Một buổi tối thứ Hai gần đây, nhiều người Trung Quốc đã tham gia một buổi học trực tuyến. Buổi học diễn ra trên nền tảng Zhihu, tương tự như Quora. Một giảng viên tên Eva đã chào đón họ. Cô hứa sẽ dạy họ những kỹ năng cần thiết để làm việc trong ngành trí tuệ nhân tạo (AI).
Buổi học của Eva kéo dài hai giờ. Cô nói về các chủ đề như "dự đoán token tiếp theo" và "cơ chế chú ý". Eva còn đưa ra một biểu đồ về mức lương của kỹ sư AI. Theo đó, những người giỏi nhất có thể kiếm hơn 2 triệu nhân dân tệ (khoảng 279.000 USD) một năm.
Mức lương này cao gần gấp 10 lần thu nhập trung bình của lập trình viên phần mềm tại Trung Quốc. Nhiều người tham gia buổi học cho biết họ rất muốn tìm một công việc liên quan đến các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM).
Eva nói trong buổi giảng: "AI là một cơ hội lớn để những người bình thường thay đổi cuộc sống. Chỉ cần có kỹ năng kỹ thuật tốt, bạn sẽ có việc làm". Kết thúc buổi học thử, Eva kêu gọi mọi người đăng ký khóa học chính thức. Khóa học kéo dài 70 giờ với chi phí 4.980 nhân dân tệ (khoảng 695 USD).
Đồ hoạ: Rest of World.
Các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc như Alibaba và ByteDance đang ráo riết tuyển dụng nhân sự AI. Vì vậy, nhân viên công nghệ và sinh viên ngành khoa học máy tính cũng đổ xô đi học. Họ tìm đến sách, lớp học trực tuyến và các buổi tư vấn. Mục tiêu là trang bị kỹ năng để có thể làm việc trong lĩnh vực này.
Trung Quốc có một thị trường giáo dục trực tuyến trị giá hàng tỷ đô la. Trước đây, các nền tảng này đã quảng cáo nhiều khóa học về livestream hay thương mại điện tử. Giờ đây, các lớp học về AI đang bùng nổ.
Ban đầu, các khóa học dạy cách dùng những công cụ AI cơ bản như ChatGPT. Gần đây, nội dung đã thay đổi. Chúng tập trung vào việc xây dựng sản phẩm AI và tìm kiếm việc làm lương cao. Các khóa học có những khẩu hiệu hấp dẫn, ví dụ như "Trở thành kỹ sư mô hình AI trong 100 ngày" hay "Mô hình AI: Cơ hội lịch sử không thể bỏ lỡ".
Phó giáo sư Lin Zhang, một chuyên gia về kinh tế số, cho rằng sự bùng nổ AI tạo ra nhiều việc làm. Không chỉ các nhà nghiên cứu hàng đầu mà cả những người phát triển ứng dụng nhỏ cũng có cơ hội.
Bà nói: "Dù hữu ích hay không, những khóa học này cũng giải quyết được sự lo lắng của mọi người về bất ổn kinh tế". Bà thêm: "Người ta có thể không mua sắm hàng xa xỉ, nhưng họ sẵn sàng chi tiền cho những lớp học như thế này".
Sự phát triển của AI đã tạo động lực mới cho ngành công nghệ Trung Quốc. Ngành này vốn đang gặp khó khăn vì sa thải nhân viên và các quy định thắt chặt. Công ty Baidu cho biết gần 90% vị trí thực tập hè năm nay của họ sẽ liên quan đến AI. ByteDance, công ty mẹ của TikTok, cũng có một chương trình riêng để thu hút các nhà nghiên cứu AI tài năng.
Nhu cầu nhân lực AI của Trung Quốc được dự đoán sẽ tăng gấp sáu lần, đạt 6 triệu người vào năm 2030. Nền tảng việc làm Liepin cũng cho biết số lượng tin tuyển dụng liên quan đến AI đã tăng hơn 36% trong nửa đầu năm 2025.
