều trị BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ, cho biết việc thiếu máu điều trị đã tác động trực tiếp tới bệnh nhân. Nhiều người mắc bệnh mãn tính cần phải điều trị truyền máu thường xuyên, định kỳ phải nằm đợi. "Nhưng bệnh nhân nằm lại nhiều thì điều kiện cơ sở vật chất, phòng bệnh cũng không đủ để phục vụ. Hiện, BV đang quá tải, giường kế hoạch có 100 nhưng nằm tới 140 bệnh nhân", BS Minh nói.
Thiếu máu triền miên năm này qua năm khác
BS Nguyễn Xuân Khôi, Phó trưởng Khoa hiến máu nhân đạo BV Huyết học - Truyền máu Cần Thơ, cho biết trước sáp nhập, BV tiếp nhận máu tại 11/13 tỉnh, thành ĐBSCL (trừ Long An cũ, Kiên Giang cũ - PV). BV này chính là ngân hàng máu của miền Tây khi đảm nhiệm vai trò cung cấp máu chính cho 74 cơ sở y tế trong khu vực với lượng máu phải cung cấp bình quân mỗi tháng hơn 12.000 đơn vị.
Riêng trong tháng 8.2025 này, nhu cầu sử dụng máu tăng lên đến hơn 14.000 đơn vị. Con số này đòi hỏi BV Huyết học - Truyền máu Cần Thơ cần cung cấp khoảng 500 đơn vị máu mỗi ngày. Tuy nhiên, lịch đăng ký hiến máu hiện tại rất ít và gặp nhiều khó khăn; đến nay, BV Huyết học - Truyền máu Cần Thơ chỉ đạt khoảng 5.000 đơn vị, chỉ đáp ứng được hơn 30% nhu cầu. Thậm chí ngay tại BV Huyết học - Truyền máu Cần Thơ, mỗi ngày cũng chỉ có khoảng 30 người đến hiến máu.
Người dân sốt ruột chờ máu
ẢNH: THANH DUY
Lý giải thêm về nguyên nhân tình trạng thiếu máu, BS Khôi cho biết, lý do chính là sau sáp nhập các địa phương, các ban vận động hiến máu chưa kịp kiện toàn bộ máy. Do không có nguồn lực vận động và tổ chức nên người dân không thể hiến máu cứu người. "Trước đây, khi thiếu máu thì nhờ hỗ trợ từ Viện Huyết học truyền máu T.Ư, BV Truyền máu huyết học TP.HCM và BV Chợ Rẫy. Nhưng hiện nay, các đơn vị này cũng đang thiếu máu, nên không thể hỗ trợ được", BS Khôi nói thêm.
Điều đáng nói là tình trạng thiếu máu ở miền Tây đã tái diễn nhiều lần suốt nhiều năm qua với nhiều lý do khác nhau mang tính hệ thống. Trước đó từ tháng 5.2023, BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ cũng từng thông báo ngừng cung cấp các chế phẩm máu các BV, cơ sở y tế cả khu vực. Nguyên nhân khi đó là do khó khăn trong đấu thầu khiến BV không còn túi đựng máu, hóa chất sàng lọc bệnh để tiếp tục tiếp nhận và cung cấp chế phẩm máu…
Đến cuối năm 2023, các gói thầu túi máu, hóa chất sàng lọc hoàn tất, thì khó khăn khác lặp lại là các gói thầu về mua sắm quà tặng và phần ăn nhẹ cho người hiến máu chậm phê duyệt... Đến nay, một lần nữa tình trạng thiếu máu lại căng thẳng nhiều tháng qua với lý do đưa ra là công tác vận động hiến máu đang kém hiệu quả...
Nguồn máu dự trữ tại Bệnh viện Huyết học - Truyền máu Cần Thơ còn rất ít
ẢNH: DUY TÂN
Cần giải quyết tận gốc tình trạng thiếu máu
Khi ngân hàng máu của miền Tây rơi vào khó khăn thì những BV trong khu vực lập tức bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bệnh nhân hứng chịu nhiều rủi ro. Đơn cử tại BV Đa khoa T.Ư Cần Thơ – BV tuyến cuối của Bộ Y tế đặt tại ĐBSCL, thời gian qua cũng vô cùng chật vật vì thiếu máu điều trị.
