Ngày 23/8, Ban Quản lý (BQL) rừng đặc dụng Nam Quảng Trị cho biết trong quá trình tuần tra, kiểm soát và đặt bẫy ảnh tại Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, lực lượng kỹ thuật đã ghi nhận một cá thể rùa hộp trán vàng miền Trung (Cuora galbinifrons) quý hiếm.
Cá thể rùa nặng khoảng 1kg được phát hiện đang ăn nấm mối bên bìa rừng, gần một con suối nhỏ. Ngay sau đó, các cán bộ kỹ thuật đã tiến hành ghi hình, thu thập dữ liệu và gửi mẫu ảnh đến chuyên gia để phân tích, xác nhận. Kết quả cho thấy đây là rùa hộp trán vàng miền Trung – loài thuộc nhóm IB, diện động vật hoang dã nguy cấp, được ưu tiên bảo vệ theo quy định pháp luật.
Rùa hộp trán vàng là loài đặc hữu của Việt Nam, phân bố chủ yếu ở miền Bắc và một số khu vực miền Trung. Đây là loài rùa có giá trị khoa học và bảo tồn cao, song số lượng ngoài tự nhiên đang giảm sút nghiêm trọng do tình trạng săn bắt và suy thoái sinh cảnh.
Đại diện BQL rừng đặc dụng Nam Quảng Trị cho biết việc ghi nhận sự xuất hiện của cá thể rùa quý hiếm này là tín hiệu tích cực, khẳng định môi trường sinh thái tại Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa vẫn còn duy trì được đa dạng sinh học phong phú. Đồng thời, đơn vị sẽ tiếp tục tăng cường tuần tra, giám sát, kết hợp công tác bảo tồn để góp phần bảo vệ nguồn gen quý của loài.
Rùa hộp trán vàng miền Trung quý hiếm thuộc diện động vật hoang dã nguy cấp đã được lực lượng chức năng ghi nhận đang sinh sống tại rừng tự nhiên ở Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa của BQL rừng đặc dụng Nam Quảng Trị. Ảnh: VL
Trước đó, tháng 12/2024, tại Quảng Nam cũng từng phát hiện cá thể rùa hiếm thuộc loài này. Theo thông tin từ Công an xã Đại Đồng, huyện Đại Lộc (*theo đơn vị hành chính cũ) cho biết vừa bàn giao một cá thể rùa hiếm nghi là rùa hộp trán vàng miền Trung cho Hạt kiểm lâm Bắc Quảng Nam để xử lý theo quy định.
Cụ thể, trong lúc đi làm ngang qua cánh đồng ở thôn Phước Định (xã Đại Đồng), bà Lê Thị Hồng (44 tuổi) tình cờ phát hiện một con rùa có hình dáng giống loài rùa quý hiếm. Nhận thấy đây có thể là động vật cần được bảo vệ, bà Hồng đã mang đến trụ sở Công an xã để bàn giao.
Qua kiểm tra ban đầu, cá thể rùa nặng khoảng 1kg, dài khoảng 25cm, có đặc điểm nhận dạng tương đồng với loài rùa hộp trán vàng – loài nằm trong nhóm nguy cấp, quý hiếm, được ưu tiên bảo vệ ở mức cao nhất theo Nghị định 64 của Chính phủ.
Bà Hồng mang rùa giống rùa hộp trán vàng quý hiếm đến giao nộp cho cơ quan công an - Ảnh: Tuổi Trẻ
Công an xã Đại Đồng đã kịp thời bàn giao cá thể rùa cho Hạt kiểm lâm Bắc Quảng Nam và biểu dương hành động kịp thời, có trách nhiệm của bà Hồng. Đồng thời, cơ quan công an cũng khuyến nghị người dân khi phát hiện động vật hoang dã lạ hoặc quý hiếm cần nhanh chóng thông báo, giao nộp cho cơ quan chức năng; tuyệt đối không tự ý nuôi nhốt, mua bán hay săn bắt những loài thuộc danh mục cấm.
Rùa hộp trán vàng miền Trung (Cuora bourreti) là loài bò sát đặc hữu của Việt Nam, phân bố chủ yếu ở khu vực Bắc và Trung Trung Bộ. Đây là loài đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng do số lượng ngoài tự nhiên sụt giảm mạnh vì săn bắt và mất môi trường sống.
Loài quý hiếm đang suy giảm nghiêm trọng
Theo VNCreatures tham khảo từ Sách đỏ Việt Nam 2010 – phần động vật, trang 254 cho biết: Rùa hộp trán vàng miền Nam, tên khoa học Cuora picturata, được mô tả lần đầu năm 1998 bởi Lehr, Fritz & Obst, thuộc họ Rùa đầm (Emydidae) và bộ Rùa (Testudinata). Đây là loài rùa nước ngọt đặc hữu của khu vực Đông Dương, hiện đang đứng trước nguy cơ suy giảm mạnh về số lượng do săn bắt và phá hủy sinh cảnh.
Loài rùa này có chiều dài mai từ 15 – 19 cm, màu nâu cam đến nâu đậm. Trên mai có một dải trắng chạy dọc theo mặt bên, xuyên qua mỗi tấm sườn. Đầu rùa có màu vàng hoặc kem, nổi bật với hoa văn dạng mắt lưới màu xám. Yếm thường màu kem, trên mỗi tấm có một đốm đen lớn.
Sự khác biệt giới tính cũng khá rõ rệt: rùa đực có yếm hơi lõm, móng vuốt phát triển lớn hơn và đuôi dài, mập hơn so với rùa cái.
Ảnh: VNCreatures
Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Salamandra (số 59, ngày 30/10/2023), tại Việt Nam ghi nhận ba loài rùa hộp trán vàng:
Rùa hộp trán vàng miền Bắc (Cuora galbinifrons): có yếm gần như đen hoàn toàn.
Rùa hộp trán vàng miền Trung (Cuora bourreti): mai thấp, thuôn dài, nhiều đốm đen ở rìa mai.
Rùa hộp trán vàng miền Nam (Cuora picturata): mai ngắn và gồ cao hơn, màu vàng, trên mỗi tấm yếm có chấm đen.
Rùa hộp trán vàng miền Nam thường sống trong rừng gỗ ẩm ướt, nhiều bụi rậm ở vùng trung du và núi. Thức ăn của chúng khá đa dạng, bao gồm giun đất, cá, thịt, đồng thời cũng ăn thực vật như hoa quả, đặc biệt ưa chuối chín. Mùa sinh sản diễn ra vào tháng 6 hằng năm, trước khi đẻ rùa có tập tính bới đất để vùi trứng.
Rùa hộp trán vàng có giá trị khoa học và thẩm mỹ cao, là đối tượng nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực sinh thái học, đồng thời mang ý nghĩa giáo dục khi giúp học sinh, sinh viên tìm hiểu về đa dạng sinh học.
Tuy nhiên, số lượng loài đang suy giảm nghiêm trọng. Theo Sách đỏ Việt Nam (2010), quần thể đã giảm hơn 20% do săn bắt triệt để. Ở một số khu vực, loài đã biến mất hoàn toàn. Ước tính tỷ lệ suy giảm có thể vượt quá 50% trong những năm gần đây.
Các nhà khoa học khuyến cáo cần nghiêm cấm mọi hoạt động săn bắt và buôn bán loài rùa này. Đồng thời, việc nhân nuôi tại các khu bảo tồn để phục vụ tái thả vào tự nhiên và lưu giữ nguồn gen là giải pháp cấp thiết nhằm ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng.
(Tổng hợp / Ảnh: Internet)