Các khóa học trực tuyến đang lấp đầy khoảng trống của giáo dục chính quy. Nhiều trường đại học đã mở chuyên ngành AI. Tuy nhiên, sinh viên tốt nghiệp cho biết họ không được đào tạo thực hành nhiều về các kỹ thuật LLM mới nhất. Vì vậy, nhiều người phải tự học thêm. Trên mạng xã hội Xiaohongshu, người dùng thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm, danh sách tài liệu và chiến lược phỏng vấn để vào ngành AI.
Frankie Chen là một sinh viên chuyên ngành AI tại Thiên Tân. Anh cho biết các môn học trên trường không giúp anh chuẩn bị nhiều để làm việc với LLM. Để tìm được một suất thực tập, anh đã phải tự học thêm. Anh dành hai tháng đọc sách và luyện tập trên các nền tảng lập trình. Anh còn mua tài liệu từ những người có ảnh hưởng trên mạng. Chen nói rằng anh không đăng ký các khóa học trực tuyến vì cho rằng chúng không thể cung cấp một chương trình học bài bản.
Anh chia sẻ: "Các kỹ sư truyền thống sẽ bị LLM thay thế. Tôi muốn chuẩn bị trước cho tương lai của mình".
Sự cẩn trọng của Chen là có cơ sở. Các khóa học AI trực tuyến hiện ít bị giám sát. Đã có nhiều người khiếu nại về chất lượng và những lời hứa hẹn của chúng. Trên một nền tảng khiếu nại người tiêu dùng, nhiều học viên đã đòi hoàn tiền. Họ cho rằng các khóa học dạy kém và hứa hẹn việc làm một cách phóng đại.
Nhiều sinh viên khác cảm thấy họ không có lựa chọn nào khác. Một sinh viên tốt nghiệp từ tỉnh Sơn Đông đã kể lại trải nghiệm của mình. Anh đã trả 4.000 nhân dân tệ cho một khóa học. Anh cho biết giảng viên chỉ giới thiệu các khái niệm một cách hời hợt. Sinh viên không học được kỹ năng thực tế nào.
Anh nói: "Nội dung lớp học quá sơ sài". Anh đã phải tìm đến các tài liệu miễn phí khác. Nhờ đó, anh đã tìm được một công việc tại một công ty nhỏ ở Bắc Kinh.
Các công ty công nghệ cũng tham gia giảng dạy về AI. Họ thường quảng bá các công cụ và dịch vụ của riêng mình. Ví dụ, Tencent Cloud có một khóa học về mô hình LLM dành cho các trường đại học. Nvidia cũng cung cấp các khóa học miễn phí và trả phí về AI.
Hiện chưa có thống kê chính xác, nhưng một số video hướng dẫn về AI trên trang Bilibili đã có hơn 1 triệu lượt xem.
Tuy nhiên, các công việc AI lương cao nhất vẫn chỉ dành cho những người có bằng tiến sĩ từ các trường danh tiếng. Berry Liu, nhà sáng lập một công ty săn đầu người, cho biết điều này. Bà nói thêm, các lập trình viên tự học vẫn có thể tìm việc trong các lĩnh vực ứng dụng AI chuyên biệt.
Nỗi lo bị tụt hậu cũng xuất hiện ở những nhân viên công nghệ lâu năm, vì AI đang ngày càng viết code tốt hơn.
Một lập trình viên 30 tuổi tại Bắc Kinh cũng cảm thấy áp lực. Anh cho biết mọi bộ phận trong công ty anh đều phải tìm cách ứng dụng AI. Trong thời gian rảnh, anh tự học về AI bằng cách đọc sách và thực hành. Anh dự định sẽ tìm một công việc mới liên quan đến LLM. Anh còn có kế hoạch tạo ra các khóa học AI của riêng mình để bán cho người khác.
Anh nói: "Công việc hiện tại của tôi cũng không chắc chắn. Khi đợt sa thải tiếp theo diễn ra, nếu bạn có thêm kỹ năng về AI, bạn sẽ có nhiều lựa chọn hơn".
