Hội thảo “Tài chính xanh Việt Nam 2025” do S&I Ratings phối hợp cùng Fitch Ratings tổ chức cuối tháng 8 tại TP HCM đã tập trung phân tích cơ hội, thách thức và gợi mở giải pháp nhằm thúc đẩy dòng vốn xanh cho nền kinh tế.
Cơ hội từ xu hướng toàn cầu và cam kết quốc gia
Thông tin được chia sẻ tại hội thảo cho thấy ESG đã vượt khỏi phạm vi xu hướng để trở thành trụ cột trong chiến lược kinh doanh toàn cầu. Một khảo sát của McKinsey năm 2023 cho biết 83% lãnh đạo doanh nghiệp đã tích hợp ESG vào chiến lược dài hạn, không chỉ để tuân thủ pháp lý mà còn để gia tăng giá trị bền vững.
Ở Việt Nam, tài chính xanh được coi là chìa khóa để hiện thực hóa chiến lược tăng trưởng bền vững. Các cam kết quốc tế như Net Zero 2050 tại COP26, cùng với việc chuẩn bị triển khai thị trường carbon và Quy hoạch điện VIII, đang mở đường cho sự phát triển của các dự án xanh.
Theo PwC, năm 2022 chỉ 35% doanh nghiệp niêm yết trên HOSE có kế hoạch ESG cụ thể, nhưng đến năm 2023 tỷ lệ này đã tăng lên 66% theo khảo sát của KPMG, phản ánh sự chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và hành động.
Ông Aaron Wei, Giám đốc ESG và Tài chính bền vững của Fitch Ratings, cho biết tại châu Á, quá trình áp dụng ESG đang diễn ra nhanh chóng, gắn với nhu cầu vốn rất lớn cho hạ tầng và năng lượng tái tạo. Đây là cơ hội để các quốc gia mới nổi, trong đó có Việt Nam, thu hút dòng vốn quốc tế.
Từ phía doanh nghiệp, ông Trần Tuấn Linh, Thành viên Hội đồng quản trị Petrolimex, cho rằng Việt Nam có lợi thế lớn về năng lượng tái tạo với hơn 600 GW điện gió và 300 GW điện mặt trời. Nếu được khai thác hiệu quả, quốc gia này có thể trở thành trung tâm khu vực về hydro xanh và nhiên liệu hàng không bền vững, qua đó gia tăng sức hút đối với nhà đầu tư quốc tế.
Bà Hoàng Việt Phương, Tổng Giám đốc S&I Ratings, đánh giá sự quan tâm của các doanh nghiệp Việt Nam đến tài chính xanh ngày càng tăng.
Tuy nhiên, đây cũng là mảng tương đối mới đối với các ngân hàng. Bà nhấn mạnh tổ chức này cam kết đồng hành trong việc thúc đẩy hoạt động tài chính xanh và hỗ trợ doanh nghiệp Việt tiếp cận nguồn vốn quốc tế. Đây được coi là một mắt xích quan trọng giúp nâng cao tính minh bạch và củng cố niềm tin của nhà đầu tư.
Hội thảo “Tài chính xanh Việt Nam 2025” do S&I Ratings phối hợp cùng Fitch Ratings tổ chức ngày 28/8. (Ảnh:S&I Ratings).
Thách thức khi tiếp cận dòng vốn xanh
Bên cạnh cơ hội, nhiều rào cản vẫn hiện hữu. Bà Nguyễn Thị Kim Phượng, Phó giám đốc Khối khách hàng doanh nghiệp BIDV, cho rằng khung pháp lý cho tín dụng và trái phiếu xanh còn thiếu đồng bộ, cơ chế ưu đãi chưa rõ ràng.
Chi phí tuân thủ và yêu cầu minh bạch dữ liệu cao khiến việc thẩm định dự án và cấp tín dụng xanh gặp nhiều khó khăn. Tính đến cuối tháng 7/2025, BIDV đã cấp gần 79.000 tỷ đồng dư nợ tín dụng xanh cho hơn 1.900 dự án, nhưng con số này mới chiếm khoảng 3,7% tổng dư nợ.
Bà Hoàng Việt Phương đánh giá để tiếp cận nguồn vốn xanh cần khá nhiều tiêu chí về mặt kỹ thuật. Doanh nghiệp cần đầu tư để đảm bảo tuân thủ điều kiện, do đó cần mức chi phí vốn thấp hơn so với thông thường, để đem lại lợi ích kinh tế. Tuy nhiên, mức chênh lệch hiện chưa lớn. Hiện mới chỉ có những doanh nghiệp lớn chú ý đến yếu tố này.
