Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF) cho biết, 77% người bệnh tiểu đường đang phải chiến đấu với lo âu, trầm cảm hoặc căng thẳng kéo dài. Theo Bộ Y tế, trầm cảm làm tăng 37% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Ngược lại, tiểu đường làm tăng 3 lần nguy cơ mắc bệnh trầm cảm, nhất là ở những người đã xuất hiện biến chứng, nguy cơ tử vong tăng lên gấp 5 lần. Bệnh nhân cao tuổi có bệnh tiểu đường loại 2 và những người có biến chứng thuộc nhóm nguy cơ cao.
Trầm cảm làm tăng 37% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2
Ảnh minh họa: AI
Người mắc tiểu đường nguy cơ trầm cảm cao gấp đôi
Bác sĩ chuyên khoa 1 Phạm Thị Thu Hà, Trưởng Đơn vị Bàn chân - Đái tháo đường, khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết khi đối diện với căn bệnh mạn tính như tiểu đường, cảm giác lo âu, căng thẳng, mệt mỏi và tuyệt vọng rất dễ xuất hiện, điều này làm giảm khả năng tự quản lý và kiểm soát bệnh, gây ra vòng xoắn tiểu đường - trầm cảm.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, người mắc tiểu đường có nguy cơ bị trầm cảm cao gấp đôi và nguy cơ lo âu cao hơn 20-30% so với người không mắc bệnh. Tình trạng “stress do bệnh tiểu đường”- tức là cảm giác quá tải, bực bội, lo lắng vì phải đối phó liên tục với việc điều trị cũng được ghi nhận ở hơn 40% người bệnh.
Bác sĩ Thu Hà cho biết, mối quan hệ giữa tiểu đường và sức khỏe tinh thần là 2 chiều. Khi người bệnh bị căng thẳng hoặc trầm cảm, họ có xu hướng ít tuân thủ điều trị, dễ bỏ thuốc, ăn uống thất thường và ít kiểm tra đường huyết hơn. Điều này dẫn đến tăng chỉ số HbA1c (đánh giá đường huyết trong ba tháng), làm tăng nguy cơ biến chứng mạch máu, tim mạch và thần kinh. Từ đó tạo thành vòng luẩn quẩn khó thoát. Ngược lại, khi bệnh tiến triển nặng, xuất hiện biến chứng, người bệnh lại càng dễ rơi vào trạng thái mất động lực sống, điều trị và cảm giác bất lực.
Cần chẩn đoán, điều trị sớm trầm cảm ở người bệnh tiểu đường
Như trường hợp bà Tính, 68 tuổi (ở Tây Ninh) bị tiểu đường 16 năm, nhập Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM cấp cứu trong tình trạng hoại tử bàn chân phải, các ngón chân tím sậm dần chuyển sang màu đen, nhiễm trùng lan lên cổ chân, sốt cao, chỉ số đường huyết gấp 4 lần và HbA1c gần gấp đôi bình thường.
Bác sĩ đang chăm sóc móng chân cho bệnh nhân bị đoạn ngón do biến chứng tiểu đường
Ảnh: BVCC
Khoảng 10 ngày trước khi nhập viện, ngón chân bà xuất hiện các vết loét nhỏ do bị xước. 2 ngày sau, ngón chân sưng đỏ, mưng mủ, đau nhức, loét các kẽ ngón chân nhưng bà không quan tâm. Sau đó, bàn chân của bà sưng to, 3 ngón chân thâm tím kèm sốt cao, mệt li bì.
Con bà cho biết, từ khi phát hiện mắc tiểu đường, bà luôn trong tình trạng lo lắng. Tuy nhiên trước đây còn bận công việc, gia đình nên nỗi lo này bị át đi. Vài năm gần đây, khi tuổi cao, chứng lo âu sợ hãi của bà ngày càng tăng. Bà ngày càng ít nói, thu mình lại, hạn chế giao tiếp, dễ cáu gắt, ít để ý chăm sóc cơ thể như trước, nhiều lúc không uống thuốc hoặc ăn uống thỏa thích, không kiêng khem theo chế độ dành riêng cho người tiểu đường. Nhận thấy các bất thường ở người bệnh, bác sĩ Hà tư vấn gia đình đưa bà Tính khám chuyên sâu tâm lý, bà được chẩn đoán trầm cảm.
Theo bác sĩ Thu Hà, bà Tính bị trầm cảm và tiểu đường, không tuân thủ điều trị nên không kiểm soát được đường huyết. Vết loét bàn chân của bà tiến triển nặng, 3 ngón chân bị hoại tử không giữ được buộc phải tháo khớp. Nếu không điều trị tốt, nguy cơ cắt bỏ bàn chân của bà rất lớn. Cùng với việc điều trị tích cực ổn định đường huyết, huyết áp, các bác sĩ điều trị trầm cảm bằng thuốc, đồng thời hướng dẫn con cái cách chăm sóc, quan tâm đến tinh thần người bệnh nhiều hơn, nhất là sau khi bà phải cắt bỏ 3 ngón chân.
Bác sĩ Hà cho biết, tỷ lệ rối loạn lo âu và các vấn đề về ăn uống cũng gia tăng ở bệnh nhân tiểu đường so với những người khỏe mạnh. Vì thế, việc chẩn đoán và điều trị sớm trầm cảm ở người bệnh tiểu đường là rất quan trọng. Sức khỏe tinh thần là phần không thể thiếu trong quản lý tiểu đường, giúp người bệnh duy trì niềm tin, khả năng thích ứng, tuân thủ điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống.
