Tại dự thảo luật, Chính phủ đề xuất luật hóa quy định đang thí điểm tại Nghị quyết 42 năm 2017 (về xử lý nợ xấu), trong đó cho phép các tổ chức tín dụng được thu giữ tài sản đảm bảo không cần qua tòa án xét xử theo pháp luật dân sự.
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông lo lắng quy định thu giữ tài sản không qua tòa án sẽ xâm phạm quyền sở hữu hợp pháp của công dân
ẢNH: GIA HÂN
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) nói, việc cho phép tổ chức tín dụng tự thu giữ tài sản bảo đảm mà không có quyết định của tòa án trong một số trường hợp có thể xâm phạm quyền sở hữu hợp pháp của công dân quy định tại Hiến pháp, cũng như nguyên tắc tôn trọng quyền tài sản trong bộ luật Dân sự.
Ông cũng cho rằng, quy định tại dự thảo chưa làm rõ cơ chế bảo vệ quyền lợi của bên bảo đảm khi có khiếu nại hoặc tranh chấp phát sinh. Đồng thời, cũng chưa quy định rõ khả năng tạm hoãn hoặc hủy việc thu giữ trong trường hợp có dấu hiệu sai phạm hoặc đang tranh chấp quyền sở hữu.
Từ đó, ông kiến nghị chỉ nên cho phép thu giữ tài sản bảo đảm trong các trường hợp bên bảo đảm có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng, tài sản không bị tranh chấp và đang trong diện hợp pháp thu giữ. Đồng thời, cần quy định cụ thể cơ chế giám sát, quyền khiếu nại của bên bảo đảm (người vay).
Dự thảo luật cũng quy định ưu tiên các tổ chức tín dụng xử lý đối với tài sản đang dùng làm bảo đảm cho khoản nợ xấu, trong trường hợp người vay đồng thời phải thi hành án. Trong trường hợp này, chấp hành viên thi hành án dân sự không được kê biên tài sản đó để thi hành án khác.
Đại biểu Nguyễn Hữu Thông cho rằng, quy định này có thể phát sinh mâu thuẫn trong thực tế thi hành án nếu không xác định rõ hiệu lực của hợp đồng bảo đảm và thời điểm phát sinh quyền ưu tiên.
Từ đó, ông Thông đề nghị bổ sung quy định về nguyên tắc xác định hiệu lực ưu tiên của hợp đồng bảo đảm và cơ chế phối hợp giữa cơ quan thi hành án dân sự và tổ chức tín dụng để đảm bảo xử lý minh bạch, tránh tranh chấp.
Đại biểu Nguyễn Hải Nam (đoàn TP.Huế) đề nghị khi thực hiện việc thu giữ tài sản phải đảm bảo tính nhân văn, nhân quyền theo đúng Hiến pháp
ẢNH: GIA HÂN
Tương tự, đại biểu Nguyễn Hải Nam (đoàn TP.Huế) cho rằng, luật sửa đổi lần này cho phép ngân hàng trực tiếp thu giữ tài sản bảo đảm của người dân, cá nhân, tổ chức mà không cần qua tòa án là khác với các xử lý truyền thống của pháp luật Việt Nam.
"Lập luận trong tờ trình của Chính phủ đã rõ nhưng tôi vẫn muốn khi ta thực hiện việc thu giữ tài sản phải đảm bảo tính nhân văn, nhân quyền theo đúng Hiến pháp. Bởi vì thực tế trong cuộc sống cũng có nhiều người có gia cảnh khó khăn thực sự", ông Nam nêu.
Cùng đó, dẫn phản ánh trên báo chí, ông Nguyễn Hải Nam cho biết, nhiều tình huống rõ ràng là các tổ chức tài chính khi thu giữ tài sản đảm bảo này thì đâu đó vẫn còn lạm quyền và cũng gây những bất ổn trật tự nhất định. Do đó, theo ông Nam, cần có sự hỗ trợ của UBND cấp xã, công an xã trong việc thu giữ với những quy định cụ thể trong luật.
Bảo vệ ngân hàng là bảo vệ người gửi tiền
Giải trình, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng nói, việc luật hóa các quy định về xử lý tài sản đảm bảo thí điểm tại Nghị quyết 42 của Quốc hội sẽ cho phép xử lý nợ xấu được thuận lợi, hiệu quả hơn và bảo vệ người cho vay.
"Bảo vệ các tổ chức tín dụng là bảo vệ người gửi tiền, bởi vì tiền cho vay chính là tiền gửi của người dân và cũng để đảm bảo thực thi hợp đồng", bà Hồng nêu.
Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nói quy định thu giữ tài sản đảm bảo giúp ngân hàng xử lý nợ xấu tốt hơn
ẢNH: GIA HÂN
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, trong quá trình làm việc với một số tổ chức quốc tế, họ cũng hay kiến nghị là cần phải có những quy định để bảo vệ người cho vay, tức là bảo vệ người gửi tiền.
Bà Hồng cho hay, trong lần sửa đổi luật Các tổ chức tín dụng trước, Ngân hàng Nhà nước đã đề nghị luật hóa các quy định tại Nghị quyết 42, song quá trình thảo luận vẫn còn ý kiến băn khoăn.
Sau khi luật có hiệu lực, tại các cuộc làm việc của Chính phủ với doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng ý kiến rất nhiều về việc phải luật hóa Nghị quyết 42 để họ có thể xử lý được tài sản đảm bảo của các khoản nợ.
"Nếu việc này xử lý được có nghĩa là dòng vốn trước đây bị ách tắc và rất nhiều khoản nợ không thu hồi được thì nay sẽ được thu lại để luân chuyển dòng vốn cho nhiều khách hàng vay hơn", bà Hồng nêu.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết, để cân bằng quyền lợi, tránh bị lạm dụng hoặc vi phạm quyền, lợi ích của các bên, tại luật đã quy định rất rõ về điều kiện, quy trình thu giữ, trình tự, thủ tục công khai thông tin... "Những vấn đề này chúng tôi cũng đưa vào luật là yêu cầu các tổ chức tín dụng phải có quy trình nội bộ để việc xử lý và thu giữ tài sản đảm bảo phải minh bạch và thực hiện đúng", bà Hồng nhấn mạnh.
