Ngày 24/12, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì cuộc họp nghe báo cáo về việc phê duyệt tổng hạn ngạch phát thải khí nhà kính cho năm 2025 - 2026, theo Báo Chính phủ.
Theo báo cáo tại cuộc họp, trong danh mục các cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính tại Quyết định số 13 ngày 13/8/2024 của Thủ tướng có 110 cơ sở (gồm 34 nhà máy nhiệt điện, 25 cơ sở sản xuất sắt thép và 51 cơ sở sản xuất xi măng) đủ điều kiện để báo cáo Thủ tướng xem xét cho phép thí điểm phân bổ hạn ngạch.
Đề xuất điều chỉnh hạn ngạch phù hợp tình hình thực tế
Liên quan đến vấn đề thí điểm phân bổ hạn ngạch, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết giai đoạn 2022 - 2024 chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19 và giai đoạn hậu COVID, khiến chuỗi sản xuất bị đứt gãy, số liệu sản xuất của nhiều cơ sở ở mức rất thấp. Nếu áp dụng cứng nhắc số liệu của giai đoạn 2022 - 2024 để áp hạn ngạch cho tương lai, doanh nghiệp có thể sẽ không đủ dư địa để sản xuất, phục hồi.
Vì vậy, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã làm việc với các bên liên quan để xây dựng hệ số điều chỉnh hạn ngạch. Hệ số này dựa trên ba yếu tố: mục tiêu tăng trưởng, mục tiêu giảm phát thải và năng lực công nghệ của cơ sở.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất tổng lượng hạn ngạch phân bổ cho các nhà máy nhiệt điện thấp hơn 1,6 - 2% so với tổng lượng phát thải dự kiến của các nhà máy này trong năm 2025 - 2026.
Tổng lượng hạn ngạch phân bổ cho các cơ sở sản xuất sắt thép (thép thô) thấp hơn 3,8 - 4,4% so với tổng lượng phát thải dự kiến của các cơ sở này trong năm 2025 - 2026.
Tổng lượng hạn ngạch phân bổ cho các cơ sở sản xuất xi măng (clanhke) thấp hơn 4,0 - 4,5% so với tổng lượng phát thải dự kiến của các cơ sở này trong năm 2025 - 2026.
Toàn cảnh cuộc họp. (Ảnh: VGP).
Đại diện Bộ Công Thương, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân cũng kiến nghị rà soát, đánh giá phương thức xác định và phân bổ hạn ngạch phát thải, trong đó cần tính đến thực tế sản xuất, khác biệt về công nghệ, thiết bị và nguyên liệu giữa các cơ sở, mức độ.
Bộ Công Thương đề nghị cần có cơ chế đo đạc, kiểm tra độc lập để bảo đảm số liệu phát thải trung thực, vì các bộ quản lý chuyên ngành chỉ có thể thẩm định quy trình chứ không thể xác nhận chính xác các con số do doanh nghiệp tự báo cáo.
Trong khi đó, các doanh nghiệp kiến nghị chuyển phương pháp giao hạn ngạch từ cách tiếp cận tuyệt đối sang định mức phát thải trên một đơn vị sản phẩm, nhằm tránh kìm hãm các doanh nghiệp đang mở rộng sản xuất và khuyến khích đầu tư công nghệ sạch.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp mong muốn được áp dụng cơ chế điều phối hạn ngạch linh hoạt trong nội bộ và sớm vận hành thị trường tín chỉ carbon minh bạch.
Chính thức triển khai trên toàn quốc từ năm 2028
Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh việc giao hạn ngạch và triển khai thực tế sẽ tạo ra áp lực thay đổi cho doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư công nghệ tiên tiến và hoàn thiện các biện pháp quản trị, nâng cao năng lực sản xuất và bảo vệ môi trường tốt hơn.
Cùng với đó, chính sách phải hoàn chỉnh, cho phép những đơn vị cắt giảm tốt có quyền bán, thương mại hóa hoặc trao đổi phần hạn ngạch dư thừa cho các đơn vị khác, hướng tới xây dựng cơ chế thị trường để biến việc giảm phát thải thành nguồn lực.
Phó Thủ tướng yêu cầu trong quá trình thí điểm phải tính toán cụ thể hạn ngạch cho từng lĩnh vực xi măng, thép, điện..., đồng thời xác định rõ quy mô doanh nghiệp đưa vào thí điểm, để rút kinh nghiệm và chuẩn bị cho việc triển khai trên 100% các đối tượng phát thải sau này.
Lãnh đạo Chính phủ nhấn mạnh việc thí điểm không chỉ dừng lại ở con số hạn ngạch mà là quá trình hoàn thiện đồng bộ từ phương pháp đo đạc, kiểm đếm, thống kê, báo cáo, thẩm định đến các vấn đề pháp lý và kỹ thuật. Các phương pháp này phải dựa trên cơ sở khoa học chắc chắn, phù hợp với chuẩn mực quốc tế để đảm bảo số liệu được quốc tế thừa nhận.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp. (Ảnh: VGP).
Về thẩm quyền, Phó Thủ tướng thống nhất uỷ quyền cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường quyết định xác định tổng hạn ngạch cho các lĩnh vực được thí điểm, chịu trách nhiệm phối hợp với các Bộ, ngành, Hiệp hội liên quan để phân bổ hạn ngạch cụ thể đến từng lĩnh vực và lựa chọn doanh nghiệp tham gia thí điểm.
Để việc phân bổ phải đảm bảo tính khoa học, khách quan, minh bạch và công bằng, Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường đóng vai trò "trọng tài" về phương pháp và cách thức xác định, kiểm tra việc thực hiện phân bổ hạn ngạch. Các doanh nghiệp tham gia thí điểm phải tự tính toán, thuê chuyên gia đánh giá và có đơn vị độc lập đo đạc, chứng nhận số liệu báo cáo.
Về lộ trình thực hiện, Phó Thủ tướng chỉ đạo giai đoạn từ nay đến năm 2027 sẽ tập trung thí điểm để hoàn thiện đồng bộ các cơ chế, chính sách. Từ năm 2028, việc quản lý hạn ngạch phát thải sẽ được triển khai chính thức và bắt buộc trên phạm vi toàn quốc đối với tất cả các lĩnh vực, doanh nghiệp.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải công bố công khai lộ trình này ngay từ bây giờ để doanh nghiệp biết và chủ động chuẩn bị, tránh tình trạng bị động khi áp dụng chính thức; rà soát và bổ sung các quy định pháp lý về quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên liên quan.
Đặc biệt, cần bổ sung các chế tài xử phạt đối với các hành vi vi phạm, gian lận số liệu, cũng như các công cụ kinh tế để khuyến khích giảm phát thải.
