5 vấn đề trước mức thuế 46% Mỹ công bố với hàng Việt

Tại tọa đàm "Ứng phó thuế đối ứng của Hoa Kỳ" do Báo Tiền Phong tổ chức sáng 8/4, Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chiến lược Trung Quốc - chia sẻ 5 vấn đề trước mức thuế Mỹ công bố áp với hàng hóa Việt Nam 46%.

Thứ nhất, theo Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành 46% là mức thuế suất rất cao, đây là mức thuế không tưởng trong bất kỳ kịch bản ứng phó nào với mức thuế quan của Mỹ kể từ khi ông Trump đắc cử.

Vấn đề thứ hai là thời gian gấp, chúng ta không có thời gian để chuẩn bị. "Ông Trump thường nói gì sẽ làm cái đấy, chiến thuật của ông Trump thường làm rất nhanh, thường chỉ trong khoảng 6 tháng.

"Trước đó, Mỹ có lộ trình bắt đầu áp thuế với Trung Quốc trong 1 năm rưỡi kể từ khi có thông báo đến lúc thực hiện thì lần đấy Trung Quốc còn có thời gian để chuẩn bị. Trong khi đó, lần này xảy ra với nhiều nước nhưng bắt đầu thực hiện chỉ trong 1 tuần kể từ khi có sắc lệnh đến lúc thực hiện, đây là điều chưa có tiền lệ", Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành nói.

Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chiến lược Trung Quốc chia sẻ tại toạ đàm.

Thứ ba, theo Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành, Mỹ là một thị trường tiêu thụ chủ chốt các hàng hoá của Việt Nam, chủ yếu là các mặt hàng chủ chốt, đặc biệt những mặt hàng có giá trị gia tăng cao nhất. Điều đó không chỉ ảnh hưởng đến các ngành hàng mà nhìn chung còn ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế.

Thứ tư là mức độ quan trọng của thị trường Mỹ và phần nghiêm trọng của sự thay đổi thuế suất.

"5 nhóm hàng chủ lực mà chúng ta đã tính đến việc xuất khẩu sang Mỹ mà bị ảnh hưởng nặng nhất thì chúng tôi thấy rằng có ít nhất là 4 trong 5 nhóm hàng đó độ biến động về cung cầu rất lớn. Tức là chỉ một thay đổi nhỏ về giá cũng có thể dẫn tới những thay đổi lớn về cầu, giá tăng thì cầu sẽ giảm vì bản chất đó là những nhóm hàng có độ co kéo chặt chẽ để giảm lợi nhuận biên cho doanh nghiệp. Cho nên không tính đến việc thay đổi thuế suất đến 46% mà chỉ cần một thay đổi nhỏ đã có thể dẫn đến thay đổi về cầu" - ông Thành phân tích.

Thứ 5, khi lùi xa để nhìn tác động của thương chiến Mỹ - Trung cả ngắn hạn và trung hạn, cái lo ngại nhất của thuế quan là không chỉ là suy giảm về GDP, tăng trưởng việc làm hay thu nhập. Mỹ là đầu tàu của chuỗi giá trị, của toàn bộ chuỗi cung ứng nên tác động đáng lo ngại nhất không nằm ở thương mại mà nằm ở sự thay đổi toàn bộ cấu trúc của nền kinh tế đó ở đằng sau.

Từ phân tích trên, Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành lưu ý, khi dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào bất kỳ thị trường nào đều nhắm xuất khẩu đến Mỹ, họ vừa tận dụng chi phí thấp của các nước bản địa để xuất đi Mỹ chứ không nhắm đến thị trường bản địa. Tác động đầu tiên là đến dòng vốn FDI trực tiếp, khi dòng vốn thay đổi trực tiếp thì sẽ có sự rút lui của dòng công nghệ, điều đó ảnh hưởng rất lớn đến sự nâng cấp ngành và chất lượng của tăng trưởng. Nếu mức thuế quan cao thì về cơ bản dòng vốn sẽ đảo chiều.

Lần này, trong tuyên bố ông Trump sử dụng thêm 2 công cụ. Ngoài áp mức thuế quan mới thì việc hạ thuế thu nhập doanh nghiệp trong nước xuống, có thể hạ xuống 15%, tức là thấp hơn cả của chúng ta. Về cơ bản dẫn đến hệ quả là công nghệ sẽ không đi ra bên ngoài mà sẽ về Mỹ sản xuất. Không còn khái niệm phương Đông sản xuất mà phương Tây tiêu thụ nữa. Đấy là sự tái cấu trúc thay đổi sâu sắc. Thuế quan không chỉ thay đổi dòng chảy của chuỗi cung ứng mà còn thay đổi dòng FDI.

Từ các vấn đề tác động, cơ cấu kinh tế Việt Nam còn bộc lộ một số điểm như chúng ta làm kinh tế phụ thuộc vào cầu bên ngoài nhiều hơn cầu nội địa. Nếu làm kinh tế chỉ trông chờ vào cầu bên ngoài thì là một hạn chế lớn. Cầu nội địa của chúng ta quá nhỏ so với bất cứ ngành sản xuất nào ở trong nước.

"Cơ cấu hàng xuất khẩu chậm. Từ 2017 thuế xuất Mỹ áp với Trung Quốc cũng chủ yếu là những ngành có độ co giãn lớn. Lúc đó Trung Quốc thay vì tập trung vào nhóm ngành bị áp thuế cao thì còn làm song song tập trung chủ lực mới là ngành bị đánh thuế thấp hơn. Điều đó cho thấy rằng cần linh động trong nhóm hàng chủ lực", Tiến sỹ Phạm Sỹ Thành nhận định.