Ông Trần Tuấn Linh cho rằng thách thức lớn nhất của ngành năng lượng là tỷ lệ phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch còn cao, chiếm hơn 70% tổng cung, trong khi hạ tầng lưới điện và cơ chế hợp đồng mua bán điện (PPA) chưa theo kịp tốc độ phát triển. Điều này khiến nhiều dự án năng lượng tái tạo khó đạt chuẩn quốc tế để tiếp cận vốn.
Các chuyên gia tại hội thảo cũng lưu ý rằng nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là khối vừa và nhỏ, vẫn coi ESG là yếu tố bổ sung hơn là một yêu cầu chiến lược. Hạn chế trong chuẩn hóa dữ liệu, thiếu công nghệ giám sát và nguồn nhân sự chuyên môn ESG là những rào cản lớn khiến việc huy động vốn xanh còn khiêm tốn.
Giải pháp và vai trò đồng hành để hút vốn xanh
Để tháo gỡ khó khăn, bà Nguyễn Thị Kim Phượng cho rằng cần nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý về tín dụng và trái phiếu xanh, đồng thời bổ sung các cơ chế ưu đãi cụ thể. Việc tiếp cận nguồn vốn ưu đãi quốc tế, theo bà, sẽ giúp ngân hàng thương mại có thêm dư địa để mở rộng cho vay xanh.
Ở khía cạnh trung gian, bà Hoàng Việt Phương nhấn mạnh sự cần thiết của các đơn vị xếp hạng tín nhiệm và đánh giá ESG độc lập, như S&I Ratings. Đây là công cụ hỗ trợ doanh nghiệp minh bạch hóa thông tin, nâng cao độ tin cậy và tạo niềm tin với nhà đầu tư quốc tế, qua đó trở thành cầu nối quan trọng để doanh nghiệp hội nhập dòng vốn chuẩn mực.
Bà Hoàng Việt Phương cho biết, các quy chuẩn pháp lý hiện tại đang ở mức xây dựng và hoàn thiện, để có thể giúp doanh nghiệp tiếp cận dễ dàng hơn. Tháng 7 vừa qua, danh mục Phân loại Xanh của Việt Nam đã chính thức được ban hành, theo bà đây là yếu tố mang tính đột phá, quan trọng, bởi vì đưa ra hướng dẫn rõ ràng cho phía doanh nghiệp và bên cho vay.
Với khối doanh nghiệp, ông Trần Tuấn Linh cho biết Petrolimex đã và đang triển khai nhiều dự án xanh như nhiên liệu sạch, nhiên liệu hàng không bền vững, trạm sạc và hydro. Những bước đi này vừa nhằm giảm phát thải, vừa giúp Petrolimex xây dựng hồ sơ dự án đủ chuẩn để tiếp cận nguồn vốn từ quỹ ESG và tổ chức tài chính toàn cầu.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh thêmchuẩn hóa dữ liệu và nâng cao chất lượng báo cáo ESG sẽ là bước đi quan trọng giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn. Đồng thời, ESG cần được tích hợp vào chiến lược phát triển dài hạn thay vì coi như chi phí bổ sung, bởi chỉ khi trở thành một phần cốt lõi, doanh nghiệp mới tận dụng được cơ hội huy động vốn quốc tế.
Triển vọng phía trước
Những phân tích tại hội thảo cho thấy tài chính xanh ở Việt Nam đang ở giai đoạn vừa có cơ hội lớn, vừa đối mặt với nhiều thách thức. Các cam kết quốc tế, cùng với chính sách mới trong nước, đã tạo tiền đề quan trọng, nhưng để thực sự đón nhận dòng vốn xanh quy mô lớn, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao năng lực thực thi.
Trong bức tranh đó, sự đồng hành của ngân hàng thương mại, nỗ lực từ phía doanh nghiệp trong triển khai dự án xanh, cùng với vai trò cầu nối của tổ chức trung gian như S&I Ratings, sẽ quyết định tốc độ và quy mô của dòng vốn.
Nếu những yếu tố này được thúc đẩy đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể kỳ vọng đón nhận dòng vốn xanh hàng tỷ USD, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế phát thải thấp và bền vững.
