Trong cuộc phỏng vấn nhà vật lý Liên Xô từng đạt giải Nobel Pyotr Leonidovich Kapitsa, một phóng viên hỏi: "Trong cuộc đời mình, điều quan trọng nhất ông học được ở đâu?". Kapitsa trả lời: "Tôi cho rằng giai đoạn quan trọng nhất của cuộc đời không phải ở trường đại học hay trong phòng thí nghiệm mà ở trường mẫu giáo".
Theo nhà vật lý, thời điểm này ông đã học được nhiều điều bổ ích, chẳng hạn như phải rửa tay trước khi ăn, nghỉ ngơi sau bữa ăn, chơi xong phải trả đồ về vị trí cũ hay không được lấy đồ của người khác.
Bởi vậy, trong giai đoạn mẫu giáo và trước khi bước vào lớp 1, bố mẹ nên dạy trẻ những quy tắc dưới đây.
Ảnh minh họa: aboluowang
Quy tắc trên bàn ăn
William Hansen, bậc thầy về nghi thức xã giao - người dạy cho hoàng tử William lễ nghi hoàng gia Anh chính thống - từng nói: "Một người giỏi quan sát có thể biết hoàn cảnh xuất thân của cha mẹ bạn và trình độ học vấn của bạn chỉ trong một bữa ăn".
Trong bữa ăn, một số trẻ thích ném thức ăn lung tung hay va chén đĩa vào nhau phát ra tiếng động lớn, trong khi trẻ khác lại ăn chăm chú và lặng lẽ. Điều này phản ánh sự giáo dục của gia đình phía sau mỗi đứa trẻ.
Giáo dục con trẻ không cần phải quá cao siêu mà từ những chi tiết thiết thực hàng ngày như trong bữa ăn. Ví dụ, trước khi ăn phải mời những ai, khi ăn không lựa lung tung thức ăn trên đĩa, không được phát ra tiếng chép miệng hay không vừa ăn vừa nói... Những năm đầu đời trẻ giống như một tờ giấy trắng. Trước khi chúng hình thành một số thói quen xấu, việc đặt ra các quy tắc có thể giúp trẻ giữ được ranh giới của hành vi.
Quy tắc làm việc và nghỉ ngơi
Nhà tâm lý học người Mỹ William James từng nói: "Gieo hành động, gặt thói quen; gieo thói quen, gặt tính cách; gieo tính cách, gặt số phận". Đối với trẻ, có kỷ luật mới có thể phát triển thói quen hành vi tốt. Những thói quen tốt có thể thay đổi vận mệnh và quyết định cuộc đời của mỗi người.
Nhiều người lớn có thói quen đi ngủ muộn, con cái thấy vậy cũng học theo. Nhưng nếu bố mẹ ngủ sớm dậy sớm và rèn cho con kỷ luật này, chúng sẽ nhanh chóng tuân thủ. Làm việc hay nghỉ ngơi điều độ là cơ sở cho sức khỏe thể chất, đồng thời cũng là điều kiện tiên quyết để rèn luyện khả năng tự kỷ luật của trẻ. Chỉ bằng cách phát triển những thói quen hành vi tốt từ khi còn nhỏ, trẻ mới có thể được hưởng lợi trong suốt cuộc đời.
Quy tắc tự làm những việc có thể làm
Tiến sĩ giáo dục học người Italy Maria Montessori cho rằng cha mẹ nên buông tay và để trẻ mạnh dạn thử sức, khám phá. Trước khi thiết lập quy tắc này, điều đầu tiên phụ huynh cần thực hiện là cho con tự làm những việc trong khả năng như tự mặc quần áo, tự ăn hay tự thu dọn đồ chơi. Tự làm những việc có thể làm sẽ nuôi dưỡng lòng tự trọng, sự tự tin và chịu trách nhiệm của trẻ.
Bất kỳ việc gì dù nhỏ nhất cũng phải được rèn luyện thì sau này mới càng tốt hơn. Không nên biến trẻ thành những "em bé khổng lồ", việc gì cũng phải nhờ cậy vào cha mẹ. Chỉ khi cho phép trẻ làm thì chúng mới có cơ hội làm tốt hơn ở những lần sau.
Quy tắc không lấy đồ của người khác và phải trả về đúng nơi quy định
Nhà vật lý Pyotr Leonidovich Kapitsa từng nói, sau hai tuổi, trẻ có khả năng phân biệt tốt hơn giữa "của bạn" và "của tôi". Bởi vậy, ngay từ khi biết nhận thức, cha mẹ nên đặt ra quy tắc trên cho trẻ để chúng hiểu rằng không được lấy những thứ không phải của mình và ai cũng có quyền kiểm soát những món đồ thuộc về bản thân.
Khi trẻ 3-4 tuổi, chúng đã có những yêu cầu rất khắt khe về vị trí đồ vật, thời gian chơi cũng như trình tự, thỏa thuận mỗi khi cho ai đó mượn đồ. Bởi vậy, khi nhận thấy những hành vi trên của trẻ, cha mẹ nên làm gương khi đặt đồ đạc về đúng vị trí và phải được sự cho phép của chủ nhân. Một đứa trẻ được dạy dỗ sớm quy tắc trên sẽ là một đứa trẻ theo đuổi tốt ý thức trật tự.
Mọi thứ đều có ranh giới và quy tắc không thể vi phạm
Việc hình thành ranh giới giữa những việc được làm và không được làm là một quá trình học tập diễn ra từ từ. Nếu trẻ không hình thành được ranh giới và ý thức về quy tắc trước 6 tuổi, chúng sẽ thường làm những việc khiến cha mẹ phải đau đầu.
Vậy nên thiết lập những quy tắc nào cho trẻ 0-6 tuổi? Theo tiến sĩ Montessori ba nguyên tắc cơ bản là: Không làm hại bản thân; Không làm phiền người khác và không hủy hoại môi trường.
"Nếu có những ranh giới trong đầu, trẻ sẽ hiểu được giới hạn của bản thân khi làm mọi việc và có thể chịu trách nhiệm về cảm xúc, hành vi và thái độ của chính mình", tiến sĩ Montessori nói.
(Theo aboluowang)
