Giàn khoan dầu khí tự nâng là một công trình đặc biệt, có cấu trúc phức tạp và khả năng hoạt động độc lập, đảm bảo điều kiện sinh hoạt, làm việc cho con người trên biển như một “thành phố thu nhỏ”. Trên giàn được trang bị hệ thống khoan hiện đại, công nghệ định vị động cùng các tính năng an toàn, phục vụ hiệu quả cho hoạt động khoan ở những vùng biển xa bờ.
Năm 2011, Việt Nam lần đầu tiên chế tạo thành công giàn khoan tự nâng, đánh dấu cột mốc quan trọng khẳng định năng lực cơ khí trong nước trong việc thiết kế, chế tạo và lắp ráp các sản phẩm công nghệ cao. Dự án này mang tên Tam Đảo 03, với tổng vốn đầu tư hơn 180 triệu USD, được khởi công từ tháng 6/2009, do Petrovietnam làm chủ đầu tư. Đây là công trình cơ khí trọng điểm quốc gia, có tỷ lệ nội địa hóa đạt 30%, được thiết kế cho độ sâu 90 m nước và có khả năng di động để khoan thăm dò, sửa giếng hoặc khai thác dầu khí.
Theo kỹ sư Phan Tử Giang, quá trình triển khai Tam Đảo 03 đã đối mặt với ba thách thức lớn. Thứ nhất là khó khăn kỹ thuật, bởi trước đó Việt Nam chưa từng chế tạo giàn khoan tương tự. Thứ hai là hạn chế về uy tín và nguồn lực, khi PV Shipyard còn rất non trẻ. Và khó khăn lớn nhất chính là niềm tin, bởi hầu hết mọi người khi ấy không tin dự án có thể thành công.
Giàn khoan Tam Đảo 03 được thiết kế để chịu đựng môi trường biển khắc nghiệt với sóng, gió, dòng chảy, ăn mòn và cả động đất. Chân giàn cao 145 m, hệ thống khoan có thể khoan sâu tới 6.000 m dưới đáy biển. Để hoàn thành công trình, đội ngũ kỹ sư đã thi công khoảng 9.685 tấn kết cấu, 950 tấn đường ống công nghệ và 1.748 tấn thiết bị, bao gồm điện, tự động hóa và kiến trúc nội thất.
Petrovietnam cho biết, việc chế tạo thành công các giàn khoan tự nâng trong nước đã đưa Việt Nam trở thành một số ít quốc gia trên thế giới (khoảng 10 nước trên thế giới) có khả năng tự thiết kế chi tiết, chế tạo, chạy thử giàn khoan tự nâng hoạt động ở vùng biển sâu, khí hậu khắc nghiệt. Các giàn khoan tự nâng có khả năng hoạt động khoan thăm dò ở hầu hết các vùng biển thuộc thềm lục địa Việt Nam; tạo ra bước đột phá, tự chủ về khoa học công nghệ.
Đây là công trình có tính chất kỹ thuật công nghệ dạng đặc biệt về thiết kế; có kích thước siêu trường, siêu trọng, mức độ phức tạp và tính liên ngành cao. Tại Việt Nam, Giàn Tam Đảo 05 là giàn khoan tự nâng 120m nước lớn nhất. Với khối lượng khổng lồ nặng xấp xỉ 13.699 tấn cùng hàng tấn các thiết bị điện, điện tự động, kiến trúc nội thất khác... có thể nói Giàn khoan Tam Đảo 05 là giàn khoan tự nâng lớn nhất từ trước đến nay (nặng gấp 1,5 lần so với giàn khoan Tam Đảo 03)
Giàn được thiết kế di động (với sự hỗ trợ bởi các tàu kéo) để có thể khoan thăm dò, sửa giếng các mỏ dầu khí ở các vùng biển có độ sâu lên tới 120m; có khả năng khoan tới các mỏ dầu khí sâu tới 9.000m; khả năng chất tải tới 2,995 tấn giúp chở được nhiều thiết bị, vật tư phục vụ cho công tác khoan thăm dò; có thể chịu được sức gió bão trên cấp 12, chiều cao sóng 22m, tốc độ dòng chảy 1m/s.
Đáng chú ý, Giàn Tam Đảo 03 là giàn khoan tự nâng 90m nước đầu tiên ở Việt Nam đã được hoàn thiện trước thời hạn 2 tháng, được cơ quan Đăng kiểm Hàng hải Hoa Kỳ – ABS cấp giấy chứng nhận theo tiêu chuẩn quốc tế.
Theo Hiệp hội năng lượng Việt Nam, giàn khoan mang thương hiệu Việt có chất lượng tương đương với các sản phẩm trong khu vực do cùng tuân thủ một hệ thống kiểm định theo quy chuẩn. Hiện nay, chi phí sản xuất giàn khoan tại Việt Nam là rẻ nhất và ngang bằng chi phí sản xuất giàn khoan tại Trung Quốc với thời gian thi công gần như bằng nhau.
Năm 2025, giàn khoan tự nâng thứ hai của Việt Nam chính thức vươn ra thị trường Indonesia. Vào tháng 5, tại Jakarta, Tổng công ty Cổ phần Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (PV Drilling) cùng đối tác PT Jimmulya đã phối hợp với khách hàng PHE ONWJ và PHE OSES (thuộc Pertamina) tổ chức cuộc họp quan trọng (Go - No Go Meeting). Tại đây, các bên thống nhất xác nhận hoàn tất công tác huy động giàn PV DRILLING III và chính thức đưa giàn vào vận hành cho Pertamina tại Indonesia.
