Ngân hàng phải chuyển từ "cát cứ" sang chia sẻ dữ liệu

Tại Sự kiện Kết nối Fintech 2025, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhấn mạnh việc phát triển hệ sinh thái số gắn với nhiệm vụ đẩy mạnh nghiên cứu, tích hợp và kết nối mở rộng giữa ngành ngân hàng với các lĩnh vực khác.

Các mô hình như Ngân hàng mở (Open Banking), Tài chính nhúng (Embedded Finance), Ngân hàng như một dịch vụ (Banking as a Service - BaaS)… được định hướng dựa trên quan điểm dữ liệu là tài sản quan trọng, là nguồn lực chiến lược để tạo ra giá trị mới cho ngành ngân hàng và nền kinh tế.

Chia sẻ dữ liệu và Open API trong chiến lược chuyển đổi số

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, cho biết Chiến lược chuyển đổi số ngành Ngân hàng và Chiến lược dữ liệu đến năm 2030 đã khẳng định rõ định hướng thúc đẩy kết nối, liên thông dữ liệu để phát triển hệ sinh thái số và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Bên cạnh các văn bản pháp lý như Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, Nghị định 52 về thanh toán không dùng tiền mặt hay Nghị định 94 về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, Thông tư 64 về triển khai giao diện lập trình ứng dụng mở (Open API) tạo khuôn khổ cho việc thiết lập kết nối giữa ngân hàng và các ngành, lĩnh vực khác.

Theo ông, nhờ khuôn khổ pháp lý ngày càng rõ ràng, nhiều mô hình kinh doanh mới đã được triển khai với mức độ mở rộng hợp tác giữa ngân hàng và các công ty Fintech, các bên thứ ba, cũng như kết nối với Cổng Dịch vụ công Quốc gia và các dịch vụ công của bộ ngành.

Các ứng dụng Mobile Banking và ví điện tử hiện cho phép cung ứng dịch vụ ngân hàng mọi lúc, mọi nơi, đồng thời tiếp cận dịch vụ công trực tuyến và các dịch vụ beyond banking như gọi xe, gọi đồ ăn, giao hàng hay du lịch.

Ông Andri Meier – Phó Trưởng Cơ quan Hợp tác phát triển - Đại sứ quán Thụy Sỹ tại Việt Nam, đánh giá API mở có tiềm năng lớn trong việc phát triển thị trường tài chính thông qua khả năng tương tác giữa ngân hàng, nhà cung cấp dịch vụ tài chính phi ngân hàng và nền tảng của bên thứ ba. Việc giảm bất cân xứng thông tin và thúc đẩy đổi mới được xem là lợi ích đáng kể của mô hình này.

Từ góc nhìn của ADB, bà Maria Joao Pateguanacho rằng Việt Nam đang chứng kiến sự chuyển đổi số mạnh mẽ nhờ điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn, API mở, chuỗi khối và trí tuệ nhân tạo.

Theo bà, chia sẻ dữ liệu ngày càng cần thiết vì quyết định của tổ chức tài chính phụ thuộc vào sự đa dạng và chuyên sâu của dữ liệu. Bà đánh giá NHNN đã tạo ra khuôn khổ pháp lý mạnh mẽ thông qua các cải cách gần đây, trong đó Thông tư 64 là một bước tiến quan trọng thúc đẩy hệ sinh thái ngân hàng mở.

Ông Đinh Tiến Dũng, đại diện Cục Công nghệ thông tin, nêu rõ Open API là API do ngân hàng cung cấp cho bên thứ ba để cung ứng dịch vụ cho khách hàng. Vai trò của ngân hàng chuyển từ “cát cứ” sang “chia sẻ”, tạo điều kiện cho các bên thứ ba phát triển dịch vụ linh hoạt dựa trên dữ liệu khách hàng (khi được khách hàng đồng ý). Danh mục API và tiêu chuẩn kỹ thuật chung giúp tối ưu chi phí, thời gian vận hành và đẩy mạnh tốc độ tiếp cận thị trường.

Ông cho biết ngân hàng vẫn là bên kiểm soát dữ liệu và chịu trách nhiệm pháp lý cuối cùng ngay cả khi vi phạm xảy ra tại bên thứ ba. Khách hàng là trung tâm, có quyền đồng ý hoặc không đồng ý chia sẻ dữ liệu, quyền tra cứu lịch sử và phạm vi dữ liệu đã chia sẻ, cũng như quyền rút lại sự đồng ý bất kỳ lúc nào.

Ứng dụng dữ liệu dân cư và an toàn hệ thống

NHNN cho biết ngành ngân hàng là một trong những lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng dữ liệu dân cư quốc gia phục vụ chuyển đổi số. Các giải pháp làm sạch dữ liệu, xác minh chính xác thông tin khách hàng và ứng dụng vào nghiệp vụ giúp nâng cao an ninh, an toàn và cải thiện trải nghiệm người dùng.

Trong triển khai định danh và xác thực điện tử theo Đề án 06, NHNN phối hợp với Bộ Công an và các đơn vị liên quan để thực hiện các tiện ích kết nối dữ liệu dân cư. Quyết định 67 về chuyển đổi số ngành ngân hàng nêu rõ yêu cầu ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử để phòng chống tội phạm và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Đến giữa tháng 11, ngành ngân hàng đã có hơn 136 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 1,4 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức đối chiếu sinh trắc học qua căn cước công dân gắn chip hoặc VNeID. Việc triển khai xác thực qua ứng dụng và thiết bị tại quầy đang được mở rộng tại các tổ chức tín dụng và trung gian thanh toán.

Đối với an ninh trong thanh toán và vận hành hệ thống, NHNN cho biết hệ thống SIMO đã gửi hàng triệu cảnh báo rủi ro cho khách hàng, trong đó nhiều giao dịch đã được tạm dừng hoặc hủy theo cảnh báo. NHNN cũng phối hợp với các cơ quan chức năng trong công tác phòng chống tội phạm công nghệ cao, diễn tập ứng cứu sự cố và đào tạo chuyên gia an toàn thông tin.