Theo Toutiao, hãng xe tồn tại ngắn nhất trong lịch sử đã xuất hiện. Cách đây một thời gian, hãng Niutron đã thông báo không thể giao đúng tiến độ mẫu xe ô tô điện đầu tiên và sẽ hoàn lại toàn bộ tiền cho khách hàng.
Toàn bộ quá trình kể từ khi chuẩn bị tung ra mẫu xe mới vào đầu tháng 10 cho đến khi không thể thu hồi khoản tiền hoàn lại và đóng cửa kéo dài chỉ vẻn vẹn 60 ngày. Trong số những thương hiệu xe mới xuất hiện gần đây, “kẻ đến sau” Niutron không phải là một thương hiệu nổi tiếng. Nhưng người sáng lập đằng sau nó, Lý Nhất Nam, mới là nhân tố thực sự thu hút được nhiều sự chú ý.
Theo đó, xuất phát điểm của Lý Nhất Nam khiến nhiều người phải ngưỡng mộ: 15 tuổi được nhận vào Đại học Khoa học và Công nghệ Huazhong; 23 tuổi gia nhập Huawei và trở thành kỹ sư trưởng chỉ sau hai năm; 27 tuổi thăng chức làm phó chủ tịch và được công nhận là "người kế vị của Nhậm Chính Phi” - Tổng giám đốc điều hành của Huawei.
Niutron NV là mẫu xe đầu tiên Lý Nhất Nam tung ra thị trường. Theo kế hoạch, hãng xe sẽ giao hàng trong tháng 12 năm nay, thế nhưng kế hoạch lại đổ bể trước khi bắt đầu. Trong tình hình hiện tại, dự án của Lý Nhất Nam bị bỏ lại với một mớ hỗn độn. Hơn 24.000 khách hàng đã đặt cọc cho Niutron NV sẽ được hoàn trả bằng một mẫu xe cỡ nhỏ và phiếu mua hàng cà phê Starbucks trị giá 200 USD.
Trong thất bại của Niutron, người chiến thắng lớn nhất hóa ra lại là Starbucks, nhãn hãng này đã kiếm được 4.87 triệu USD từ thất bại của “Thái Tử Huawei’’.
Vậy Lý Nhất Nam đã từng bước đẩy mình vào “vực thẳm” lĩnh vực chế tạo ô tô như thế nào?
“Đứa con nổi loạn” của Huawei tham gia cuộc đua xe ô tô điện
Lý Nhất Nam sinh năm 1970 ở Hồ Nam, Trung Quốc. Thủa thiếu thời, anh được xem là thiên tài, đi đến đâu cũng trở thành tâm điểm chú ý. Trước 30 tuổi, Lý Nhất Nam còn là “đứa con” đáng tự hào của Huawei, là nhân vật đứng thứ 3 ở tập đoàn này chỉ sau CEO Nhậm Chính Phi và Chủ tịch Tôn Á Phương.
Sau đó, anh từ chức và thành lập Gangwan Network, còn được gọi là “Little Huawei”. Cũng có những thời điểm, Lý Nhất Nam làm việc tại Baidu, China Mobile và GSR Venture Capital. Chủ tịch kiêm CEO của Baidu, tỷ phú Lý Ngạn Hoành từng dùng những lời hoa mỹ để nói về người đàn ông này. Ông cho rằng trên thế giới không quá 3 người có thể làm CTO của Baidu, và Lý Nhất Nam là một trong số đó.
Năm 2015, Lý Nhất Nam thành lập Niu Electric, công ty này đã được niêm yết thành công trên NASDAQ chỉ sau ba năm. Anh cũng từng chia sẻ trên mạng xã hội dòng trạng thái tràn đầy nhiệt huyết: "Tôi sẵn sàng cống hiến hết mình, sử dụng những vật liệu tốt nhất và công nghệ tiên tiến nhất để tạo ra chiếc ô tô điện tốt nhất ở Trung Quốc".
Trong mắt của mọi người, Lý Nhất Nam là người có năng lực, có tài nguyên, là một trong những doanh nhân hàng đầu và là nhà sản xuất ô tô “trời định”. Trong lĩnh vực sản xuất ô tô năng lượng mới, tuy là “người đến sau” nhưng Lý Nhất Nam không hề tỏ ra thua kém. Anh thẳng thắn trả lời: "Thứ tự xuất hiện của các thương hiệu không phải là điều quan trọng nhất", hơn nữa, anh “chưa bao giờ bỏ lỡ một ngày nào trong việc chế tạo một chiếc ô tô".
