Trung Quốc vừa tạo cú sốc toàn cầu khi tàu sân bay Phúc Kiến lần đầu phóng máy bay tàng hình J-35 bằng hệ thống ca-táp-út điện từ EMALS, vượt trước Mỹ trong cuộc đua công nghệ hải quân.
Với thiết kế tối tân và khả năng triển khai biên đội không quân đa năng, liệu Phúc Kiến và J-35 có thay đổi cán cân quyền lực trên Thái Bình Dương? Khám phá chi tiết công nghệ đột phá và ý nghĩa chiến lược của bước tiến này.
Ngày 22/9, Hải quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) đã công bố những đoạn video ấn tượng, ghi lại các thử nghiệm phóng và tiếp cận tàu sân bay Phúc Kiến (Fujian, Type 003) bằng hệ thống phóng điện từ (EMALS - Electromagnetic Aircraft Launch System).
Đây là lần đầu tiên một máy bay tàng hình thế hệ thứ năm J-35 được phóng bằng ca-táp-út từ một tàu sân bay, đánh dấu ‘thành tựu đột phá lớn’ trong lịch sử hàng không hải quân Trung Quốc.
Các thử nghiệm không chỉ liên quan đến J-35 mà còn bao gồm J-15T và máy bay cảnh báo sớm KJ-600, chứng minh khả năng hoạt động toàn bộ boong tàu của Phúc Kiến.
Dựa trên các nguồn tin USNI News, Interesting Engineering, CGTN, Newsweek, Business Insider và các trang phân tích quân sự Nga-Pháp như Topwar.ru, Meta-Defense và VPK.name, bài viết sẽ tập trung phân tích công nghệ cốt lõi của J-35 và tàu sân bay Phúc Kiến, đồng thời đánh giá ý nghĩa chiến lược của chúng đối với sức mạnh hải quân toàn cầu.
Tàu sân bay Phúc Kiến: Kiệt tác công nghệ nội địa
Phúc Kiến là tàu sân bay thứ ba của PLAN, được hạ thủy vào mùa hè năm 2022 tại xưởng đóng tàu Giang Nam, Thượng Hải, và chính thức bắt đầu các chuyến thử biển từ tháng 5/2024.
Với lượng giãn nước khoảng 80.000 tấn và chiều dài hơn 316m, đây là tàu chiến lớn nhất được hạ thủy ở châu Á kể từ Thế Chiến II.
Không giống hai ‘anh em’ tiền nhiệm là Liêu Ninh (Type 001, mua lại từ Ukraine) và Sơn Đông (Type 002, nội địa hóa từ thiết kế Nga), Phúc Kiến hoàn toàn do Trung Quốc tự thiết kế và chế tạo, đánh dấu sự chuyển mình từ công nghệ STOBAR (Short Take-Off But Arrested Recovery - cất cánh ngắn bằng đường dốc nhảy) sang CATOBAR (Catapult Assisted Take-Off But Arrested Recovery - phóng bằng ca-táp-út và tiếp cận bằng dây cáp).
Công nghệ cốt lõi của Phúc Kiến nằm ở hệ thống phóng điện từ EMALS, được trang bị ba đường ray phóng song song, tương tự hệ thống trên tàu sân bay lớp Ford của Mỹ (USS Gerald R. Ford).
Không giống hệ thống hơi nước truyền thống (dùng trên lớp Nimitz của Mỹ), EMALS sử dụng năng lượng điện từ để đẩy máy bay với tốc độ chính xác, lên đến 60-70 mét/giây, cho phép phóng các máy bay nặng tải đầy đủ nhiên liệu và vũ khí mà không cần đường dốc nhảy.
Theo các chuyên gia từ Business Insider, hệ thống này giảm thiểu lực căng thẳng lên khung máy bay, tăng độ bền và cho phép đa dạng hóa biên đội không quân, từ máy bay chiến đấu nhẹ đến máy bay tiếp dầu nặng.
Hệ thống tiếp cận bằng dây cáp (arresting gear) cũng được nâng cấp, sử dụng công nghệ điện từ để hãm tốc độ máy bay an toàn, ngay cả trong điều kiện thời tiết xấu.
Phúc Kiến có khả năng mang theo khoảng 40-60 máy bay, bao gồm tiêm kích, máy bay cảnh báo sớm và trực thăng.
Boong bay rộng 300 mét vuông, với thang máy lớn và hệ thống radar tích hợp AESA (Active Electronically Scanned Array) cho khả năng chỉ huy và kiểm soát vượt trội.
So với các tàu sân bay Mỹ, Phúc Kiến chưa có lò phản ứng hạt nhân (vẫn dùng động cơ diesel-điện thông thường), giới hạn phạm vi hoạt động ở mức 8.000-10.000 hải lý, nhưng nó bù đắp bằng chi phí sản xuất thấp hơn và tốc độ triển khai nhanh chóng.
