Chiều 5.11, Bộ trưởng NN-MT Trần Đức Thắng đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành luật Đất đai.
Bộ trưởng NN-MT Trần Đức Thắng
ẢNH: GIA HÂN
Dự thảo gồm 3 chương, 13 điều tập trung giải quyết các nhiều nhóm vấn đề, trong đó có thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư; giao, cho thuê đất; giải quyết tranh chấp.
Theo luật Đất đai 2024, việc bồi thường tính theo giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm duyệt phương án bồi thường, tái định cư. Bộ NN-MT cho biết ưu điểm của phương pháp này là tránh thất thu ngân sách, cũng như giá bồi thường phù hợp hơn với giá thị trường, giảm thiểu khiếu nại của người dân. Tuy nhiên, hạn chế là giá đất cụ thể phụ thuộc, chạy theo biến động của thị trường.
Cạnh đó, công tác thu thập thông tin đầu vào khi định giá đất, lựa chọn tổ chức tư vấn xác định giá cũng gặp khó khăn. Vì vậy, trình tự thủ tục cho các quy trình này kéo dài khiến việc xác định giá đất cụ thể trong một số trường hợp chậm trễ, chưa đảm bảo độ chính xác cao, làm ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng.
Do đó, Chính phủ đề xuất áp dụng bảng giá làm căn cứ để tính tiền sử dụng đất khi thực hiện giao đất và bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Đồng thời, khi nghị quyết này được ban hành, Chính phủ sẽ bổ sung quy định về chính sách hỗ trợ để bảo vệ quyền lợi cho người dân có đất bị thu hồi.
Định giá đất theo nguyên tắc thị trường cần có lộ trình
Thống nhất với quan điểm của Chính phủ trong tờ trình, song Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, việc đề xuất áp dụng bảng giá đất thay cho giá đất cụ thể để tính thu nghĩa vụ tài chính và tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất cần phải đảm bảo mục tiêu chính của chính sách, tránh gây gánh nặng tài chính cho người dân và doanh nghiệp.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi
ẢNH: GIA HÂN
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị làm rõ hơn căn cứ tính tiền sử dụng đất, tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất, bồi thường về đất. Giá đất tái định cư là giá đất theo bảng giá và hệ số điều chỉnh có đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn phát triển không? Bởi theo Ủy ban Kinh tế và Tài chính, hệ số điều chỉnh giá đất có ưu điểm dễ tính toán, nhưng căn cứ xác định chưa rõ ràng.
Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, việc định giá đất theo nguyên tắc thị trường là cần thiết để hướng tới một thị trường bất động sản minh bạch và công bằng. Song việc triển khai cần thận trọng, có lộ trình rõ ràng, với các phương pháp định giá khoa học và khách quan.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nhấn mạnh, Nhà nước với vai trò đại diện chủ sở hữu về đất đai, cần phải thực hiện quyền kiểm soát và quyết định giá đất. "Tuy nhiên, cần rà soát quy định xử lý chuyển tiếp để bảo đảm không vướng mắc khi thực hiện, đáp ứng yêu cầu tháo gỡ bất cập trong áp dụng bảng giá đất và giá đất cụ thể theo luật Đất đai hiện hành", ông Mãi nêu.
Đề xuất thêm 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất
Thứ nhất là các dự án khu thương mại tự do, dự án trong trung tâm tài chính quốc tế. Các dự án này sử dụng nhiều đất, thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương, góp nguồn thu lớn cho ngân sách, tạo thêm việc làm nhưng chưa có quy định thu hồi đất, gây khó khăn cho quá trình tiếp cận đất đai và triển khai dự án.
Thứ 2 là trường hợp chủ đầu tư đàm phán được trên 75% diện tích hoặc với 75% người có đất, HĐND cấp tỉnh sẽ thu hồi phần còn lại để giao cho họ.
Thứ 3 là trường hợp Nhà nước thu hồi để tạo quỹ đất thanh toán theo hợp đồng BT, cho thuê đất để tiếp tục sản xuất kinh doanh.
