Mới đây, một đoạn clip ngắn xúc động được chia sẻ trên mạng xã hội khiến cả triệu người rơi nước mắt: Hình ảnh người mẹ già vỗ về tấm áo quan của con trai liệt sĩ sau thời gian dài mòn mỏi chờ đợi. Chờ đợi hơn 50 năm chỉ để trò chuyện với con trai một vài câu rồi "trả" con về với mẹ đất, hình ảnh ấy càng khiến người xem xúc động nghẹn ngào.
Giữa những biến động của thời gian và sự tàn khốc của chiến tranh, có những người mẹ Việt Nam âm thầm đợi con suốt nửa thế kỷ. Mẹ Nguyễn Thị Sinh ở Yên Bái là một trong số đó. Bà có hai người con liệt sĩ. Một người đã được đưa về từ lâu, còn một người - liệt sĩ Đào Xuân Kỷ thì biệt tăm suốt 52 năm. Mãi cho đến khi có kết quả giám định ADN, người mẹ đã ngoài 90 tuổi ấy mới được vuốt nhẹ lên nắp quan tài, khóc mà mừng: "Con về rồi... Mẹ ở nhà to hai gian rồi đấy, con nuôi mẹ làm cái nhà to nhé". Câu nói giản dị ấy là lời tiễn con, là sự mãn nguyện, là bao nhiêu năm nước mắt và khắc khoải đã hóa thành một lần đoàn tụ sau cùng.
Hành trình gian khó để con mình được "gọi đúng tên"
Đoạn clip viral trên mạng xã hội được trích dẫn từ phóng sự đặc biệt mang tên "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ" được phát sóng vào ngày 24/7/2021.
Để có được giấy phút hội ngộ với người con liệt sĩ "tìm" được đường trở về với vòng tay mẹ, biết ơn công sức và tâm huyết của nhiều đơn vị, tổ chức cũng như nhân thân gia đình các liệt sĩ. Để Liệt sĩ Đào Xuân Kỷ có thể trở về với mẹ Sinh, phóng sự đặc biệt được thực hiện với sự hỗ trợ của Cục Người có công, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Trung tâm tư vấn pháp lý Marin, Viện pháp y Quốc gia, Sở Lao động thương binh và xã hội tỉnh Quảng Trị, Sở lao động thương binh và xã hội tỉnh Yên Bái, Sở lao động thương binh và xã hội tỉnh Bình Định, UBND xã Triệu An, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, Chuyên mục "Đi tìm đồng đội" - Đài Truyền hình Quốc phòng Việt Nam cùng các gia đình liệt sĩ.
Gia đình mẹ Việt Nam Anh Hùng Nguyễn Thị Sinh ở Hòa Cuông, Trấn Yên, Yên Bái có hai người con liệt sĩ là Đào Xuân Kỷ và Đào Xuân Bính.
Nguồn: "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ"
Quá trình tìm kiếm mộ liệt sĩ và xác định đúng danh tính chẳng khác nào mò kim đáy biển với muôn vàn khó khăn. Suốt thời gian dài chiến tranh, sự thay đổi của thời cuộc, phong hóa đất đai, mộ của các liệt sĩ thất lạc rất nhiều. Thời gian xói mòn cũng khiến xương vụ hòa vào đất, không phải gia đình liệt sĩ nào cũng có cơ hội cầm được một "nắm đất đen" của con/anh/cháu mình trở về quê nhà.
Câu chuyện của liệt sĩ Đào Xuân Kỷ cũng vậy. Trước khi thực hiện các phương pháp chứng thực hay giám định ADN, thông tin cá nhân lưu trữ của liệt sĩ sai lệch rất nhiều, việc đối chiếu trích lục quân nhân cũng tốn không ít thời gian và công sức. Để được "trả lại" đúng cái tên Đào Xuân Kỷ, gia đình đã phải đi xác minh rất nhiều cái tên như Đào Xuân Kề, Đào Văn Rề.
Nguồn: "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ"
Sau nhiều năm tìm kiếm, gia đình đã tìm thấy mộ của liệt sĩ Kỷ nhưng thông tin là nghĩa trang liệt sĩ xã Mỹ Lộc, huyện Phú Mỹ, tỉnh Bình Định lại chỉ có tên Đào Văn Kề. Đến tháng 4/2018, Cục Người có công đã có công văn đồng ý cho gia đình khai quật phần mộ có tên Đào Văn Kề để thực hiện xét nghiệm ADN xác định danh tính liệt sĩ Đào Xuân Kỷ.
Cùng với nhân thân các liệt sĩ khác, công cuộc khai quật mộ để tìm sinh phẩm xét nghiệm ADN gặp rất nhiều vất vả khi tại đây có nhiều ngôi mộ được chôn chung của các liệt sĩ vô danh, khi đào lên được chỉ còn xương vụn hòa vào đất, may mắn tìm được chiếc răng cũng bị mủn chân. Dẫu vậy, dưới sự nỗ lực không ngừng nghỉ và may mắn, gia đình mẹ Sinh cũng đã nhận được những tin vui đầu tiên.
