Khởi nghiệp

Nghịch lý AI của Microsoft: Cổ phiếu lên đỉnh, sa thải kỷ lục

Ngày 24/7, CEO Satya Nadella đã làm một việc mà không nhà lãnh đạo nào mong muốn. Ông gửi một bức thư nội bộ, bắt đầu bằng những lời lẽ đầy trăn trở: “Tôi muốn nói về điều đang đè nặng trong lòng mình và tôi biết cũng là điều nhiều người trong số các bạn đang nghĩ đến: các đợt cắt giảm việc làm gần đây”.

Lời thú nhận này không phải là một sự xoa dịu đơn thuần mà là lời giải thích cho một trong những giai đoạn mâu thuẫn nhất lịch sử Microsoft. Từ đầu năm đến nay, hơn 15.000 người đã mất việc. Riêng trong tháng 7, khoảng 9.000 nhân viên, tương đương 4% lực lượng lao động, đã phải rời đi. Đây là đợt tinh giản nhân sự lớn nhất kể từ sau thương vụ thâu tóm Nokia thảm họa một thập kỷ trước.

Điều trớ trêu là những lá đơn thôi việc được gửi đi trong lúc Microsoft đang ở trên đỉnh cao danh vọng. Cổ phiếu của hãng vừa lần đầu cán mốc 500 USD. Các chỉ số kinh doanh, vị thế chiến lược và tốc độ tăng trưởng đều “đi lên và về bên phải” theo lời Nadella. Gã khổng lồ công nghệ đang thịnh vượng hơn bao giờ hết, nhưng bên trong lại chảy máu bởi một cuộc tái cấu trúc tàn khốc.

Nadella gọi đây là “nghịch lý của thành công trong một ngành công nghiệp không có giá trị độc quyền”. Và để hiểu được nghịch lý này, chúng ta phải nhìn sâu vào canh bạc thế kỷ mà Microsoft đang theo đuổi: canh bạc trí tuệ nhân tạo (AI).

Nghịch lý AI của Microsoft: Cổ phiếu lên đỉnh, sa thải kỷ lục - 1

CEO Microsoft Satya Nadella lên tiếng về mức lợi nhuận kỷ lục trong bối cảnh hơn 15.000 nhân viên bị sa thải khi công ty chuyển hướng tập trung vào trí tuệ nhân tạo (AI), gọi đây là một “nghịch lý của thành công” (Ảnh: Canva).

Tại sao phải sa thải giữa thời hoàng kim?

Trong bức thư của mình, Nadella không né tránh sự thật phũ phàng. Ông thừa nhận rằng dù chi tiêu vốn, chủ yếu đổ vào hạ tầng AI, đang ở mức cao kỷ lục, tổng quy mô nhân sự của công ty “hầu như không thay đổi”. Điều này có nghĩa là cứ mỗi vị trí mới được tạo ra cho kỷ nguyên AI, một vị trí khác ở các bộ phận cũ hơn lại bị loại bỏ.

Đây chính là triết lý cốt lõi của Nadella: “Thành công không nằm ở sự trường tồn mà nằm ở tính phù hợp với thời cuộc”. Trong thế giới công nghệ, nơi kẻ thống trị hôm nay có thể trở thành kẻ lỗi thời vào ngày mai, việc ngủ quên trên chiến thắng đồng nghĩa với tự sát. Nadella lập luận rằng tiến bộ công nghệ “không đi theo đường thẳng mà nó mang tính động, đôi khi hỗn loạn và luôn đòi hỏi cao”.

Cuộc cách mạng AI tạo sinh chính là cơn địa chấn “hỗn loạn” đó. Nó không chỉ tạo ra một dòng sản phẩm mới, mà còn đòi hỏi một cách tư duy, một cấu trúc công ty và một loại nhân tài hoàn toàn khác. Các kỹ năng cần thiết cho việc xây dựng và duy trì phần mềm truyền thống đang dần trở nên kém quan trọng hơn so với chuyên môn về các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), kỹ thuật AI, và hạ tầng đám mây cho GPU.

