Sự sụt giảm dân số tuổi đi học đang đẩy hệ thống giáo dục đại học Mỹ vào một cuộc khủng hoảng lịch sử. Theo dự báo chấn động từ Huron Consulting Group, một công ty tư vấn giáo dục hàng đầu, có tới 370 trường đại học tư thục có thể buộc phải đóng cửa hoặc sáp nhập trong thập kỷ tới.
Đây là một con số khổng lồ, gấp hơn ba lần tổng số trường đóng cửa trong giai đoạn 2010–2020, và kéo theo hậu quả nghiêm trọng đối với khoảng 600.000 sinh viên cùng 18 tỷ USD quỹ tài trợ.
Khủng hoảng nhân khẩu
Nguyên nhân sâu xa của cảnh báo là một tiến trình nhân khẩu học kéo dài: tỷ lệ sinh tại Mỹ bắt đầu giảm từ khoảng 2007, và đà giảm chưa có dấu hiệu phục hồi đủ mạnh để bù đắp cho nhu cầu tuyển sinh đại học truyền thống.
Các dự báo của Ủy ban Giáo dục Liên bang miền Tây (WICHE) chỉ ra rằng khóa tốt nghiệp trung học năm 2041 có thể nhỏ hơn khoảng 13% so với khóa 2025, khiến một lượng lớn "ghế học" trên cả nước có nguy cơ bị bỏ trống.
Ông Peter Stokes, Giám đốc điều hành tại Huron, đã tóm tắt tình trạng này một cách thẳng thắn: "Vấn đề cơ bản là chúng ta đang có quá nhiều chỗ ngồi trong lớp học nhưng không đủ sinh viên để lấp đầy."
Theo giám đốc Stokes, thập kỷ tới sẽ là một quá trình tái cân bằng cung – cầu vô cùng khó khăn nhưng tất yếu.
Sự suy thoái này được thúc đẩy bởi thực tế rằng nhiều trường tư thục quy mô nhỏ, đặc biệt là ở các vùng Đông Bắc và Trung Tây, phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn thu học phí để duy trì hoạt động. Khi lượng sinh viên giảm, doanh thu cạn kiệt, buộc các trường này phải tăng chiết khấu học phí để thu hút người học, tạo ra một vòng luẩn quẩn làm xói mòn tài chính.
Các chuyên gia tại Huron đã phân tích dữ liệu tài chính kéo dài hơn một thập kỷ, xem xét các chỉ số như doanh thu học phí ròng và tỷ lệ tài sản – nợ phải trả, và đi đến kết luận rằng nhiều trường đã ở trong tình trạng "báo động đỏ về tài chính."
Mối đe dọa không chỉ dừng lại ở con số 370. Theo Huron, có thêm khoảng 430 tổ chức khác, phục vụ hơn 1,2 triệu sinh viên, cũng đang đối mặt với nguy cơ tồn tại ở "mức vừa phải." Điều này cho thấy sự bất ổn đang lan rộng khắp hệ thống.
Trên thực tế, làn sóng đóng cửa đã bắt đầu. Trong năm nay, nhiều trường, bao gồm Northland College ở Wisconsin và Limestone University tại South Carolina, đã phải thông báo đóng cửa. Kể từ năm 2020, ít nhất 40 trường đã công bố kế hoạch ngừng hoạt động. Một nghiên cứu riêng của Cục Dự trữ Liên bang Philadelphia còn cảnh báo rằng một cú sụt giảm mạnh 15% số lượng sinh viên tiềm năng có thể khiến thêm 80 trường đại học phải đóng cửa.
Hệ quả xã hội và kinh tế của một làn sóng đóng cửa trường là đa tầng. Trước hết là sinh viên: khoảng nửa triệu đến vài trăm nghìn sinh viên có thể buộc phải chuyển trường, gián đoạn chương trình học và chịu thêm chi phí hoặc mất thời gian để hoàn thành bằng cấp.
Thứ hai là cộng đồng địa phương: nhiều trường nhỏ nằm ở thị trấn ven hay vùng nông thôn là trụ cột kinh tế và văn hóa; khi trường đóng, doanh nghiệp và việc làm địa phương có thể bị tổn hại.
