Thị trường năng lượng thế giới vừa trải qua một tuần giao dịch đầy biến động và khởi đầu tuần mới trong tâm thế "nín thở". Giá dầu thô, chỉ báo sức khỏe của kinh tế toàn cầu, đang giữ đà tăng trưởng sau khi leo hơn 1% trong tuần trước.
Sáng 15/9, giá dầu Brent giao tương lai nhích nhẹ lên mức 67,02 USD/thùng, trong khi dầu WTI của Mỹ đạt 62,77 USD/thùng. Nguyên nhân chính không đến từ các quyết định của OPEC+ hay dữ liệu kinh tế vĩ mô mà từ những cột khói bốc cao trên bầu trời nước Nga.
Những "cú đấm" trực diện vào huyết mạch năng lượng Nga
Trong những ngày qua, Ukraine đã leo thang đáng kể các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV), nhắm thẳng vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Nga - nguồn huyết mạch tài trợ cho nền kinh tế nước này. Hai mục tiêu mới nhất đã gióng lên hồi chuông báo động thực sự cho thị trường toàn cầu.
Đầu tiên là nhà máy lọc dầu Kirishi ở vùng Leningrad, một trong hai cơ sở lọc dầu lớn nhất nước Nga, do gã khổng lồ Surgutneftegaz vận hành. Với công suất xử lý khoảng 17,7 triệu tấn dầu thô mỗi năm (tương đương 355.000 thùng/ngày), Kirishi chiếm tới 6,4% tổng công suất lọc dầu của Nga.
Sáng chủ nhật, một cuộc tấn công bằng UAV đã gây ra nhiều vụ nổ và hỏa hoạn lớn tại đây. Mặc dù giới chức Nga tuyên bố đã khống chế được đám cháy và không có thương vong, mức độ thiệt hại thực tế đối với hoạt động sản xuất vẫn là một ẩn số lớn.
Không chỉ nhắm vào sản xuất, các cuộc tấn công còn gây áp lực lên khâu xuất khẩu. Cảng Primorsk, cửa ngõ xuất khẩu dầu lớn nhất của Nga ở phía Tây với công suất khoảng 1 triệu thùng/ngày, cũng trở thành mục tiêu. Đòn tấn công này được giới phân tích đánh giá là một bước đi táo bạo, thể hiện ý định làm gián đoạn dòng chảy dầu thô của Nga ra thị trường quốc tế.
Nhóm phân tích của ngân hàng đầu tư JPMorgan nhận định: "Các cuộc tấn công cho thấy xu hướng ngày càng sẵn sàng phá vỡ thị trường dầu quốc tế, có thể gây áp lực tăng giá dầu".
Rõ ràng, khi "trái tim" của ngành công nghiệp năng lượng Nga bị đe dọa, cả thế giới đều cảm nhận được sự rung lắc.
Một trong những nhà máy lọc dầu lớn nhất Nga bị UAV Ukraine tấn công, gây nổ lớn và bùng phát hỏa hoạn (Ảnh: AP).
Cơn bão UAV không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn tạo ra một hiệu ứng domino phức tạp.
Về phía Nga, trớ trêu thay, một trong những nhà xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới lại đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt xăng dầu trong nước. Sự kết hợp giữa nhu cầu mùa vụ tăng cao và các nhà máy lọc dầu liên tục bị tấn công đã tạo ra một cuộc khủng hoảng cục bộ. Tại nhiều địa phương, người dân phải xếp hàng dài chờ đổ xăng, chính quyền phải áp dụng biện pháp phân phối theo hạn mức.
Để giải quyết tình thế, Moscow đã buộc phải đưa ra một quyết định chưa từng có, đó là tạm dừng hoàn toàn xuất khẩu xăng cho đến cuối tháng 9 và áp lệnh cấm một phần đến hết tháng 10. Động thái này, dù nhằm ổn định thị trường nội địa, lại vô hình trung làm giảm nguồn cung xăng dầu toàn cầu, tiếp thêm một lực đẩy cho đà tăng giá.
Cán cân cung cầu: Bài toán phức tạp
Trong khi phía cung đang "nóng" lên vì những xung đột, thì ở phía cầu, bức tranh lại có những mảng màu sáng tối đan xen.
Mối lo lớn nhất đến từ nền kinh tế Mỹ. Các dữ liệu việc làm kém khả quan cùng lạm phát gia tăng gần đây đã làm dấy lên lo ngại về triển vọng tăng trưởng của quốc gia tiêu thụ dầu lớn nhất thế giới. Một nền kinh tế chậm lại đồng nghĩa với nhu cầu năng lượng suy giảm, có thể kìm hãm đà tăng của giá dầu.
Tuy nhiên, có một yếu tố khác đang được thị trường chờ đợi. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dự kiến sẽ có phiên họp quan trọng vào ngày 16/9-17/9 tới, và nhiều khả năng sẽ cắt giảm lãi suất. Về lý thuyết, một động thái nới lỏng chính sách tiền tệ sẽ giúp kích thích hoạt động kinh tế, từ đó có thể thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu trong trung và dài hạn.
Thị trường dầu mỏ toàn cầu đang ở trong một giai đoạn cực kỳ nhạy cảm. Giá dầu hiện tại không chỉ phản ánh các yếu tố cung, cầu kinh tế thuần túy mà còn bị chi phối mạnh mẽ bởi những diễn biến địa chính trị khó lường.
Trọng tâm chú ý của giới đầu tư trong những ngày tới xoay quanh nhiều yếu tố: mức độ thiệt hại thực sự tại các nhà máy lọc dầu của Nga và khả năng phục hồi sản xuất, nguy cơ các cuộc tấn công bằng UAV tiếp diễn và mở rộng quy mô, phản ứng chính sách từ Mỹ cùng các đồng minh châu Âu đối với dòng chảy năng lượng từ Nga, cũng như quyết định lãi suất của Fed và những tín hiệu phản ánh sức khỏe nền kinh tế Mỹ.
Thị trường dầu mỏ đang đứng giữa nhiều dòng chảy phức tạp, đó là rủi ro gián đoạn nguồn cung vật chất từ các cuộc tấn công, áp lực từ các biện pháp trừng phạt địa chính trị và những bất ổn của kinh tế toàn cầu. Bất kỳ sự leo thang nào từ một trong các yếu tố trên đều có thể đẩy giá dầu vào một đợt tăng giá mới, tác động đến lạm phát và sự phục hồi kinh tế của nhiều quốc gia.
