Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 278 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 9/2025. Liên quan dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chính phủ cho rằng, luật cần quy định rõ thu nhập từ hoạt động giao dịch mua bán vàng thuộc đối tượng chịu thuế để nâng cao tính minh bạch của thị trường, hạn chế đầu cơ vàng; giao Bộ Tài chính phối hợp Ngân hàng Nhà nước thống nhất nội dung này trong dự thảo luật.
Đây là một thay đổi quan trọng, nhằm ổn định thị trường, hạn chế đầu cơ và tạo sự công bằng giữa các kênh đầu tư.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, nhiều nước trên thế giới đã thực hiện đánh thuế giao dịch vàng. Ông cũng cho rằng, việc đánh thuế là cần thiết vì tất cả hoạt động kinh tế tạo ra thu nhập và lợi nhuận cần phải được đánh thuế.
"Việc đánh thuế với vàng không những tăng được nguồn thu cho ngân sách mà có khả năng làm giảm lợi nhuận trong kinh doanh vàng tại thời điểm giá vàng tăng cao, một phương pháp chống đầu cơ vàng hữu hiệu; đi cùng với kết hợp các biện pháp giám sát chặt chẽ", TS. Hiếu nói.
Tuy nhiên, ông Hiếu cho rằng, nên đánh thuế trên lợi nhuận thay vì đánh thuế trên giá trị tại thời điểm bán. Vì nếu đánh thuế trên giá trị giao dịch thì người dân sẽ bị "thuế chồng thuế".
"Người dân dùng thu nhập sau thuế để mua vàng mà giao dịch này bị đánh thuế thì họ sẽ bị đánh thuế 2 lần. Khi người dân bán vàng có lợi nhuận thì chênh lệch giữa giá bán và giá mua bị đánh thuế, như thế sẽ công bằng hơn", TS. Nguyễn Trí Hiếu phân tích.
Áp thuế mua bán vàng: Cần tính toán kỹ để tránh cảnh thuế chồng thuế. (Ảnh minh họa)
Ông lý giải thêm, với quan điểm coi thuế là một công cụ hạn chế đầu cơ vàng thì đánh trên lợi nhuận là hợp lý. Có điều, việc đánh thuế trên chênh lệch mua/bán (lợi nhuận) sẽ không dễ thực hiện vì cần dữ liệu về giá của người dân tại thời điểm mua vào. Mức thuế đánh nên được tính lũy tiến như trong biểu thuế thu nhập cá nhân.
Bên cạnh đó, ông Hiếu cũng cho rằng, người lao động sau khi trừ chi phí sinh hoạt có thể mua vài phân vàng tích trữ. Trong khi nhà đầu cơ thường giao dịch số lượng lớn, mua nhanh bán nhanh. Nếu mục tiêu là hạn chế đầu cơ, chính sách phải tập trung vào nhóm này thay vì áp thuế đồng loạt.
Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi), cũng cho rằng vàng từ lâu không chỉ là tài sản tài chính mà còn gắn liền với thói quen tích lũy và tâm lý dự phòng của người dân. Nhiều gia đình chỉ nắm giữ một vài lượng, coi đó như "của để dành".
Do đó, cách thiết kế chính sách thuế cần đủ tinh tế để phân biệt rõ giữa hành vi tích trữ chính đáng và hoạt động đầu cơ mang tính kinh doanh. Nếu áp thuế đồng loạt lên mọi giao dịch, vô hình trung sẽ làm tăng chi phí cho nhóm này - những người không hề có ý định kinh doanh hay đầu cơ. Vì vậy chỉ đánh thuế phần chênh lệch sinh lợi, đồng thời thiết lập ngưỡng miễn thuế hợp lý.
Ông Huy đề xuất, thuế thu nhập cá nhân chỉ nên áp dụng trên phần lợi nhuận thực tế, tức chênh lệch giữa giá bán và giá mua chứng minh được, thay vì toàn bộ giá trị giao dịch. Đây là điểm mấu chốt giúp tránh tác động tiêu cực tới người dân chỉ bán vàng khi có nhu cầu thiết yếu.