Thứ ba là hệ tài chính của giáo dục: số lượng trường rút lui khỏi thị trường có thể khiến quỹ hiến tặng, bất động sản, và các cam kết tài chính trở nên khó định giá, đồng thời làm tăng áp lực lên các tổ chức tài chính, nhà bảo hiểm và cơ quan quản lý.
Lối thoát nào?
Trước áp lực nhân khẩu học không thể đảo ngược, các trường đại học cần phải hành động quyết liệt. Giám đốc Stokes nhấn mạnh rằng chìa khóa là lập kế hoạch sớm và đa dạng hóa nguồn tuyển sinh.
Các chiến lược sinh tồn bao gồm mở rộng sang các chương trình sau đại học, đào tạo nghề, hoặc hệ bán thời gian để thu hút sinh viên phi truyền thống (những người trưởng thành muốn học thêm hoặc hoàn thành bằng cấp). Ngoài ra, tập trung vào việc giữ chân sinh viên hiện tại thông qua các dịch vụ hỗ trợ cũng là một biện pháp hiệu quả về chi phí.
Cảnh báo cuối cùng của ông Stokes là lời nhắc nhở lạnh lùng về thực tế khắc nghiệt: "Nếu các trường đại học không tính xa 5 năm thì họ sẽ ở thế bất lợi lớn. Nếu nguồn lực của trường chỉ còn đủ cho 3 năm tồn tại thì cơ hội sống sót là dưới 50%. Và nếu trường gọi cho chúng tôi khi chỉ còn chín tháng tiền mặt, thì đã quá muộn."
Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa dự báo mô hình và thực tế đã xảy ra. Con số "370" là sản phẩm của phân tích dự báo dựa trên hơn một thập kỷ dữ liệu tài chính và tuyển sinh. Những ước tính này hỗ trợ một bức tranh có căn cứ, nhưng vẫn bị chi phối bởi giả định về tốc độ và quy mô giảm sinh cũng như các phản ứng chính sách và chiến lược thích ứng của chính các trường.
Trên thực tế không phải mọi trường đều đứng trước nguy cơ như nhau. Dữ liệu và phân tích chuyên gia nhấn mạnh tính không đồng đều: những trường nhỏ, lệ thuộc quá nhiều vào học phí của sinh viên toàn thời gian trẻ tuổi, thiếu quỹ dự phòng và không có thương hiệu quốc gia, sẽ dễ tổn thương nhất.
Ngược lại, các cơ sở có quỹ lớn, đa dạng hóa nguồn thu (chương trình sau đại học, học trực tuyến, đào tạo nghề, sinh viên lớn tuổi, hoạt động nghiên cứu) hoặc nằm ở khu vực đang tăng dân số sinh viên có thể bớt rủi ro hơn. Đây cũng là lý do Huron và các chuyên gia khuyến nghị các cơ sở cần lập chiến lược sớm để điều chỉnh mô hình tuyển sinh và tài chính.
Từ góc độ chính sách, câu hỏi đặt ra là: chính quyền liên bang và bang, các nhà tài trợ và mạng lưới đại học nên phản ứng thế nào để giảm thiểu tác động? Một số đề xuất được nêu trong ngành bao gồm hỗ trợ chuyển đổi cơ sở hạ tầng cho đào tạo nghề, tăng cường chương trình đào tạo suốt đời, tài trợ cho liên kết/liên minh giữa trường để chia sẻ nguồn lực, hay cơ chế hỗ trợ tạm thời cho các trường đang trong quá trình tái cấu trúc.
Song mọi can thiệp đều tốn kém và đòi hỏi lựa chọn ưu tiên: cứu từng trường nhỏ lẻ hay hướng đến một cấu trúc hệ thống mạnh và bền vững hơn?
Đối với hàng trăm ngàn sinh viên, giáo viên và cộng đồng phụ thuộc vào các trường đại học này, thập kỷ tới sẽ là một giai đoạn đầy biến động, đòi hỏi sự thích nghi nhanh chóng và đau đớn. Cuộc khủng hoảng này là lời cảnh tỉnh về sự mong manh của các tổ chức giáo dục trong bối cảnh thay đổi lớn về dân số.
*Nguồn: Huron, Fortune, BI
