Ngày 26/3 vừa qua, Việt Nam đã thông báo sẽ cắt giảm thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm ô tô, ethanol và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), thi hành từ cuối tháng 3/2025.
Trong báo cáo mới đây, VIS Rating cho rằng kế hoạch này là một phần trong nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy nhập khẩu sản phẩm từ Mỹ vào Việt Nam, làm giảm thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ và tránh rơi vào nhóm đối tượng bị áp thuế mới dự kiến sẽ được công bố bởi chính phủ Mỹ vào ngày 2/4/2025.
Theo VIS Rating, Việt Nam nổi bật là một trong những quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ mà chính phủ Mỹ đã tuyên bố sẽ áp dụng thuế đối ứng dựa trên chính sách 'Nước Mỹ trên hết'. Cho đến nay, Mỹ đã đưa Canada, Trung Quốc và Mexico, cũng như một số
ngành như ô tô, nhôm và thép vào diện đối tượng bị áp thuế nhập khẩu cao hơn.
Giống như các quốc gia kể trên, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng đáng kể trong thập kỷ qua, do xuất khẩu từ Việt Nam tăng mạnh. Mỹ là điểm đến xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam năm 2024.
Trong những năm qua, Việt Nam đã hưởng lợi từ dòng vốn đầu tư nước ngoài và sự chuyển dịch trong chuỗi cung ứng toàn cầu để trở thành trung tâm sản xuất quan trọng cho nhiều tập đoàn đa quốc gia.
Các thông báo thuế quan thay đổi liên tục của chính phủ Mỹ gần đây cho thấy mức độ không chắc chắn về chính sách thuế đối ứng dự kiến công bố vào ngày 2/4 sắp tới. Nếu Việt Nam bị tăng thuế, nhóm phân tích cho rằng những ngành công nghiệp chính sẽ bị ảnh hưởng và dễ bị tổn thương nhất là đồ điện tử, thiết bị máy móc, dệt may, giày dép và đồ gỗ. Các ngành này chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ, và nhiều doanh nghiệp có tỷ lệ doanh thu
xuất khẩu phụ thuộc cao vào thị trường Mỹ.
Tuy nhiên, kỳ vọng tác động sẽ phân hóa giữa các ngành và từng công ty. Các công ty đa quốc gia sản xuất điện tử và thiết bị máy móc tại Việt Nam có khả năng phản ứng với thuế quan tốt hơn bằng cách chuyển một phần hoạt động sản xuất hoặc hàng hóa hoàn thiện sang các quốc gia khác.
" Nhưng các nhà sản xuất nội địa về dệt may, giày dép và đồ gỗ có thể có ít lựa chọn để chuyển hướng và tìm thị trường tiêu thụ thay thế. Những doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào doanh số xuất khẩu sẽ phải đối mặt với chi phí cao hơn, số lượng đơn hàng giảm sút và dòng tiền hoạt động kém hơn ", báo cáo nêu rõ.
Trong số các nhà sản xuất dệt may nội địa, Công ty May Sông Hồng (MSH) có 80% doanh thu xuất khẩu từ thị trường Mỹ, TNG (TNG) 46%, Tập đoàn Dệt May Việt Nam (VGT) 35%, Dệt May Thành Công (TCM) 25%. Savimex (SAV), một nhà sản xuất đồ gỗ lớn, có 50% doanh thu từ xuất khẩu là sang thị trường Mỹ.
Nhiều biện pháp đã được đưa ra
Trong các tuần vừa qua, đại diện Việt Nam và Mỹ đã nhiều lần gặp nhau để đàm phán các biện pháp thương mại mới và điều chỉnh chính sách nhằm đối phó với các rủi ro thuế quan tiềm ẩn. Ngoài việc giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mỹ, Việt Nam đã phê duyệt các thỏa thuận mới cho phép các tập đoàn Mỹ hoạt động tại Việt Nam. Ví dụ, SpaceX của Mỹ đã nhận được sự chấp thuận để triển khai thử nghiệm dịch vụ internet vệ tinh Starlink tại Việt Nam.
Các biện pháp này, về lý thuyết, sẽ giúp thúc đẩy nhập khẩu hàng hóa Mỹ và giảm thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ theo thời gian. Nhưng, VIS Rating cho rằng chính các cuộc đàm phán đang và sắp diễn ra giữa 2 nước mới quyết định mức độ chính sách thuế quan mới của Mỹ cũng như việc sẽ áp dụng nó trong bao lâu.
Tổng kim ngạch xuất khẩu bằng 85% GDP của Việt Nam năm 2024, do đó xuất khẩu là động lực chính của tăng trưởng kinh tế. Thuế quan cao hơn đối với xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ sẽ đẩy giá cao hơn cho người tiêu dùng Mỹ cũng như làm giảm nhu cầu và doanh số của sản phẩm Việt Nam. Sự suy giảm trong các ngành xuất khẩu sẽ ảnh hưởng đến tiêu dùng trong nước, vì các doanh nghiệp xuất khẩu sử dụng tới 30% lực lượng lao động của Việt Nam.
Thậm chí, nhóm phân tích còn cho rằng các hạn chế thương mại gia tăng cũng sẽ ảnh hưởng đến khả năng thu hút dòng vốn đầu tư trong tương lai của Việt Nam và làm giảm triển vọng đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP 8% vào năm 2025 của Việt Nam.