Vì vậy, làn sóng sa thải không chỉ là cắt giảm chi phí. Đó là một cuộc “thay máu” chiến lược. Microsoft đang tái phân bổ nguồn lực con người và tài chính một cách quyết liệt, rút vốn khỏi những mảng kinh doanh kém ưu tiên để dồn toàn lực cho mặt trận AI. Quyết định này, dù đau đớn cho hàng ngàn gia đình, lại được các nhà đầu tư phố Wall tán thưởng. Họ thấy ở đó sự quyết đoán và tầm nhìn cần có để dẫn đầu trong cuộc đua công nghệ khốc liệt nhất lịch sử.

Tuy nhiên, quyết định này cũng vấp phải sự chỉ trích gay gắt. Thượng nghị sĩ Mỹ JD Vance công khai lên án Microsoft sa thải 9.000 lao động Mỹ trong khi vẫn nộp đơn xin thị thực H1-B cho lao động nước ngoài, gọi đó là một “câu chuyện nhảm nhí”. Điều này cho thấy sự giằng co giữa trách nhiệm xã hội và áp lực đổi mới tàn nhẫn của ngành công nghệ.

Viết lại sứ mệnh: Từ "nhà máy phần mềm" đến "cỗ máy trí tuệ"

Cốt lõi của cuộc tái cấu trúc sâu rộng này không chỉ là cắt giảm chi phí, mà là một sự thay đổi nền tảng trong triết lý và sứ mệnh của Microsoft. Suốt một thập kỷ, công ty đã hoạt động dưới tôn chỉ của Nadella: "Trao quyền cho mọi cá nhân và tổ chức trên hành tinh này để họ đạt được nhiều hơn". Nhưng trong bối cảnh AI đang làm đảo lộn thế giới, sứ mệnh đó không còn đủ nữa. "Chúng ta cần tái sứ mệnh cho một kỷ nguyên mới", Nadella tuyên bố.

Vậy, sự trao quyền trong thời đại AI trông như thế nào? Theo Nadella, nó không còn đơn thuần là "xây dựng công cụ cho những vai trò hay tác vụ cụ thể" nữa. Thay vào đó, mục tiêu mới là "xây dựng công cụ giúp mọi người tự tạo ra công cụ cho chính mình". Đây là một bước chuyển mình mang tính cách mạng.

Nadella mô tả nó như một sự tiến hóa từ một "nhà máy phần mềm" (software factory), nơi sản xuất các ứng dụng đóng gói, sang một "cỗ máy trí tuệ" (intelligence engine). Cỗ máy này sẽ trao cho mọi cá nhân và tổ chức khả năng xây dựng bất cứ thứ gì họ cần để đạt được mục tiêu, với AI là động lực cốt lõi.

Tầm nhìn này không chỉ là lý thuyết mà nó đang được hiện thực hóa qua các sản phẩm chiến lược. Nền tảng đám mây Azure đã trở thành hạ tầng điện toán được OpenAI và vô số công ty AI khác lựa chọn để huấn luyện các mô hình mạnh nhất. Trợ lý Copilot đang được tích hợp sâu vào mọi thứ, từ bộ Office, hệ điều hành Windows cho đến công cụ lập trình GitHub, biến chúng từ những ứng dụng tĩnh thành những nền tảng động, có khả năng tùy biến vô hạn.

Nadella vẽ ra một viễn cảnh tham vọng, nơi “cả 8 tỷ người trên hành tinh đều có thể triệu hồi một nhà nghiên cứu, nhà phân tích hay lập trình viên chỉ bằng vài cú nhấp chuột”.

Để hiện thực hóa viễn cảnh đó, Microsoft đang đầu tư một con số không tưởng: 80 tỷ USD cho hạ tầng AI chỉ riêng trong năm tài chính này.

Nghịch lý AI của Microsoft: Cổ phiếu lên đỉnh, sa thải kỷ lục - 2

Trợ lý AI tạo sinh Copilot của Microsoft đã được tích hợp sâu vào bộ Office, nền tảng lập trình GitHub và hàng loạt ứng dụng doanh nghiệp khác (Ảnh: Windows Central).