Công nghệ đã nắm trong tay, tiền vốn cũng không phải là nhân tố đáng lo ngại. Mẫu xe đầu tiên Lý Nhất Nam tung ra đã trực tiếp thách thức các hãng xe khác về giá. Chiếc Niutron của ông chủ Lý được định giá 278.800 đến 318.800 NDT (tương đương 945 triệu - 1.8 tỷ đồng), đây là mức giá mà các thế lực lớn mới đang cạnh tranh rất quyết liệt.
Tin tưởng về sản phẩm của mình, trong buổi họp báo hồi đầu tháng 10, ông chủ Lý cũng không ngại khoe “cơ bắp” với loạt thông số phần cứng của “con đẻ” Niutron và so kè với những mẫu xe sang như Range Rover, BBS. Tuy nhiên, một điều khó hiểu đã xảy ra, Lý Nhất Nam lại đột ngột dừng lại toàn bộ kế hoạch vào phút cuối cùng. Dẫu vậy, tất cả mọi thứ xảy ra đều có lý do của nó.
3 bước “tự huỷ” của Lý Nhất Nam khiến đế chế ô tô chưa "thành hình" đã phá sản
Vào năm 2013, Lý Nhất Nam đã tiếp xúc với một số lượng lớn các dự án năng lượng mới tại Công ty đầu tư mạo hiểm Kim Sa Giang, định hướng chính sách trong nước có liên quan khiến anh càng sẵn sàng hành động. Tuy nhiên, Lý Nhất Nam đã phạm sai lầm và bị kết án hai năm rưỡi tù giam vì tội giao dịch nội gián.
Khi quay trở lại và quyết định chế tạo một chiếc ô tô thì đã quá muộn. Ngành công nghiệp này tàn nhẫn ở chỗ, nó đối xử bình đẳng với mọi người, và sẽ không đối xử nhẹ nhàng với bạn chỉ vì bạn là sếp kỹ thuật. Một hành trình chế tạo ô tô mà không có bất kỳ thuận lợi nào là cam chịu thất bại.
“Trâu chậm uống nước đục”
Vào cuối năm 2018, khi Lý Nhất Nam quyết định gia nhập “cuộc đua” xe năng lượng mới, đường đua đã đầy những tiền bối với kinh nghiệm lão làng, Niutron liệu có thể vào sân vào lúc này để kiếm phần không?
Thừa nhận là đi sau các hãng xe khác vài năm nhưng Lý Nhất Nam vẫn nhận định Niutron còn cơ hội. Ông lấy Honda làm ví dụ và nói rằng Honda gia nhập ngành công nghiệp ô tô muộn hơn Toyota và Nissan 30 năm, nhưng Honda vẫn thành công. Ngụ ý là dù tôi tham gia trò chơi sớm hay muộn, công ty của tôi đều có lợi thế riêng.
Rõ ràng là Lý Nhất Nam đã vội vàng đặt ra KPI cho chính mình về sản xuất ô tô, nhưng về phần làm thế nào để tiếp thị sản phẩm và ưu điểm của nó là gì, ông ấy lại không nắm rõ ràng.
Để tham gia cuộc đua về sản xuất xe, vốn là vấn đề rất quan trọng. Nếu muốn hòa mình vào đường đua này, nếu không có 5-6 triệu USD là không thể. Hơn nữa số tiền này vẫn là chưa đủ. Rõ ràng, Niutron không thể cạnh tranh với những cái tên chính thống như Huawei, Baidu và Xiaomi. Mặc dù Lý Nhất Nam luôn tuyên bố rằng ông chưa bao giờ thiếu tiền, nhưng vấn đề vốn là một rào cản không thể vượt qua. Kể từ khi thành lập, Niutron mới chỉ nhận được số tiền tài trợ trị giá 500 triệu USD.
Còn một yếu tố quan trọng khác khiến Lý Nhất Nam vấp ngã, chính là vấn đề trình độ sản xuất ô tô lẽ ra phải được giải quyết từ lâu. Bản thân công ty mẹ của Niutron là Martian Stone Technology không có trình độ sản xuất. Theo các nhân viên, Lý Nhất Nam hiếm khi xuất hiện vào những tháng gần đây vì phải giải quyết các vấn đề liên quan đến trình độ với các cơ quan quản lý.