Nguồn: "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ"
Em trai liệt sĩ Đào Xuân Kỷ là Đào Văn Ký khi ấy cũng chia sẻ: "Đề nghị các ban ngành giúp đỡ để đưa hài cốt của anh tôi về càng sớm càng tốt để mẹ tôi còn được nhìn thấy nắm đất, chờ con mòn mỏi 52 năm rồi".
Mẹ Sinh ngậm ngùi tâm sự: "Nhớ lắm, bao nhiêu năm nay năm nào cũng nhắc đến, chẳng năm nào không. Nhớ...! (nghẹn lại). Thằng cu kia nhà tôi về được (ý chỉ liệt sĩ Đào Xuân Bính) thì yên tâm, thằng bé này năm nào cũng thấp tha thấp thỏm. Cháu nhà tôi cũng đi tìm nhiều đấy chứ". Khi nhìn thấy bức ảnh chụp nấm mộ con trai tại nghĩa trang liệt sĩ ở Bình Định, mẹ Sinh cười gượng: "Bao giờ về tận nơi mới thích, giờ nhìn qua giấy như này chưa thích".
Mẹ Sinh tâm sự thêm: "Tôi có 2 thằng con đi nhập ngũ cùng một ngày một giờ, mỗi câu "Bố mẹ ở nhà mạnh khỏe, con đi con sống thì con về. Bấy giờ bom đạn đổ cháy tất cả, thế là con đi chả được than thở tí nào, nghĩ nó khổ. Bây giờ, bố nó chết rồi, giờ còn mình đây, còn các anh ấy cố bòn nốt tí tiền đi tìm con về. Tìm thấy rồi đấy mà sai mỗi cái tên, nhờ các ông linh động xin cho cháu về. Đi thì có người, về thì được nắm xương nắm đất thì tôi phấn khởi, của nhiều cũng không bằng con. Tôi chỉ có như thế nhờ các ông giúp đỡ cho việc như thế, cho nó được hoàn chỉnh cho tôi còn sống 1, 2 năm nữa, còn không chỉ suy nghĩ về con chả biết chết lúc nào".
Nguồn: "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ"
Nỗi nhớ con da diết mỗi ngày đều quấn lấy mẹ Sinh, mẹ kể: "Mơ thấy cả 2 anh về cứ đứng cười, cứ gần đến giỗ Tết thì các anh về đứng ở đầu giường cười, chả nói chả rằng gì chỉ cười thôi".
Sau 6 tháng, Sở LĐTBXH tỉnh Bình Định đăng thông báo và đính chính bia mộ Liệt sĩ Đào Văn Kề chính là Liệt sĩ Đào Xuân Kỷ không có khiếu nại. Mẹ Việt Nam Anh Hùng Nguyễn Thị Sinh đã đón được con về quê hương.
Nguồn: "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ"
Nghẹn ngào phút giây mẹ già đón con về quê hương
Liệt sĩ Đào Xuân Kỷ sinh năm 1949, nguyên quán Hòa Cuông, Trấn Yên, Yên Bái thuộc đơn vị Sư đoàn 3, hy sinh ngày 5/5/1968. Vậy là sau 52 năm nằm tại chiến trường, liệt sĩ Kỷ đã trở về nhà với mẹ Sinh.
Ngày Liệt sĩ Đào Xuân Kỷ được trở về quê nhà, mẹ già nghẹn ngào xúc động vuốt tấm áo quan của con mà rằng: "Vui rồi, mừng lắm rồi", mẹ hỏi Liệt sĩ rằng: "Có mệt không, có vui vẻ không? Giờ mẹ ở cái nhà to thế này đấy, to có 2 gian nhà đấy. Con về con nuôi mẹ làm cái nhà to, xong làm cái nhà 2, 3 gian vào, được không?".
Nguồn: "VTV đặc biệt: Nẻo đường hội ngộ"
Câu nói ấy khiến cả những người chứng kiến cũng phải nghẹn ngào. Một câu nói như thể mẹ đang làm lành với thời gian, đang vẽ tiếp giấc mơ của người mẹ năm xưa: Có con, có nhà, có tiếng cười.
Câu chuyện của liệt sĩ Đào Xuân Kỷ và mẹ Sinh không chỉ là câu chuyện của một gia đình. Đó là lát cắt nhỏ trong đại dương mênh mông những hy sinh mà người Việt đã trải qua. Ở đâu đó, vẫn còn hàng nghìn người mẹ chưa có được một "nắm đất đen" để đặt lên bàn thờ.
Mong rằng, rồi sẽ có ngày mọi người lính đều được gọi đúng tên mình. Mong rằng, sẽ có thêm nhiều người mẹ được khóc trên vai con sau bao năm chờ đợi. Và mong rằng, tình yêu thương dù trải qua chiến tranh, chia ly, hay cả cái chết vẫn luôn tìm thấy đường trở về.