Theo các bác sĩ, BV này cần khoảng 200 đơn vị khối hồng cầu/ngày, riêng cấp cứu cần tối thiểu 50 đơn vị máu để xử lý điều trị, cấp cứu các tình huống đa chấn thương, băng huyết sau sinh, suy đa tạng, lọc máu cấp…
Tuy nhiên, theo BS.CK2 Lê Hoàng Phúc, Trưởng Phòng Kế hoạch tổng hợp, BV Đa khoa T.Ư Cần Thơ, 3 tháng gần đây, nguồn máu từ BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ hầu như không đáp ứng nhu cầu cấp cứu truyền máu của BV.
BV Đa khoa T.Ư Cần Thơ đã phải nỗ lực chạy vạy xin hỗ trợ máu từ nhiều nơi như Viện Huyết học truyền máu T.Ư, BV Truyền máu huyết học TP.HCM, BV Chợ Rẫy... để hạn chế tối thiểu tình trạng gián đoạn trong phẫu thuật, điều trị cho người bệnh... Thậm chí BV đã vận động toàn thể cán bộ, nhân viên tham gia hiến máu cứu người.
BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ - ngân hàng máu của miền Tây rơi vào khó khăn thì những BV trong khu vực liền bị ảnh hưởng
ẢNH: DUY TÂN
Dù vậy, từ tháng 5.2025 tới nay, nhiều ngày lượng máu dự trữ tại BV đa khoa T.Ư Cần Thơ giảm xuống dưới mức tối thiểu 70 đơn vị khối hồng cầu (O: 30, A: 15, B: 20, AB: 5 - PV). Hàng chục BV, cơ sở y tế khác ở miền Tây cũng rơi vào hoàn cảnh khó khăn tương tự vì phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn máu của BV Huyết học – Truyền máu Cần Thơ.
Khi nguồn máu đã hạn chế, thì nguồn máu hiếm lại càng khan hiếm. Hiện tại, tình trạng thiếu máu nhóm hiếm (như Rh âm) tại ĐBSCL đang ở mức báo động, khiến nhiều người bệnh gần như không có sẵn máu để truyền.
Dù với bất cứ lý do gì thì tình trạng thiếu máu tại ĐBSCL đã kéo dài nhiều năm qua cần được xem là vấn đề cấp bách và giải quyết tận gốc. Bởi lẽ mỗi ngày thiếu máu trôi qua, cũng có nghĩa có biết bao trường hợp bệnh nhân bị trì hoãn điều trị, trì hoãn phẫu thuật, thậm chí đối diện với những rủi ro ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của họ.
BV Huyết học - Truyền máu Cần Thơ là một trong 5 trung tâm chính cung cấp các sản phẩm máu cho cả nước (bên cạnh Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, Trung tâm Truyền máu Khu vực Huế, Trung tâm Truyền máu Chợ Rẫy và BV Truyền máu - Huyết học TP.HCM). Nhiệm vụ của BV gồm hoạt động ngân hàng máu: Phối hợp với các hội Chữ thập đỏ các tỉnh trong khu vực tuyên truyền vận động các tổ chức, cá nhân hiến máu tình nguyện đảm bảo đạt số lượng và chất lượng. Tổ chức tiếp nhận, sàng lọc, điều chế, bảo quản, phân phối máu và các thành phần máu cho tất cả các BV ở miền Tây bao gồm các tỉnh, thành cũ trước sáp nhập như Bạc Liêu, Sóc Trăng, Hậu Giang, An Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ… Ngoài ra, BV cũng tiếp nhận cấp cứu, khám bệnh, điều trị các bệnh về máu, khám bệnh - chữa bệnh nội trú hoặc ngoại trú, chuyển bệnh nhân lên tuyến trên khi vượt quá khả năng của BV.