Các thử nghiệm gần đây, bao gồm chuyến đi qua Eo biển Đài Loan (Trung Quốc) và Biển Đông, đã xác nhận độ ổn định của EMALS với ba loại máy bay khác nhau, chứng tỏ tàu đã đạt ‘khả năng hoạt động toàn bộ boong ban đầu’.
Máy bay J-35: ‘Kẻ săn mồi tàng hình’ thế hệ thứ năm
J-35, còn gọi là Shenyang FC-31 phiên bản hải quân, là máy bay chiến đấu tàng hình đa năng thế hệ thứ năm đầu tiên được thiết kế dành riêng cho tàu sân bay của Trung Quốc.
Do Tập đoàn Hàng không Thành Đô (AVIC) phát triển, J-35 có thiết kế cánh tam giác với cánh gập để phù hợp boong tàu, hai động cơ WS-19 (dựa trên RD-93 của Nga nhưng nội địa hóa), và trọng lượng cất cánh tối đa khoảng 28 tấn.
Công nghệ tàng hình của nó đạt hệ số phản xạ radar (RCS) dưới 0,1m², tương đương F-35C của Mỹ, nhờ lớp phủ hấp thụ sóng radar và thiết kế hình học tối ưu hóa dòng khí.
Điểm nổi bật nhất là khả năng phóng bằng ca-táp-út, biến J-35 thành "máy bay tàng hình đầu tiên trên thế giới được phóng từ tàu sân bay bằng EMALS".
Trong các thử nghiệm trên Phúc Kiến, J-35 đã hoàn thành cất cánh hỗ trợ ca-táp-út và hạ cánh bằng dây cáp, chứng minh khả năng chịu lực G cao (lên đến 9G) và tích hợp với hệ thống phóng điện từ.
Radar mảng pha chủ động (AESA) trên mũi J-35 cho phép phát hiện mục tiêu ở khoảng cách 200km, kết hợp với hệ thống trao đổi dữ liệu thời gian thực (datalink) để chia sẻ thông tin với tàu mẹ và các máy bay khác.
Vũ khí bao gồm tên lửa không đối không PL-15 (tầm bắn 200km), bom dẫn đường và tên lửa chống hạm YJ-18A, cho phép J-35 thực hiện vai trò không chiến, tấn công mặt đất và chống tàu ngầm.
So sánh với F-35C, J-35 có lợi thế về tốc độ triển khai trên tàu sân bay ca-táp-út, trong khi Mỹ vẫn đang chờ đợi F-35C hoạt động đầy đủ trên lớp Ford (dự kiến đến năm 2026).
Tuy nhiên, F-35 vượt trội về hệ sinh thái mạng lưới (sensor fusion) và kinh nghiệm tác chiến.
Tờ Topwar.ru nhấn mạnh J-35 'không thua kém công nghệ Mỹ', nhờ khả năng phóng với tải trọng đầy đủ, giảm thời gian chuẩn bị so với đường dốc nhảy.
Các thử nghiệm cũng bao gồm J-15T (phiên bản nâng cấp của J-15 với khả năng ca-táp-út, mang tên lửa chống hạm) và KJ-600 (máy bay cảnh báo sớm tương đương E-2D của Mỹ, với radar vòm 360 độ và khả năng phát hiện mục tiêu ở 400km).
Sự kết hợp này tạo nên 'bộ ngũ hoàn chỉnh' cho biên đội không quân tàu sân bay, từ tiêm kích tàng hình đến chiến tranh điện tử.
Tích hợp công nghệ và ý nghĩa chiến lược
Sự đồng bộ giữa Phúc Kiến và J-35 thể hiện sự chín muồi công nghiệp quốc phòng của Trung Quốc. Các thử nghiệm xác nhận EMALS tương thích với nhiều loại máy bay, từ J-35 (28 tấn) đến KJ-600 (25 tấn), mà không cần điều chỉnh lớn.
Theo CGTN, đây là 'sự đột phá từ hoạt động dựa bờ sang dựa tàu, từ đường dốc nhảy sang ca-táp-út', nâng tầm PLAN thành lực lượng xanh nước (blue-water navy).
Matthew Funaiole từ CSIS nhận định tốc độ hiện đại hóa của Trung Quốc 'đáng kinh ngạc', từ không có tàu sân bay đến sở hữu ba chiếc chỉ trong 12 năm.
Về chiến lược, Phúc Kiến với J-35 sẽ tăng cường khả năng chiến lực của Trung Quốc ở Biển Đông, Eo biển Đài Loan (Trung Quốc) và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Nó cho phép triển khai biên đội không quân xa bờ, hỗ trợ các tàu đổ bộ Type 076 (cũng dùng EMALS cho UAV).
So với Mỹ (11 tàu sân bay), PLAN vẫn còn non kinh nghiệm, nhưng các video thử nghiệm (dù lý tưởng hóa) cho thấy họ đã sẵn sàng cho huấn luyện thực chiến.
Tờ Meta-Defense (châu Âu) cảnh báo sự đồng bộ này 'đe dọa cân bằng hải quân trong thập kỷ tới', buộc Mỹ và đồng minh phải tăng tốc.
