Theo quy định tại Luật Thuế Thu nhập cá nhân và hướng dẫn từ Chi Cục Thuế Thương mại điện tử (Cục Thuế), chỉ khi khoản tiền người dân nhận vào tài khoản cá nhân thuộc một trong tám nhóm thu nhập chịu thuế, người nhận mới có nghĩa vụ kê khai và nộp thuế.
Tám nhóm này bao gồm: thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc hành nghề có giấy phép; thu nhập từ tiền lương, tiền công; thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn; thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản; thu nhập từ trúng thưởng; thu nhập từ bản quyền, chuyển giao công nghệ; và thu nhập từ nhượng quyền thương mại.
Trong đó, nhóm phổ biến nhất là thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh - thường gặp ở các chủ quán ăn, cửa hàng thời trang, cá nhân bán hàng online hoặc cung cấp dịch vụ. Nếu tổng doanh thu vượt 100 triệu đồng mỗi năm, khoản thu nhập này phải được kê khai để tính thuế TNCN và thuế giá trị gia tăng theo quy định.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là mọi khoản tiền chuyển vào tài khoản cá nhân đều bị tính thuế. Cơ quan thuế khẳng định, các khoản chuyển khoản giữa người thân, bạn bè, hoặc mang tính cá nhân như cho tặng, hoàn tiền, trả nợ, chuyển hộ, hoặc kiều hối từ nước ngoài gửi về nếu đã nộp thuế ở nước sở tại đều không phải kê khai và không bị đánh thuế.
Thuế chỉ đánh vào thu nhập phát sinh từ hoạt động tạo ra giá trị kinh tế, tức là những khoản tiền người dân nhận được từ công việc, kinh doanh, đầu tư hoặc cung cấp dịch vụ.
Với sự phát triển của công nghệ, các giao dịch điện tử hiện nay đều được lưu trữ và đối chiếu tự động giữa hệ thống ngân hàng và cơ quan thuế. Do đó, nếu một tài khoản cá nhân thường xuyên nhận tiền với nội dung như "thanh toán", "đặt hàng", "tiền hàng", "dịch vụ"… cơ quan thuế hoàn toàn có cơ sở xác định đây là hoạt động kinh doanh chứ không phải giao dịch sinh hoạt cá nhân. Vì vậy, việc sử dụng tài khoản cá nhân để nhận tiền kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro, không chỉ về thuế mà còn về uy tín và pháp lý.
Để tránh vướng mắc, các chuyên gia khuyến nghị người dân nên chủ động phân tách tài khoản cá nhân và tài khoản kinh doanh. Một tài khoản riêng chỉ nên dùng cho sinh hoạt cá nhân, còn tài khoản khác dành cho các hoạt động bán hàng, dịch vụ hoặc nghề nghiệp có thu nhập. Việc tách biệt rõ ràng sẽ giúp người dùng quản lý tài chính dễ hơn, đồng thời tránh bị hiểu nhầm là trốn thuế. Bên cạnh đó, người kinh doanh cần kê khai doanh thu trung thực. Dù doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn thuế, nhưng việc kê khai vẫn giúp bảo vệ quyền lợi và tạo hồ sơ minh bạch khi có kiểm tra sau này.
Người dân cũng nên lưu giữ chứng từ, hóa đơn, sao kê ngân hàng để chứng minh tính hợp pháp của dòng tiền khi cần. Trong trường hợp có thắc mắc, người dân có thể trực tiếp liên hệ cơ quan thuế địa phương hoặc sử dụng các cổng tư vấn điện tử của Cục Thuế để được hướng dẫn cụ thể. Cục Thuế khẳng định, mục tiêu của việc quản lý dòng tiền không phải là gây khó cho người dân, mà là hướng tới minh bạch hóa nền kinh tế số, đảm bảo sự công bằng giữa các cá nhân và tổ chức.
