Năm 2022, dư luận Trung Quốc rúng động trước vụ việc tiền gửi tiết kiệm của 28 khách hàng "bốc hơi". Đến nay, vụ việc vẫn để lại nhiều tranh cãi pháp lý khi tòa sơ thẩm tuyên ngân hàng không phải chịu trách nhiệm bồi thường, dù nhân viên ngân hàng trực tiếp chiếm đoạt tiền của khách.
Vụ việc xảy ra tại thành phố Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc). Theo điều tra, bà Lương, Trưởng phòng Kinh doanh cá nhân của ngân hàng ICBC chi nhánh Nam Ninh, đã đứng ra huy động tiền gửi bằng lời hứa lãi suất cao bất thường, sau đó giả mạo sổ tiết kiệm, tráo đổi với sổ thật và chiếm đoạt tiền của khách hàng.
Cụ thể, từ tháng 9/2018 đến tháng 5/2019, bà Lương lấy danh nghĩa "hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn" để dụ khách hàng mang tiền gửi vào ICBC. Bà hứa chi thêm 4,5% lãi mỗi tháng ngoài lãi suất ngân hàng.
Để thực hiện hành vi chiếm đoạt số tiền tiết kiệm, bà Lương yêu cầu cấp dưới là ông Thời làm giả sổ tiết kiệm, sau đó tráo với sổ thật khi khách hàng sơ hở. Đồng thời, bà cũng giữ lại CMND gốc và mật khẩu của 28 khách hàng gửi tiết kiệm với tổng số tiền lên tới hơn 2,53 tỷ NDT (tương đương khoảng hơn 9.000 tỷ đồng). Với những thông tin này, bà đã rút toàn bộ tiền qua hình thức "ủy quyền hộ".
Nếu không có việc ông Thời ra đầu thú, 28 khách hàng có lẽ sẽ không bao giờ biết rằng sổ tiết kiệm họ nắm giữ chỉ là bản giả. Bản thân bà Lương cũng khai rằng nguyên nhân dẫn đến hành vi này là do các khoản đầu tư bên ngoài thua lỗ, không còn khả năng chi trả lãi cho khách.
Theo cơ quan điều tra, tổng số tiền chiếm đoạt lên tới 2,53 tỷ NDT (tương đương gần 9.000 tỷ đồng). Trong đó, chỉ khoảng 1,3 tỷ NDT được hoàn trả.
Khi vụ việc bị phát giác, ngân hàng mà 28 khách gửi tiết kiệm cho biết đây là hành vi phạm tội cá nhân của bà Lương, không phải tham ô nội bộ. Ngân hàng cũng cho rằng, khách hàng đã không thẩm định kỹ, bị hấp dẫn bởi mức lãi suất quá cao.
Bà Lương sau đó bị tòa án tuyên án tù chung thân với các tội danh: trộm cắp, lừa đảo và làm giả chứng từ tài chính. Tuy nhiên, tòa sơ thẩm tuyên: Ngân hàng không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho khách.
Điểm gây tranh cãi lớn là tội danh ban đầu của bà Lương là "tham ô tài sản nội bộ", nhưng khi đưa ra xét xử lại bị chuyển thành "trộm cắp". Theo luật sư Bạch Tiểu Cường, điều này ảnh hưởng lớn đến khả năng quy trách nhiệm cho ngân hàng, vì tội tham ô nội bộ có thể dẫn tới nghĩa vụ bồi thường của tổ chức.
Luật sư Tôn Vinh Đạt lý giải: Tham ô nội bộ áp dụng với người có quyền xử lý tài sản trong tổ chức. Trong khi đó, trộm cắp chỉ cần có hành vi chiếm đoạt, không xét đến chức vụ. Bà Lương không kiểm soát trực tiếp tài khoản khách hàng, nên được cho là lợi dụng điều kiện công tác, không đủ yếu tố cấu thành tham ô nội bộ.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, bản thân khách hàng giao giấy tờ, mật khẩu, ký vào các văn bản không rõ ràng là một phần nguyên nhân khiến họ thiệt hại. Nhưng điều đó không xóa được trách nhiệm của ngân hàng, vốn thiếu quy trình kiểm soát nội bộ, lỏng lẻo trong xác thực giao dịch.
Luật sư Bạch Tiểu Cường chỉ ra điểm mấu chốt: Cần phân biệt giữa "lợi dụng chức vụ" và "lợi dụng công việc". Trường hợp bà Lương được xác định là lợi dụng công việc – tức hiểu biết quy trình, thao tác, nhưng không có quyền quyết định tài sản.
Tuy nhiên, vị luật sư này vẫn cho rằng: Khách hàng đã ký hợp đồng gửi tiền với ngân hàng, và bà Lương là nhân viên ngân hàng đã thực hiện sai phạm khi đang đại diện cho tổ chức. Theo quy định, ngân hàng vẫn có thể bị truy trách nhiệm. Ngoài ra, việc chỉ cần CMND, sổ tiết kiệm và mật khẩu là có thể rút hàng trăm triệu NDT mà không qua xác minh bổ sung đã cho thấy lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống vận hành của ngân hàng.
Vụ án không chỉ gây phẫn nộ vì số tiền quá lớn, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về những rủi ro trong hoạt động gửi tiết kiệm, vốn được xem là kênh đầu tư an toàn nhất.
Dư luận đặt ra câu hỏi: Khi nhân viên ngân hàng lợi dụng vị trí để lừa đảo, ngân hàng có nên chịu trách nhiệm liên đới? Và cơ chế bảo vệ người gửi tiền đang thiếu an toàn đến mức nào, nếu một cá nhân có thể dễ dàng chiếm đoạt hàng tỷ nhân dân tệ từ hệ thống ngân hàng chính thống?
Theo Chinanews