Bên cạnh đó, cần xem xét về thời gian nắm giữ. Có thể xem xét miễn hoặc giảm thuế đối với trường hợp giữ vàng dài hạn, có thể từ 3 năm trở lên. Cách tiếp cận này sẽ khuyến khích tích trữ ổn định, hạn chế giao dịch lướt sóng ngắn hạn.
Ngược lại với những cá nhân hoặc tổ chức giao dịch thường xuyên, quy mô lớn, mang tính chất kinh doanh, cần có khung thuế phù hợp theo diện thu nhập từ hoạt động kinh doanh.
Ngoài ra, cần thiết lập ngưỡng miễn thuế hợp lý, chẳng hạn miễn thuế nếu lợi nhuận trong năm dưới một mức xác định, hoặc nếu khối lượng giao dịch nhỏ. Cách làm này vừa đảm bảo công bằng, vừa giúp cơ quan quản lý tập trung nguồn lực vào những trường hợp có quy mô lớn, thay vì xử lý hàng triệu giao dịch nhỏ lẻ.
Để thực sự hạn chế đầu cơ, theo vị chuyên gia, chính sách thuế cần mang tính định hướng, khuyến khích nắm giữ ổn định, nhưng gia tăng chi phí đối với giao dịch lướt sóng. Có thể áp dụng mức thuế suất cao hơn với các giao dịch quy mô lớn, lặp lại nhiều lần, thể hiện tính chất kinh doanh.
Tuy nhiên, theo ông Huy, thuế chỉ là công cụ hỗ trợ. Để thực sự giảm sức hút của vàng, chính sách cần đồng bộ nhiều giải pháp khác như nâng sức hấp dẫn của kênh tiết kiệm và trái phiếu. Đồng thời phát triển các sản phẩm tài chính thay thế an toàn và minh bạch như chứng chỉ vàng, tài khoản vàng điện tử, quỹ ETF vàng...
“Khi hệ thống tài chính vận hành hiệu quả và minh bạch, nhu cầu đầu cơ tự nhiên sẽ giảm”, ông Huy nói.
Ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín cũng ủng hộ quan điểm nên xem vàng miếng là hàng hóa và tính thuế với giao dịch mua bán vàng miếng và vàng nhẫn trơn.
Theo ông, vàng miếng chủ yếu được dùng để tích trữ nên hiện không chịu thuế giá trị gia tăng. Những doanh nghiệp được phép kinh doanh vàng miếng bị tính thuế thu nhập doanh nghiệp, còn cá nhân thì không bị áp thuế khi giao dịch vàng miếng vì quan điểm hiện nay coi vàng miếng là "tiền", chứ không phải hàng hóa. Vì vậy, ông Được đề nghị xem xét sửa luật để áp dụng thuế giá trị gia tăng 10% ở khâu nhập khẩu và bán vàng miếng với doanh nghiệp kinh doanh vàng.
Với cá nhân mua bán vàng miếng, mức thuế là 1,5% (trong đó, thuế giá trị gia tăng là 1% và thuế thu nhập cá nhân là 0,5%, theo luật hiện hành thì không chịu thuế giá trị gia tăng 1%). Tổ chức kinh doanh vàng sẽ tiến hành tạm khấu trừ thuế khi giao dịch.
"Đánh thuế như vậy khiến kênh đầu tư này giảm độ hấp dẫn, nhiều người sẽ cân nhắc để lựa chọn kênh đầu tư phù hợp. Tiền nhàn rỗi có thể gửi tiết kiệm ngân hàng, đầu tư vào sản xuất kinh doanh, việc điều tiết diễn ra tự nhiên.
Ngoài ra, đánh thuế kết hợp xuất hóa đơn điện tử khi giao dịch vàng sẽ góp phần tăng thu ngân sách nhà nước, hạn chế đầu cơ vàng, kiểm soát được thị trường. Trong tương lai cũng cần hình thành sàn giao dịch vàng. Khi có sàn giao dịch vàng, mọi thứ công khai, minh bạch hơn thì có thể tính toán điều chỉnh lại cơ chế, mức thuế", ông Được nêu quan điểm.
Phó Thủ tướng: Mở ngay trang thông tin điện tử về giá vàng để minh bạch giá 0
Thủ tướng yêu cầu thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng quốc tế và trong nước 0
Giá vàng hôm nay 17/9: Thế giới lập kỷ lục mới, tiến sát 3.700 USD/ounce 0