Sau khi cân nhắc, Lý Nhất Nam lại chọn hợp tác với Dorcen đang vướng nợ nần. Thương hiệu này trước đây thuộc sở hữu của hãng ô tô Zotye khét tiếng, dù có năng lực sản xuất nhưng Dorcen đang nợ nần chồng chất. Nhà máy cũng bị đình chỉ hoạt động hơn 24 tháng vì không thông qua được phê duyệt trình độ của cơ quan có thẩm quyền.
Thiếu tiền cũng không sao, nhưng đến cả nhãn hiệu cũng thuộc về Dorcen. Quyền tác giả của Nitron không nằm trong tay Lý Nhất Nam, điều này chẳng khác nào đặt nửa tính mạng của mình vào tay người khác.
Từ đầu đến cuối, Niutron chưa bao giờ được hưởng bất kỳ khoản lời nào, tiềm lực về vốn và trình độ còn yếu ảnh hưởng rất lớn đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm. Trong tình cảnh này, Niutron buộc phải dừng lại.
Chọn “tốt nước sơn” hơn “tốt gỗ”
Từ góc độ định vị thương hiệu, thị trường SUV từ trung cấp đến cao cấp là sân chơi của các tập đoàn lớn và là phân khúc thị trường cạnh tranh nhất trong năm 2022. Xe của Tesla hay BYD đều nằm trong phạm vi giá 300.000 NDT (hơn 1 tỷ đồng). Sự lựa chọn hợp tác của Niutron và Dorcen chắc chắn đang đẩy nhanh quá trình tự hủy diệt.
Xét về quãng đường, thông sô 400 km rõ ràng là thua thiệt so với các mẫu xe cùng giá. Từ góc độ công nghệ sản phẩm và hiệu suất, Lý Nhất Nam đã chọn mô hình gia công phần mềm ở mức độ lớn nhất. Bộ mở rộng phạm vi được thuê ngoài và pin năng lượng cũng không phải là tự phát triển, Niutron NV được trang bị hệ thống năng lượng giống như phiên bản mở rộng phạm vi Lantu FREE, nhưng hiệu suất của nó hoàn toàn bị đánh giá thấp.
Có lẽ cũng vì thế mà Lý Nhất Nam đã tính đến đoạn kết của Niutron từ rất sớm. "Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi thua cuộc? Liệu tôi sẽ tự tử sao? Không, tôi sẽ giải quyết các khoản nợ của nhà cung cấp và tiền lương của nhân viên. Không thể tiếp tục chính là không thể tiếp tục. Nhất định sẽ rất buồn, chỉ có thể về nhà khóc, còn có thể làm gì đây? Đây không phải là lần đầu tiên tôi trải qua chuyện công ty phá sản." Đối với những người chơi mới như Niutron, cơ hội đến chỉ có 1 lần.
Sau khi mọi chuyện kết thúc, công ty thông báo sẽ hoàn trả một mẫu xe cỡ nhỏ và phiếu mua hàng Starbucks trị giá 200 USD cho 24.376 khách hàng đã đặt cọc mẫu Niutron NV trước đó. Đối mặt với cách giải quyết của Niutron, 24.376 khách hàng không quá thất vọng mà còn cho Lý Nhất Nam một “like” vì đã không trực tiếp ôm tiền bỏ chạy như nhiều trường hợp phá sản trước đó.
Chuyên gia cho rằng các phương tiện sử dụng năng lượng mới thực sự phổ biến, nhưng không có nghĩa là ai cũng có phần. Việc bạn có thể giành được chỗ đứng vững chắc trong thị trường sản xuất ô tô hay không thường không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của mỗi người. Ngay cả một doanh nhân hàng đầu như Lý Nhất Nam cũng cần đến “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” mới có thể thành công được.
Lý Nhất Nam chọn nói lời "chia tay" một cách đàng hoàng, điều này cũng làm giảm bớt đánh giá tiêu cực của dư luận ở một mức độ nào đó. Phải nói rằng cách giải quyết này là một nước đi có lợi vì có thể giúp anh xây dựng nền tảng tốt hơn cho lần mạo hiểm tiếp theo trong tương lai. Chỉ cần danh tiếng vẫn còn, Lý Nhất Nam sẽ có cơ hội bắt đầu lại từ đầu.
(Theo Toutiao)
