Điều này diễn ra trong bối cảnh NASA bày tỏ sự lo ngại về nguy cơ chậm tiến độ của chương trình Artemis, đồng thời đối mặt với sức ép cạnh tranh ngày càng lớn từ Trung Quốc.
SpaceX đề xuất giải pháp để tăng tốc Artemis III
Trong một bài đăng trên blog công ty hôm thứ Năm, SpaceX thông báo đã trình lên NASA một phương án mới nhằm “đơn giản hóa kiến trúc nhiệm vụ và quy trình vận hành”, với mục tiêu đưa phi hành gia trở lại Mặt Trăng nhanh hơn và an toàn hơn.
Động thái này xuất hiện ngay sau khi Sean Duffy – quyền lãnh đạo NASA – chỉ trích SpaceX chậm trễ trong tiến độ phát triển hệ thống hạ cánh dành cho nhiệm vụ Artemis III.
SpaceX cho biết phương án mới sẽ rút gọn nhiều quy trình phức tạp, đặc biệt là liên quan đến tiếp nhiên liệu trong quỹ đạo – yếu tố then chốt của sứ mệnh sử dụng tàu vũ trụ Starship.
Dù nhiều chuyến bay thử gần đây của Starship được đánh giá thành công, SpaceX vẫn chưa chứng minh đầy đủ khả năng tiếp nhiên liệu ngoài không gian – một yêu cầu bắt buộc trước khi thực hiện chuyến bay chở người lên Mặt Trăng.
Musk phản ứng với bình luận của Duffy bằng những lời lẽ gay gắt trên mạng xã hội X, thậm chí gọi ông ám chỉ rằng “người phụ trách chương trình không gian Mỹ không thể có IQ chỉ gồm hai chữ số”. Những phát biểu này tiếp tục làm dấy lên tranh cãi xung quanh tiến độ và cách tiếp cận của SpaceX trong chương trình Artemis.
Blue Origin cũng vào cuộc, NASA mở lại hợp đồng hạ cánh Mặt Trăng
Không chỉ SpaceX, Blue Origin cũng đã gửi cho NASA kế hoạch mới nhằm tăng tốc sản xuất HLS (Human Landing System – hệ thống hạ cánh lên Mặt Trăng). Trả lời CNBC qua email, người phát ngôn NASA xác nhận cơ quan này “đã nhận và đang đánh giá các đề xuất từ SpaceX và Blue Origin nhằm đẩy nhanh tiến độ sản xuất HLS”.
Blue Origin hiện đang phát triển tàu đổ bộ Mặt Trăng Blue Moon, và từ năm 2023 tới nay đã nhận khoảng 835 triệu USD từ NASA. Công ty cho biết sẽ phóng phiên bản thử nghiệm nhỏ hơn, Blue Moon Mark 1, trước khi triển khai tàu đổ bộ cỡ lớn phục vụ Artemis.
NASA dự kiến sau ngày 29/10 sẽ thu thập thêm đề xuất từ các công ty không gian khác trong ngành. Một ủy ban gồm các chuyên gia sẽ đánh giá mọi phương án và chọn hướng đi tối ưu cho cái mà NASA gọi là “cuộc chạy đua không gian thứ hai” – lần này là với Trung Quốc.
Áp lực cạnh tranh từ Trung Quốc và nỗi lo “đi sau đối thủ”
Trung Quốc đã tuyên bố tham vọng đưa phi hành gia lên Mặt Trăng trước cuối thập kỷ này. Quốc gia này cũng đang mở rộng sự hiện diện ngoài không gian với Trạm vũ trụ Thiên Cung, được xây dựng sau khi Bắc Kinh bị cấm tham gia Trạm vũ trụ quốc tế vì lo ngại an ninh quốc gia của Mỹ.
Tính đến nay, Starship của SpaceX đã thực hiện 11 chuyến bay thử, tất cả đều chưa có người lái. Hai chuyến gần nhất được đánh giá là thành công, nhưng nhiệm vụ tiếp nhiên liệu trong quỹ đạo vẫn chưa được chứng minh – yếu tố then chốt để Starship có thể đưa phi hành gia lên Mặt Trăng.
Theo dữ liệu từ USA Spending – hệ thống theo dõi hợp đồng liên bang – NASA đã trả khoảng 2,7 tỷ USD cho SpaceX để thiết kế, phát triển, sản xuất, kiểm thử, phóng và hỗ trợ kỹ thuật cho hệ thống hạ cánh HLS. Tổng giá trị hợp đồng có thể lên tới 4,5 tỷ USD nếu SpaceX hoàn thành mọi cột mốc.
Đáng chú ý, SpaceX khẳng định họ tự đầu tư tới 90% chi phí của chương trình, hàm ý rằng công ty đã tiêu hơn 30 tỷ USD vào dự án Starship.
Hiện tại, cả SpaceX và Blue Origin vẫn chưa đưa ra phản hồi chính thức trước các yêu cầu bình luận của CNBC.
Sự cạnh tranh tăng tốc giữa Mỹ và Trung Quốc đang biến chương trình Artemis trở thành một biểu tượng của sức mạnh quốc gia, tương tự cuộc đua vũ trụ giữa Mỹ và Liên Xô trong thế kỷ 20. Lần này, cuộc chơi không chỉ nhằm chạm vào Mặt Trăng, mà còn mở ra khả năng khai thác tài nguyên và thiết lập sự hiện diện lâu dài ngoài không gian.
Với việc SpaceX và Blue Origin cùng tham gia, NASA hy vọng sẽ đẩy nhanh tiến độ, giảm rủi ro và củng cố vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực khai phá Mặt Trăng. Cuộc đua quay trở lại Mặt Trăng đã bắt đầu. Và lần này, thời gian chính là đối thủ lớn nhất.
(Theo CNBC, Space)
