Tháng 11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế (BHYT). Luật BHYT năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7 tới, bổ sung nhiều quy định mới, mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHYT.
Khám chữa bệnh tại nhà vẫn được BHYT chi trả
Một trong những nội dung đáng chú ý được quy định tại Luật BHYT năm 2024 là phạm vi được hưởng của người tham gia BHYT. Đặc biệt, từ ngày 1/7, người bệnh khám chữa bệnh tại nhà vẫn được BHYT chi trả. Đây là nội dung mới mà Luật hiện hành chưa quy định.
Cụ thể, người tham gia BHYT được quỹ BHYT thanh toán các chi phí: khám bệnh, chữa bệnh, bao gồm cả khám bệnh, chữa bệnh từ xa, hỗ trợ khám bệnh, chữa bệnh từ xa, khám bệnh, chữa bệnh y học gia đình, khám bệnh, chữa bệnh tại nhà, phục hồi chức năng, khám thai định kỳ, sinh con; vận chuyển người bệnh đối với một số đối tượng theo quy định trong trường hợp đang điều trị nội trú hoặc cấp cứu phải chuyển cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; chi phí cho sử dụng dịch vụ kỹ thuật y tế, thuốc, thiết bị y tế, máu, chế phẩm máu, khí y tế, vật tư, dụng cụ, công cụ, hóa chất sử dụng trong khám bệnh, chữa bệnh thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT.
Thông cấp khám chữa bệnh BHYT
Luật BHYT sửa đổi 2024 quy định người đăng ký khám bệnh, chữa bệnh BHYT ban đầu tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cấp chuyên sâu và cấp cơ bản khi khám bệnh, chữa bệnh không đúng nơi đăng ký khám bệnh, chữa bệnh BHYT ban đầu do thay đổi nơi tạm trú, nơi lưu trú thì được khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cấp cơ bản phù hợp với nơi tạm trú, lưu trú mới và được quỹ BHYT thanh toán theo quy định.
Như vậy, người dân không cần phải quay về địa phương ban đầu mới được hưởng chế độ BHYT đúng tuyến như trước đây, mà có thể chủ động lựa chọn bệnh viện tuyến tỉnh phù hợp với nhu cầu và điều kiện cá nhân.
Hiện nay, Thông tư 01 của Bộ Y tế quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHYT cũng cho phép người tham gia BHYT được hưởng 100% mức hưởng khi khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh BHYT cấp ban đầu, cấp cơ bản khác nơi đăng ký khám bệnh, chữa bệnh BHYT ban đầu không phân biệt địa giới hành chính.
Quy định này áp dụng đối với trường hợp người tham gia BHYT thay đổi nơi cư trú dưới 30 ngày đã thực hiện khai báo thông tin lưu trú bao gồm: người đi công tác đến tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương khác; học sinh, sinh viên, học viên học tập tại tỉnh khác trong thời gian nghỉ hè, nghỉ lễ, tết tại gia đình hoặc trong thời gian thực hành, thực tập, đi học tại tỉnh khác; người làm việc lưu động tại tỉnh khác.
Người lao động tại tỉnh khác trong thời gian nghỉ phép tại gia đình; người đi đến tỉnh khác để thăm thành viên gia đình cũng là những đối tượng được áp dụng chính sách này.
Được vượt tuyến khám chữa bệnh chuyên sâu nếu mắc bệnh hiếm, hiểm nghèo
Theo Luật BHYT năm 2024, đối với người tham gia BHYT tự đi khám bệnh, chữa bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cấp cơ bản hoặc cấp chuyên sâu trong trường hợp chẩn đoán xác định, điều trị một số bệnh hiếm, bệnh hiểm nghèo, bệnh cần phẫu thuật hoặc sử dụng kỹ thuật cao do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định, quỹ BHYT sẽ thanh toán 100% chi phí khám chữa bệnh theo tỷ lệ phần trăm mức hưởng quy định mà khi khám chữa vượt tuyến không cần phải chuyển tuyến như quy định hiện hành.
Điều chuyển thuốc, thiết bị y tế giữa các cơ sở khám chữa bệnh
Một quy định mới khác được bổ sung trong Luật BHYT 2024 là việc điều chuyển thuốc, thiết bị y tế giữa các cơ sở khám, chữa bệnh.
Cụ thể, trường hợp tại thời điểm người bệnh được chỉ định sử dụng thuốc, thiết bị y tế hoặc dịch vụ cận lâm sàng thuộc phạm vi chi trả của quỹ BHYT nhưng cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có sẵn và không thể thay thế bằng thuốc, thiết bị y tế, dịch vụ cận lâm sàng khác, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được nhận thuốc, thiết bị y tế điều chuyển từ cơ sở khám bệnh, chữa bệnh BHYT khác để điều trị cho người bệnh, được chuyển người bệnh hoặc mẫu bệnh phẩm đến cơ sở khác đủ điều kiện để thực hiện dịch vụ cận lâm sàng.
Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh BHYT nơi nhận thuốc, thiết bị y tế, chuyển người bệnh hoặc mẫu bệnh phẩm tổng hợp các chi phí thuốc, thiết bị y tế hoặc dịch vụ cận lâm sàng này và thanh toán với cơ quan bảo hiểm xã hội (BHXH).
Nhiều quy định mới về BHYT sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7. (Ảnh minh hoạ)
Bổ sung 4 nhóm được nhà nước cấp thẻ BHYT miễn phí
Từ 1/7, có 20 nhóm đối tượng được nhận thẻ BHYT miễn phí vì chi phí đóng BHYT do ngân sách Nhà nước chi trả, tăng 4 nhóm so với quy định hiện hành.
Cụ thể, 4 nhóm mới được bổ sung gồm: dân quân thường trực; người từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng, người từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ cận nghèo đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng; người đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng theo quy định của pháp luật về BHXH; người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội đang trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định của pháp luật về BHXH.
Bổ sung 4 trường hợp được hỗ trợ mức đóng BHYT
So với quy định hiện hành, Luật BHYT năm 2024 đã bổ sung 4 trường hợp được ngân sách Nhà nước hỗ trợ mức đóng BHYT, gồm: nhân viên y tế thôn/bản, cô đỡ thôn/bản; người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố theo quy định của pháp luật; người được tặng danh hiệu Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân ưu tú; nạn nhân của nạn mua, bán người theo quy định.
Mức đóng hằng tháng của nhóm đối tượng trên sẽ được hỗ trợ mức tối đa bằng 6% mức tham chiếu do đối tượng tự đóng và được ngân sách Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng.
Bổ sung đối tượng tham gia BHYT bắt buộc
Theo đó, đối tượng tham gia BHYT bắt buộc là người lao động làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên kể cả trường hợp thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.
Luật BHYT sửa đổi 2024 cũng bổ sung đối tượng tham gia BHYT bắt buộc gồm: nhân viên y tế thôn/bản, cô đỡ thôn/bản; người tham gia lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; người từ đủ 75 tuổi trở lên đang hưởng tuất hàng tháng; người từ đủ 70 đến dưới 75 tuổi thuộc hộ cận nghèo đang hưởng tuất hàng tháng.
Sửa đổi, bổ sung phương thức đóng BHYT
Từ ngày 1/7, các doanh nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, hộ kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp trả tiền lương theo sản phẩm, theo khoán thì đóng theo phương thức đóng hằng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần.
Đồng thời, Luật sửa đổi cũng bổ sung thời hạn đóng BHYT chậm nhất đối với người sử dụng lao động. Cụ thể, chậm nhận ngày cuối cùng của tháng tiếp theo đối với phương thức đóng hằng tháng; ngày cuối cùng của tháng tiếp theo ngay sau chu kỳ đóng đối với phương thức đóng 3 tháng hoặc 6 tháng một lần.
Trước đó, Luật BHYT 2008 quy định phương thức đóng BHYT đối với các doanh nghiệp nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp không trả lương theo tháng là 3 tháng hoặc 6 tháng một lần, người sử dụng lao động đóng BHYT cho người lao động và trích tiền đóng BHYT từ tiền lương, tiền công của người lao động để nộp cùng một lúc vào quỹ BHYT.
Có thể bị xử lý hình sự nếu trốn đóng BHYT
Đáng chú ý, Luật BHYT 2024 đã quy định rõ ràng hơn về hành vi chậm đóng và trốn đóng BHYT, đồng thời bổ sung khả năng truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi trốn đóng BHYT.
Cụ thể, hành vi chậm đóng BHYT là việc chưa đóng hoặc đóng chưa đầy đủ số tiền phải đóng BHYT kể từ sau ngày đóng BHYT chậm nhất; không lập danh sách hoặc lập danh sách không đầy đủ số người phải tham gia BHYT trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định.
Hành vi trốn đóng BHYT là người sử dụng lao động không lập danh sách hoặc lập danh sách không đầy đủ số người phải tham gia BHYT sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định; không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký BHYT sau 60 ngày kể từ ngày đóng BHYT chậm nhất theo quy định và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc theo quy định.
Theo quy định mới, người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHYT sẽ bị buộc phải nộp đủ số tiền chậm đóng; nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền bảo hiểm trốn đóng và số ngày trốn đóng vào quỹ BHYT; bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; không được xét tặng danh hiệu thi đua hoặc hình thức khen thưởng.
Đặc biệt, đối với hành vi trốn đóng BHYT, ngoài các chế tài hành chính và khắc phục hậu quả nêu trên, người sử dụng lao động còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