Canh bạc lớn và tương lai bất định

Cuộc chuyển đổi sâu rộng và đầy đau đớn này không tránh khỏi việc gây ra sự bất an và lo ngại về tinh thần làm việc trong nội bộ. Nhận thức được điều này, Nadella đã dành một phần quan trọng trong bức thư để kêu gọi nhân viên giữ vững "tư duy phát triển" (growth mindset) - một triết lý mà ông đã dày công xây dựng tại Microsoft. Ông thừa nhận rằng quá trình này "sẽ có những lúc cảm thấy rối ren, nhưng chuyển đổi luôn là như vậy".

Bằng cách ví von làn sóng AI hiện nay với cuộc cách mạng PC và phần mềm năng suất vào thập niên 1990, ông đặt những xáo trộn hiện tại vào một bối cảnh lịch sử lớn lao hơn, như một phần tất yếu của sự tiến bộ.

Cuộc chuyển đổi của Microsoft là một phần của xu hướng rộng lớn hơn trong toàn ngành. Năm 2025 chứng kiến hơn 80.000 việc làm công nghệ bị cắt giảm khi các gã khổng lồ đồng loạt tái cấu trúc để thích ứng với thời đại tự động hóa do AI dẫn dắt. Ngay cả trong bộ phận game Xbox của Microsoft, các studio danh tiếng như Tango Gameworks (The Evil Within), ZeniMax, và cả Blizzard đều không tránh khỏi làn sóng tinh giản.

Câu hỏi lớn nhất vẫn còn bỏ ngỏ: Liệu canh bạc của Microsoft có thành công?

Sự hy sinh là hữu hình: 15.000 người mất việc, một nền văn hóa doanh nghiệp bị xáo trộn và những rủi ro về đạo đức khi quá phụ thuộc vào AI. Nhưng phần thưởng cũng vô cùng lớn: vị trí thống trị tuyệt đối trong nền kinh tế AI, định hình cách con người làm việc, sáng tạo và tương tác với công nghệ trong nhiều thập kỷ tới.

Nadella không hứa hẹn về sự ổn định trong tương lai gần hay bác bỏ khả năng sẽ có thêm các đợt sa thải. Thay vào đó, ông kết thúc bức thư bằng một lời kêu gọi hướng về phía trước, tập trung vào sứ mệnh mới. Ông kêu gọi toàn thể nhân viên cùng chung tay vào mục tiêu "trao quyền cho người khác để kiến tạo ngay từ bây giờ".

Tuyên bố này đánh dấu một chương mới cho Microsoft, một kỷ nguyên của sự tăng trưởng phi thường nhưng cũng đầy bất định, nơi thành công được đo bằng khả năng liên tục phá vỡ và tái tạo chính mình, bất kể cái giá phải trả.

Cả thế giới đang dõi theo để xem liệu "cỗ máy trí tuệ" của Nadella có thể cân bằng được giữa đổi mới, giá trị cốt lõi và vai trò lãnh đạo trong một trong những cuộc chuyển đổi công nghệ gây xáo trộn nhất lịch sử hay không.

Các tin khác

Dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim có thể đột ngột xảy ra, gây tổn thương tim vĩnh viễn hoặc tử vong nếu không được nhận diện và xử trí kịp thời.

Trung tâm dạy thêm không nhận chuyển khoản để né thuế?

Gần đây, trên địa bàn Hà Nội xuất hiện tình trạng nhiều trung tâm dạy thêm không nhận học phí bằng chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt. Chuyên gia cho rằng, đây là biểu hiện né thuế, cần 'đưa vào tầm ngắm'.

Khẩu vị tự doanh phân cực: Cổ phiếu không dành cho số đông

Sau quý II, danh mục tự doanh của các công ty chứng khoán tiếp tục mở rộng về quy mô, nhưng chiến lược đầu tư đã phân cực rõ. Đa số dần chọn cách giữ vốn trong tài sản an toàn như tiền gửi và trái phiếu, trong khi chỉ số ít đơn vị tiếp tục ưa chuộng cổ phiếu.