“Mẹ ơi, mẹ có thể mở siêu thị bằng số túi ni lông mẹ để dành đấy!” – câu nói đùa của tôi trong bữa cơm tối tưởng chỉ để vui cửa vui nhà, nhưng thật ra phản ánh cả một “kho kiến thức” tiết kiệm mà bà vẫn âm thầm áp dụng nhiều năm nay.
Nếu người trẻ thành phố quen đặt đồ ăn qua app, “sống nhanh – tiêu nhanh” thì thế hệ mẹ chồng tôi lại ưu tiên tiết kiệm từng đồng, tận dụng từng thứ.
Thống kê cho thấy: Chi phí ăn ngoài của nhóm 9X, 10X chiếm tới 30–40% chi tiêu hàng tháng, trong khi thế hệ U60 chỉ khoảng 5–7%.
Khoảng cách ấy khiến không ít gia đình “khắc khẩu” về chuyện chi tiêu. Nhưng thay vì cãi nhau, tôi đã chọn học từ bà.
1. Tiết kiệm từ những thứ nhỏ nhất
Mỗi lần đi chợ về, mẹ tôi đều rửa sạch, phơi khô túi ni lông, chai nhựa để tái sử dụng. Bà bảo: “Tích tiểu thành đại, tiết kiệm không phải là bỏ ra ít mà là không lãng phí”.
Mẹo học được: Hãy dành một ngăn trong bếp để phân loại túi/hộp; tận dụng cho việc lót thùng rác, đựng đồ đông lạnh, vừa tiết kiệm vừa bảo vệ môi trường.
2. Ghi chép chi tiêu bằng điện thoại
Mẹ tôi không dùng sổ giấy nữa mà tải ứng dụng ghi chép chi tiêu. Mỗi ngày bà bỏ ra vài chục giây ghi lại khoản mua – nhận về điểm thưởng, phiếu giảm giá. Bà áp dụng nguyên tắc “50–30–20”: 50% cho nhu cầu thiết yếu, 30% tiết kiệm, 20% cho vui chơi. Nhờ vậy, bà vẫn mua hoa cắm bàn, thỉnh thoảng đi cà phê với bạn mà không “vung tay quá trán”.
Mẹo học được: Chọn một app kế toán cá nhân dễ dùng, đặt mục tiêu ghi chép đủ 30 ngày để tạo thói quen.
3. Tự chuẩn bị bữa ăn – tiết kiệm mà vẫn ngon
Ở tuổi 55, mẹ tôi vẫn khoẻ và thích tự tay nấu nướng. Mỗi cuối tuần bà thường hầm sẵn 2–3 kg thịt, chia thành từng hộp nhỏ đông lạnh cho cả tuần. Giá mỗi bữa chỉ bằng một nửa so với đồ ăn đặt qua app, lại đảm bảo vệ sinh. Nhiều bạn trẻ giờ cũng quay lại “meal prep” (chuẩn bị bữa trước), coi đó là cách sống lành mạnh, tiết kiệm.
Mẹo học được: Chủ nhật nấu sẵn vài món “base” (như thịt kho, nước dùng), trong tuần chỉ cần luộc thêm rau là có bữa cơm đủ chất.
4. Tận dụng – tái chế đồ cũ thành đồ mới
Hộp carton chuyển phát nhanh, lọ thủy tinh, vỏ lon… đều được mẹ tôi tận dụng. Bà cắt carton làm ngăn kéo nhỏ đựng gia vị, dùng lọ thủy tinh cũ làm hũ muối chua. Tại các thành phố, nhiều nhóm cộng đồng cũng đang hướng dẫn tái chế rác sinh hoạt thành đồ hữu ích – vừa tiết kiệm tiền mua đồ nhựa, vừa bảo vệ môi trường.
Mẹo học được: Thử tìm ý tưởng DIY (do-it-yourself) trên mạng; mỗi tháng chọn tái chế một món thay vì vứt đi.
5. Tiết kiệm đúng chỗ – không cắt giảm sức khỏe
Quan trọng nhất: Mẹ tôi không bao giờ “tiết kiệm mù quáng”. Bà vẫn đi khám sức khoẻ định kỳ, mua thực phẩm tươi, sắm đôi giày thể thao tốt để đi bộ. Bà nói: “Tiết kiệm để sống khoẻ, không phải để ốm rồi mới xài tiền”. Nhờ vậy bà có quỹ dự phòng ổn định, không bị động khi cần.
Mẹo học được: Liệt kê 3 khoản “không cắt” (sức khoẻ, học hành con cháu, giao tiếp bạn bè) và chỉ tiết kiệm ở những khoản còn lại.
Khoảng cách thế hệ hay cơ hội học hỏi?
Trước đây, tôi dạy mẹ dùng internet, bà lại dạy tôi cách tận dụng đồ thừa thành món ngon. Khoảng cách thế hệ không biến mất, nó chỉ thay đổi hình thức: túi ni lông thành túi vải, sổ ghi chép thành app, bếp truyền thống thành “meal prep” hiện đại.
Kết quả: Ít rác hơn, bàn ăn ngon hơn, tài khoản tiết kiệm dày hơn.
Lần tới về thăm nhà, bạn cũng có thể mang theo một ứng dụng quản lý chi tiêu và một món ăn tự nấu. Ngồi xuống với bố mẹ, chia sẻ công cụ mới và thói quen cũ của bạn. Biết đâu, “sự hoà giải” giữa hai thế hệ chỉ bắt đầu từ một hộp đồ ăn tự chuẩn bị – vừa tiết kiệm, vừa gắn kết.
Tóm lại:5 thói quen tiết kiệm của mẹ tôi – tái sử dụng đồ nhỏ, ghi chép chi tiêu số hóa, tự nấu ăn, tái chế đồ cũ và tiết kiệm đúng chỗ – không chỉ giúp bà “nhẹ ví” mà còn giúp tôi học được cách quản lý tiền thông minh. Đây chính là “trường học tiết kiệm” miễn phí mà ai cũng nên thử.
