5 thói quen buổi sáng khiến gan tổn thương như uống rượu mỗi ngày

Gan là cơ quan giữ vai trò giải độc, chuyển hóa và điều hòa nhiều chức năng sống trong cơ thể. Thói quen buổi sáng tưởng chừng vô hại lại đang âm thầm bào mòn lá gan, không thua kém tác động từ rượu bia.

1. Cáu gắt sau khi thức dậy

Buổi sáng bận rộn thường khiến bạn cáu giận, thói quen này âm thầm gây tổn thương gan.

Theo y học cổ truyền Trung Hoa, gan được cho là cơ quan gắn liền với cảm xúc, đặc biệt là tức giận. Các nghiên cứu hiện đại cũng chỉ ra rằng căng thẳng tinh thần và giận dữ làm tăng nồng độ hormone cortisol và adrenaline, gây rối loạn chuyển hóa và thúc đẩy quá trình viêm trong gan.

Tiến sĩ Naoki Tanaka, chuyên gia gan học tại Tokyo, Nhật Bản, cho biết: "Thường xuyên khởi đầu ngày mới trong trạng thái tâm lý tiêu cực có thể dẫn đến rối loạn trục hạ đồi - tuyến yên - thượng thận, từ đó ảnh hưởng đến chức năng gan qua trung gian hormone và phản ứng viêm toàn thân".

2. Uống thuốc vô tội vạ

Nhiều người có thói quen dùng thuốc giảm đau, thuốc bổ, thậm chí thuốc ngủ từ đêm hôm trước mà không cần chỉ định bác sĩ. Một số thuốc như paracetamol, statin, hoặc các thuốc giảm viêm NSAIDs có thể gây độc gan nếu sử dụng sai cách hoặc kéo dài.

Tạp chí Liver International đã đăng tải nghiên cứu năm 2023 cho thấy hơn 25% các ca viêm gan cấp tính có liên quan đến việc tự ý dùng thuốc không kê đơn. Vì gan là nơi chuyển hóa thuốc, việc lạm dụng khiến tế bào gan bị tổn thương, lâu dài dẫn đến xơ gan.

Bác sĩ dinh dưỡng Megan Rossi (Anh) nhấn mạnh: "Hãy luôn uống thuốc đúng thời điểm, liều lượng và hỏi ý kiến chuyên gia, nhất là khi bụng rỗng vào buổi sáng vì lúc này gan phải làm việc với cường độ cao để chuyển hóa".

3. Nhịn tiểu ngay sau khi thức dậy

Một hành vi thường bị bỏ qua nhưng lại có hại đến sức khỏe gan - đó là nhịn tiểu. Khi nước tiểu tích tụ lâu trong bàng quang, độc tố có thể tái hấp thu vào máu, tạo gánh nặng giải độc cho gan. Ngoài ra, nhịn tiểu kéo dài dễ gây nhiễm trùng tiết niệu, làm tổn thương hệ thống lọc thải của cơ thể.

Theo Hiệp hội Tiết niệu Mỹ, thói quen nhịn tiểu vào buổi sáng liên tục trong nhiều tháng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến gan do tăng độc chất lưu thông trong máu, đặc biệt ở người có chức năng gan suy yếu.

4. Không ăn sáng hoặc ăn quá no

Không ăn sáng trong thời gian dài làm tăng nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ.

Nhiều người bỏ bữa sáng vì vội vàng, hoặc ngược lại, ăn sáng quá no để bù đắp năng lượng. Cả hai thái cực này đều có hại cho gan. Nhịn ăn sáng khiến gan phải huy động glycogen dự trữ, làm rối loạn chuyển hóa đường và lipid. Nếu lặp lại thường xuyên, có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ. Ngược lại, ăn quá no vào buổi sáng khiến gan phải hoạt động quá mức để xử lý chất béo, đạm, đường. Điều này đặc biệt nguy hiểm ở người đã có nguy cơ xơ gan hoặc men gan cao.

Một nghiên cứu năm 2021 trên Journal of Hepatology chỉ ra rằng những người bỏ bữa sáng có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao hơn 2,5 lần so với người ăn sáng điều độ, đầy đủ dưỡng chất.

5. Bữa sáng nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh

Bánh mì kẹp thịt, xúc xích, khoai chiên hay bánh chiên giòn là lựa chọn phổ biến vào buổi sáng vì tiện lợi. Tuy nhiên, đây lại là "gánh nặng vô hình" cho gan. Những loại thực phẩm này chứa nhiều chất béo bão hòa và trans fat - kẻ thù của gan. Khi hấp thụ thường xuyên, chất béo tích tụ tại gan dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) - căn bệnh có thể tiến triển thành viêm gan và xơ gan.

Chuyên gia dinh dưỡng Dr. Sarah Brewer (Anh) khuyến nghị: "Thay vì lựa chọn thực phẩm chiên rán, hãy ưu tiên bữa sáng với protein sạch (trứng luộc, sữa chua Hy Lạp), ngũ cốc nguyên hạt và rau quả để hỗ trợ chức năng gan".

Cách khởi động buổi sáng giúp bảo vệ gan hiệu quả

- Uống một ly nước ấm ngay khi thức dậy để kích hoạt hệ tiêu hóa và hỗ trợ gan lọc độc.

- Ăn sáng điều độ, ưu tiên thực phẩm ít chất béo xấu, giàu chất xơ và đạm tốt.

- Giữ tinh thần bình tĩnh, tránh tranh cãi hay cáu gắt đầu ngày.

- Đi tiểu ngay sau khi thức dậy để hỗ trợ thải độc.

- Tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần dùng thuốc, không tự ý kết hợp nhiều loại.