Theo thông tin từ Ban Quản lý Vườn quốc gia Bái Tử Long, trong khoảng thời gian từ tháng 11.2024 đến tháng 6.2025, 4 đợt khảo sát trong khuôn khổ đề tài “Nghiên cứu thành phần loài và đề xuất các giải pháp bảo tồn khu hệ chim Vườn quốc gia Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh” do Th.S Phạm Hồng Phương, Viện Sinh thái Nhiệt đới, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga làm chủ nhiệm đã được triển khai tại các đảo lớn, như: Ba Mùn, Trà Ngọ, Sậu, Minh Châu và các khu vực vùng đệm, như: Quan Lạn, Bản Sen.
Chim Cao cát bụng trắng. Ảnh: Ban Quản lý Vườn quốc gia Bái Tử Long.
Kết quả nghiên cứu sơ bộ cho thấy, Vườn quốc gia Bái Tử Long có 93 loài chim rừng, thuộc 37 họ và 8 bộ, trong đó có 90 loài được chụp ảnh minh chứng. Sự phong phú này vượt xa so với số liệu cũ, bổ sung thêm 27 loài mới cho danh lục của Vườn quốc gia.
Trong đó, các sinh vật điển hình bao gồm: Bộ Sẻ (Passeriformes) chiếm ưu thế với 71 loài, tương ứng 75,3% tổng số loài, phản ánh đặc trưng của sinh cảnh rừng nhiệt đới và đảo ven bờ. Trong đó, họ Đớp ruồi (Muscicapidae) có số loài nhiều nhất, lên tới 17 loài, bao gồm nhiều loài di cư từ khu vực Cổ Bắc cực. Các họ khác có số loài đáng kể là Bồ câu (Columbidae) với 7 loài, Chào mào (Pycnonotidae) với 6 loài, Ưng (Accipitridae) và Hoét (Turdidae) đều có 5 loài.
Chim Đầu rìu. Ảnh: Ban Quản lý Vườn quốc gia Bái Tử Long.
Đặc biệt, sự xuất hiện của loài Cao cát bụng trắng Oriental Pied Hornbill là chỉ thị quan trọng cho thấy hệ sinh thái rừng nơi đây vẫn còn giữ được cấu trúc tương đối nguyên vẹn. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu còn ghi nhận một số loài quý hiếm và có giá trị bảo tồn cao, như: Diều hoa Miến Điện Spilornis cheela, Hoét ngực đen Turdus dissimilis, và đặc biệt là Sẻ đồng ngực vàng Emberiza aureola - loài hiện nằm trong tình trạng bị đe dọa toàn cầu theo phân loại của IUCN.
Những phát hiện này chứng minh Bái Tử Long không chỉ là nơi cư trú của nhiều loài định cư mà còn là điểm dừng chân quan trọng trên tuyến đường di cư của các loài chim quốc tế. Sự hiện diện của chim săn mồi ở bậc dinh dưỡng cao càng khẳng định tính cân bằng của hệ sinh thái. Việc bổ sung số lượng loài so với các nghiên cứu trước cũng phản ánh tiềm năng đa dạng sinh học của khu vực còn rất lớn, cần tiếp tục khảo sát và nghiên cứu sâu hơn trong tương lai.
Trước đó, vào tháng 5/2025, các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga đã ghi nhận sự xuất hiện của hai cá thể Sẻ đồng ngực vàng (Emberiza aureola) trong đợt khảo sát khu hệ chim tại đảo Ba Mùn (Vườn Quốc gia Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh). Đây là loài chim di cư quý hiếm, hiện đang bên bờ tuyệt chủng ngoài tự nhiên.
Sự xuất hiện của chúng là tín hiệu quan trọng cho thấy hệ sinh thái tại khu vực Đông Bắc Việt Nam, đặc biệt là Bái Tử Long, vẫn còn giữ được những điều kiện sinh cảnh phù hợp cho các loài chim hoang dã trong mùa di cư.
Theo các chuyên gia, sự có mặt của loài này tại đây chứng tỏ vùng lõi vườn quốc gia đóng vai trò như một "trạm dừng chân" sinh học an toàn, cần được ưu tiên bảo vệ.
Sẻ đồng ngực vàng (Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga).
Sẻ đồng ngực vàng là loài chim thuộc họ Sẻ đồng (Emberizidae), phân bố chủ yếu tại khu vực Á – Âu. Chúng từng có số lượng hàng chục triệu cá thể, nhưng đã suy giảm hơn 90% trong vòng 40 năm qua do săn bắt trái phép, mất sinh cảnh và biến đổi đất nông nghiệp.
Từ năm 2017, loài này được xếp vào nhóm Cực kỳ nguy cấp (CR) trong Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), đồng thời có tên trong Sách Đỏ Việt Nam 2024.
Tại Việt Nam, sẻ đồng ngực vàng là loài chim trú đông rất hiếm gặp, thường di cư qua Tây Bắc, Đông Bắc, Trung Trung Bộ và Nam Bộ. Chúng ưa sinh cảnh mở như trảng cỏ, đồng ruộng, rừng ngập mặn hoặc vùng cây bụi gần nguồn nước, có thể sinh sống ở độ cao đến 1.730m.
Để mở rộng nhằm thu thập các kết quả nghiên cứu bổ sung, nhóm dự kiến sẽ tiếp tục khảo sát tại Vườn quốc gia Bái Tử Long vào mùa chim di cư từ tháng 8 đến tháng 11, hứa hẹn mang lại nhiều ghi nhận quan trọng về các loài chim quý hiếm trong khu vực.
Theo Trung tâm nhiệt đới Việt - Nga
